© “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin
əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi
İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu
23
insanlarla nəyin baş verə biləcəyi haqqında təkliflərin hazırlanması üzərində birgə işləyirlər.
Onlara məsləhətləşmədə olduğundan daha çox imkan yaradılmalıdır.
Bu fərqləri aşağıdakılar baxımından düşünmək kömək edərdi:
•
Xidməti dizayn edən və xidmətdən istifadə edəcək insanlar arasında münasibət nə
qədər sıxdır? Bir tərəfdən, onların sıx münasibətləri ola bilər, çünki onlar bərabər
(baxmayaraq ki, fərqli) partnyorlar kimi birgə işləyirlər. Digər tərəfdən, onların heç bir
real münasibəti olmaya bilər.
•
Xidmətdən istifadə edəcək insanların xidmətin dizayn edilməsinə nə qədər təsiri
var?
Məlumat Məsləhətləşmə İnklüziv qərar qəbulu
Münasibət yoxdur Məhdud iştirak
Başlanğıcdan bərabər partnyorlar
İştirak yoxdur
Bir qədər iştirak
Çox iştirak
Təsir yoxdur
Məhdud təsir -
Çox təsir
artıq qoyulmuş
parametrlər arasında
Müxtəlif mərhələlərdə müxtəlif fəaliyyətlər baş verə bilər:
• Məlumat (məsələn, insanlara yeni xidmət barədə demək) işlənib hazırlanma
prosesindən sonra verilir.
• Məsləhətləşmə artıq bəzi qərarlar verildikdən sonra baş tutur.
• İnklüziv qərar yeni xidmət və ya siyasətin işlənib hazırlanması prosesinin lap
əvvəlindən qəbul edilir.
İnklüziv qərar qəbulu müxtəlif ölkələr, regionlar və kontekstlərdə, məsələn, dialoq,
partnyorluq, iştirak və ya birgə istehsal kimi müxtəlif istəklərdə əks olunur.
Əgər siz məlumat mərhələsindəsinizsə
Verdiyiniz məlumatın əlilliyi olan bütün şəxslər üçün əlçatımlı və inklüziv olması vacibdir. Bu,
o deməkdir ki, sağlamlıq məhdudiyyətindən asılı olaraq məlumat müxtəlif qruplara müxtəlif
yollarla çatdırılmalıdır. Məlumat həmçinin fərdlərin ehtiyaclarına uyğunlaşdırıla bilər.
4
“Bizim təklifimiz
barədə siz nə
fikirləşirsiniz?”
“Sizin üçün/sizə
biz bunu etməyi
planlaşdırırıq”
Məlumat
Məsləhətləşmə
İnklüziv qərar qəbulu
“Biz nə etməyə hazır-
laşırıq və biz bunu part-
nyor olaraq birgə necə
edə bilərik?”
4
http://odi.dwp.gov.uk/Inclusive-communications/index.php;
http://www.odi.govt.nz/resources/guides-and-toolkits/make-your-communications-more-accessible/
İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu
© “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin
əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi
24
Hansı məlumatı verməniz, ünsiyyət qurarkən kiminlə danışmağınız və onların nəyi bilməli
olduqları barədə düşünmək lazımdır.
Məsləhətləşmə
Bu termin çox vaxt ictimaiyyətə təsir göstərən məsələlər barəsində ictimaiyyətin töhfəsini
(verdiyi məlumatları) tələb edən tənzimləyici prosesi əks etdirir. Onun əsas məqsədi
irimiqyaslı layihələrdə, qanunlarda və siyasətdə səmərəliliyi, şəffaflığı və ictimaiyyətin
iştirakını artırmaqdır. Bu, adətən bildirmə (məlumat vermə), məsləhətləşmə (informasiya və
fikir mübadiləsinin iki yolla axını), eləcə də iştirak (siyasət və qanunvericiliyin hazırlanmasına
maraq qruplarının cəlb olunması) mərhələlərini əhatə edir.
Dövlətlər kimi bəzi təşkilatlar da belə proseslərdən istifadə edirlər. Məsələn, İqtisadi
Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı (İƏİT), bir çox yerli səhiyyə orqanları öz siyasət və xidmətləri
ilə bağlı məsləhətləşmələr aparır. İƏİT “Yerli vətəndaşlıq vasitəsilə gücləndirmə” resursunu
hazırlayır:
http://www.oecd.org/dac/povertyreduction/50157563.pdf
İctimai məsləhətləşmələrdə böyük fərqlilik var. Bəzi ölkələrdə bütün məsləhətləşmələrın
siyahısı verilir, bəzilərində isə məsləhətləşmələr haqqında adi xəbərlərdə məlumat
verilir. Ölkədən asılı olaraq milli və ya regional ictimai məsləhətləşmələr də aparıla bilər.
