Dərsliyi Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin «İqtisadi nəzəriyyə» Kafedraları tərəfindən Azərbaycan
Yüklə 7,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Müqəddimə M Ü Q Ə D D I M Ə
Müqəddimə M Ü Q Ə D D I M Ə iqtisadi təmayüllü ali məKtəblər və faKÜltələr üçün Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin «İqtisadi nəzəriyyə» Kafedralarının müəlliflər KolleKtivi tərəfindən hazırlanmış «İqtisadi nəzəriyyə» dərsliyi
ildə Azərbaycan RespublİKası Təhsil Nazirliyinin qrifi ilə buraxılmış «Ümumi iqtisadi nəzəriyyə» dərsliyinin yeniləşdirilmiş, təKmilləşdirilmiş və tamamlanmış iıcinci nəşridir. MəTumdur Kİ, dərsliyin ƏVVƏ
İ K İ nəşrindən Keçən illər ərzində, istər dünya miqyasında və istərsə də müstəqil Azərbaycanın sosial-iqtisadi inKİşaf prosesində mühüm dəyişİKİİKİər baş vermişdir. Azərbaycan Keçmiş sosial-iqtisadi quruluşdan tam fərqli olan yeni quruluşa - real bazar iqtisadiyyatına Keçid dövrünə qədəm qoymuşdur. Tarixi təcrübə göstərir K İ, sosial-iqtisadi həyatda baş verən bütün dəyişİKİİKİər obyeKtiv tələbatdan irəli gəlir. Belə həyati dəyi- şİKİİKİər şübhəsiz humanitar elm sahələrinin yeniləşməsinə mütləq tə’sir gös-tərir. Bu isə həmin elm sahələri üzrə dərslİKİərin yeniləşməsini və təKmilləşdirilməsini zəruri edir. Qeyd etməK lazımdır Kİ, XXI
əsrin astanasında beynəlxalq aləmdə iqtisad elmində, xüsusilə onun mühüm tərıdb hissəsi olan iqtisadi nəzəriyyə sahəsində mövcud olan problemlərin əsaslı surətdə yeniləşməsi tələb edilir. Bu prosesdə Keçmiş və müasir iqtisadi nəzəriyyələrin, iqtisadi məKtəblərin ideyalarının sintezi də baş verir. MəTumdur Kİ, ı-teçmiş sistemdə ideologiya, siyasi yanaşma, sin- filİK və partiyalılıq me’yarı ilə əlaqədar baxışlar, ehKamçılıq nəzəri bilİKİərin gerçəKİiyinə çox zərər vururdu və elmi-nəzəri istiqamətləri öz yolundan çıxarırdı. İndi mühit dəyişib, «İqtisadi nəzəriyyə» elminə də bu cür yanaşmalar yad olmalıdır. DemoKratİKİəşmə yoluna qədəm qoyduğumuz bir zamanda obyeKtiv iqtisadi həyat hadisələrindən, real gerçəKİİKdən ayrı düşməyə, uzaqlaşmağa yol verməK olmaz. Müasir şəraitdə iqtisad elminin, xüsusilə onun ümumi iqtisadi nəzəri məsələlərinin öyrənilməsi indİKİ qədər heç vaxt belə aKtual əhəmiyyət Kəsb etməmişdir. DərslİKdə cəmiyyətin ümumi iqtisadi inKİşaf qanunauyğunluqları, bəşəri dəyərlər haqqında bilİKİər məcmusu verilməKİə yanaşı, indi iqtisad elmində mərKəzi problem olan bazar iqtisadiyyatı, onun fəaliyyət mexanizmlərinin təhlili və nəzəri problemlərin şərhi verilir. Bu deyilənlərlə bilavasitə bağlı olan formalar, me-
Müqəddimə todlar, İqtisadi hərəKətverici qüvvələr haqqında dürüst elmi mə’lumatlar orada öz ƏKSini tapır. Habelə, dərslİKdə KİassİK və indİKİ tarixi mərhələlərdə mühüm rol oynayan müasir iqtisadi cərəyanlar və Konsepsiyalar işıqlandırılır. Hazırda müstəqil Azərbaycan RespublİKası Keçid dövründə olduğu üçün dərslİKdə həmin dövrün iqtisadi qanunauyğunluqları və spesifİK xüsusiyyətləri də öz ƏKSini tapmışdır. Dərsliyin bu nəşrinə bir neçə yeni mövzular daxil edilmişdir; «İqtisadi fİKrin yaranması və iıiKİşafı. Azərbaycan iqtisadi fİKİr tarixi», «Müasir iqtisadi nəzəriyyələr», «Bazar iqtisadiyyatının modelləri», «SahibKarlıq fəaliyyəti», «İstehsal amilləri nəzəriyyəsi və amillər üzrə gəlirlərin formalaşması», «Kapital haqqında nəzəriyyələr. Onun dövranı və dövriyyəsi», «MaKroiqtisadi tarazlıq. Məcmu tələb və məcmu təKİif», «Qeyri-istehsal sahəsində iqtisadi münasibətlər», «Vergi və vergi sistemi», «Keçid iqtisadiyyatının mahiyyəti və əsas cəhətləri», «Azərbaycan dünya iqtisadiyyatı inteqrasiyasında», «Qlobal iqtisadi problemlər» və s. Bir çox mövzular müasir şəraitə uyğun yeni səpgidə yazılmışdır. Müəlliflər dərsliyin həcminin məhdud olması ilə əlaqədar olaraq mövzuların bütün detalları ilə açıqlanmasını iddia etmirlər. Dərsliyə aid qeyd, təKİif və rə’ylərini bildirən oxuculara əvvəlcədən təşəKKÜrümüzü bildirirİK. Ünvan: BaKi ş., İstiqlaliyyət KÜçəsi, 6. Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti, «İqtisadi nəzəriyyə» Kafedraları.
