“Elektron ta’lim” – “Электронное обучение” – “E-learning” December-2020,Volume 4 issn2-181-1199

“Elektron ta’lim” – “Электронное обучение” – “Electronik edication” March-2022,volume 6,№1 ISSN2-181-1199
http://ej.nspi.uz//
26
 
Bu jarayon muammoli vaziyatda yuzaga keladigan, muammoni anglashni, uni 
hal qilishni va yakuniy xulosani o‘z ichiga olgan uchta mantiqiy bosqichlarga 
muofiq amalga oshiriladi. A.V. Brushlinskiyning fikriga ko‘ra: «Fikrlash 
muammoli bir vaziyatdan boshlanadi, ya’ni uning faoliyati davomida odam 
muvaffaqiyatli olg‘a siljishga harakat qilishda tushunarsiz qiyinchiliklarni boshdan 
kechira boshlaydi... Shunday qilib, yuzaga kelgan muammoli vaziyat insonni ongli 
vazifasiga aylanadi» [3]. 
Tadqiqot metodologiyasi.
Muammoli ta’limning asosiy tushunchalari: 
«muammoli vaziyat», "muammoli masala", "muammolar", "muammolarni hal 
qilish", "muammolarni anglash".
Muammoni o‘rganish maqsadini amalga oshirishning sharti, ochiq va yopiq, 
ya’ni oydin va ifodalangan bo‘lishi mumkin. Muammoli vaziyatni muammoga 
asoslangan muammolarni yaratish yo‘llari deb hisoblaymiz (obyektiv ravishda 
mavjud bo‘lgan muammolarni aniqlashning usuli sifatida). Talabalarning 
mulohaza yuritishlari, fikrlashlarida aks ettirilgan muammoli ta’lim ularning 
analitik-cintetik faoliyatiga asoslangandir. Kurinib turibdiki, bu katta rivojlanish 
potensialiga ega eviristik tadqiqot ishidir. 
Muammoli o‘qitishning ayrim xususiyatlarini ko‘rib chiqamiz. Yangi 
ma’lumot nazariy va amaliy muammolarni hal qilish jarayonida olinadi, an’anaviy 
o‘quv materiallari esa tayyor holda beriladi. Muammoni hal qilish jarayonida 
talaba barcha qiyinchiliklarni yengib chiqadi, uning faoliyati va mustaqilligi bu 
yerda yuqori darajaga yetadi, an’anaviy o‘qitishda esa materialni og‘zaki taqdim 
etishda yoki darslik orqali muammolar tug‘iladi, talabaning didaktik jarayondan 
vaqtinchalik chiqib ketishi tufayli to‘siqlar va qiyinchiliklar vujudga kelish holati 
kuzatiladi. O‘quvchilarning faolligi ijobiy motivlarni rivojlantirishga yordam 
beradi va natijani rasmiy tekshirish zaruratini kamaytiradi, an’anaviy o‘qitishda esa 
o‘quvchilarning natijalarini nazorat qilish faqatgina o‘quv jarayoni bilan bog‘liq. 
Ta’lim natijalari nisbatan yuqori va barqaror. Talabalar o‘z bilimlarini yangi 
holatlarda yanada osonroq qo‘llashadi va ayni paytda o‘zlarining malakasi va 

---