“Elektron ta’lim” – “Электронное обучение” – “E-learning” December-2020,Volume 4 issn2-181-1199

“Elektron ta’lim” – “Электронное обучение” – “Electronik edication” March-2022,volume 6,№1 ISSN2-181-1199
http://ej.nspi.uz//
27
 
ijodiy qobiliyatlarini rivojlantiradilar, an’anaviy ta’limda esa barcha talabalarga 
yuz foiz natija berish imkoniyati yo‘q va o‘qituvchidan olingan ma’lumotni 
ishlatish qiyin. Endi muammoli masala haqida fikr yuritsak, u muammoli vaziyatni 
yaratish vositasi sifatida ko‘rilib, formal shaklda berilishi mumkin. Muammoli 
masala talabalarning talablari va imkoniyatiga qaratilgan bo‘lib, uning berilishida 
o‘z aksini topgan bo‘ladi.
Tahlil va natijalar.
Mutaxassislar fikriga ko‘ra «jarayon birligi muammo 
ochiq yoki yopiq ziddiyatli bo‘lib, atrofdagi muhit bilan bog‘liq bo‘lgan holda 
o‘quvchining mantiqiy va ijodiy rivojlanishiga turtki bo‘ladi» [4]. Yuqorida 
aytilganlardan shu narsa kelib chiqadiki, muammoli vaziyatga tushib qolgan 
o‘quvchi ushbu holatni bartaraf etishga mustaqil harakat qilib, o‘qituvchi 
tomonidan talabaga ziddiyatni ko‘rsata bilishi juda muhim rol o‘ynaydi. 
Muammoli ta’limning didaktik asoslari uning kontsepsiyasining mazmuni bilan 
aniqlanadi. M.M.Maxmutovning fikricha, muammoli ta’lim nazariyasi asosiy 
tushunchalari "muammoli vaziyat", "ilmiy faraz", "muammoli o‘qitish", 
"muammoli ta’lim", "muammoli asoslar", "mantiqiy qidiruv" va "muammoli 
taqdimot". Yana bir muhim jihat shundaki, muammoga asoslangan ta’limning 
tamoyilini amalga oshirish shakli o‘rganish muammosi bo‘lib, u subyektiv 
hodisadir va o‘rganuvchining ongida suniy fikrda mavjud. Shu ma’noda ba’zi 
mutaxassislar tomonidan taqdim etilgan ta’lim muammolarining didaktik tasnifi 
quyidagi to‘rtta holatgaga asoslangan:
1) kelib chiqishi va joyi;
2) o‘quv jarayonida ishtirok etishi;
3) ijtimoiy-siyosiy ahamiyatga egaligi;
4) qaror qabul qilish jarayonini tashkil etish usullari [5].
O‘quv muammolarini psixologik tasniflash quyidagicha ko‘rsatkichlarga 
asoslangan:
1) noma’lum ziddiyatda yuzaga kelgan qiyinchilik;
2) muammoni bartaraf etish usuli;

---