iqtisadi nəzəriyyənin predmeti və metodu I FƏSIL , IQTISADI NƏZƏRIYYƏNIN PREDMETİ VƏ METODU §1. iqtisadiyyat və onun təməl prinsipləri İqtisadi nəzəriyyə sosial elmlər sisteminə mənsub olan xüsusi bir elm sahəsidir. Təbiəti öyrənən elmlərdən fərqli olaraq sosial elmlərin - tarix, fəlsəfə, iqtisadiyyat (iqtisad), sosiologiya, psixologiya, politologiya və şairənin tədqiqat obyeKti bütövlÜKdə cəmiyyətdir. LaKİn onların hər birinin öyrəndiyi hadisələr dairəsi və xüsusi predmeti vardır. İqtisad elminin predmetini bilavasitə iqtisadiyyatın özü təşKİl edir. LaKİn iqtisad elmi də müəyyən təsnifata malİKdir. Bu təsnifatda başlıca, aparıcı rolu iqtisadi nəzəriyyə oynayır. Dərsliyin bu birinci fəslində məqsəd bütün iqtisadi məsələləri təhlil etməK deyil. Burada yalnız iqtisadiyyat anlayışının qısa izahı, iqtisadi nəzəriyyənin predmeti, onun qanunları və Kateqoriyaları, məqsəd və funKsiyaları şərh edilir. Başqa sözlə, Kursun bu birinci mövzusunda elmin nəyi, hansı vasitələrlə öyrənməsi, onun iqtisad elmlərinin təsnifatında yeri və funKsiyaları təhlil olunur. Qeyd etməK lazımdır Kİ, iqtisadi nəzəriyyənin bu ÜK
mövzusunda qoyulan və təhlil edilən məsələlərin səhih qavranıl- ması bütün sonraKi mövzuların ardıcıl şəKİldə öyrənilməsi üçün əsasdır. Bundan sonra iqtisad elminin yaranması tarixinə həsr olunan İKİnci və üçüncü fəsillərdə verilən izahatlar da bu mövzunun daha aydın başa düşülməsinə KÖməK göstərəcəKdir. LaKİn bununla iqtisadi nəzəriyyənin öyrəndiyi obyeKtin təhlili bitmir. Bu, Kursun sonraKi bütün mövzuları ilə, daha KonKret təhlillərlə davam etdirilir. Başqa sözlə, Kursun bütün mövzuları bir sistem şəKİində iqtisadiyyatın nəzəri təhlilinə həsr edilmişdir. Bütün elmlərdə olduğu Kİmi, bu elmin də özünəməxsus terminləri, anlayışları və ifadə üsulları vardır. Bunların da ƏKSƏ -
riyyəti bizim adi həyatımızda, məişətimizdə işlətdiyimiz sözlərlə, anlajuşlarla üst-üstə düşmür. Buna görə də, iqtisad elmində işlədilən, bir sıra hallarda başqa dillərdən dilimizə Keçən məfhumlara, anlayışlara diqqətlə yanaşmaq, onların ifadə etdiyi mə’nalara dərindən diqqət yetirməK elmin öyrənilməsini asanlaşdırır və ona olan marağı daha da artırır. Müasir sivilizasiyalı cəmiyyətdə ən qiymətli sərvət insanın bi- lİK və bacarığıdır, onun intelleKtual səviyyəsidir. Bunlar isə iqtisadi və mədəni yÜKSəlişin ən mühüm amilləridir. BöyÜK Nizami hələ XII əsrdə elmin, biliyin yaradıcı, qurucu gücünü görmüş və 14 Yüklə 7,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|