Əgər siz məsləhətləşmə mərhələsindəsinizsə
Artıq ilkin variantını hazırlamış olduğunuz təkliflər üzrə məsləhətləşmək üçün bir çox yollardan
istifadə edə bilərsiniz. Məsələn:
İctimai müzakirə aparmaq
Konfranslar, forumlar, ictimai dinləmələr,
dəyirmi masalar, seminarlar
Televiziya və radio müzakirələri, veb-
translyasiyalar, elektron məsləhətləşmələr
İnsanlar üzbəüz və ya onlayn görüşdükdə
müzakirə və nəticələrin icmalı hazırlanmalı,
iştirakçılara göndərilməlidir
Yazılı məsləhətləşmələrə cavab istənsə,
şifahi, yazılı və elektron formalarda
verilməlidir
İctimai rəy sorğusu aparmaq
Rəy sorğuları və fokus qruplar üzbəüz,
onlayn və ya telefon/tekstofon ilə
Neytral üçüncü tərəfə tapşırmaq,
araşdırmaya etik yanaşmanı təmin etmək
və anonimliyə zəmanət vermək mühüm
elementlərdir
© “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin
əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi
İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu
25
İnklüziv qərar qəbulunu təmin etmək
İnklüziv qərar qəbulunu dəstəkləmək üçün bir sıra yollar var. Bunlardan biri aşağıdakılardan bir
və ya bir neçəsini təmin etmək üçün seçilən və saxlanan əlilliyi olan şəxslərin daimi qrupudur:
• strateji ekspert baxışı
• maraqlı tərəflərin baxışı
• xidmət istifadəçiləri və ya siyasətdən faydalananların təcrübələri
Bir çox ölkədə qavrama məhdudiyyəti, sağlamlıq məhdudiyyəti və autizm kimi xüsusi
məhdudiyyəti olanların, xüsusilə kənarlaşdırılan etnik və ya dini azlıqların, əlilliyi olan
qadınların, diskriminasiyaya uğradılan geylərin və ya digər şəxslərin rəyinin eşidilməsini
təmin etmək üçün şura və ya komitələr yaradılıb.
İnklüziv qərar qəbulu – insanları qayda və xidmətlərin dizaynı,
çatdırılması və qiymətləndirilməsinə cəlb etmək
İnklüziv qərar qəbulu xidmətlərdən yararlanan, yerli və ya milli siyasətin təsir göstərdiyi
insanlarla bu siyasəti həyata keçirənlər arasında bərabər və fəal partnyorluqdur. O, cəlb
olunan hər bir kəsin bacarıq və təcrübəsi olduğunu vurğulayır.
Siyasət və xidmətlər adətən təsir etdiyi insanlar tərəfindən deyil, onları həyata keçirən
insanlar tərəfindən işlənib hazırlanır. İnklüziv qərar qəbulunda hər bir kəs başlanğıcdan
aşağıdakılar naminə birgə işləyir:
• siyasət və ya xidməti qurmaq, işləyib hazırlamaq
• layihə prioritetləri və fəaliyyət planları barədə qərar vermək
• siyasət və xidmətlərin nəyə nail olacağı barədə qərarlar verilməsində iştirak etmək
• siyasət və ya xidməti daha inklüziv və ya əlçatımlı etmək
• siyasət və xidmətlərin insanların ehtiyaclarını daha yaxşı necə ödəyə biləcəyini demək
Siyasət və xidmətləri yaxşılaşdırmağın ən doğru yolu nəyə ehtiyacları olduğunu, nə
istədiklərini və onu hansı üsulla əldə etməyin daha münasib olduğunu insanların özlərindən
soruşmaqdır.
İnklüziv qərar qəbulu harada və necə baş tuta bilər?
• Milli və yerli seçkili orqanlarda müxtəlif cür iştirak vasitəsilə
• Əlilliyi olan şəxslər tənzimləyici xidmətlərin bir parçası olduqda
• İctimai siyasət və praktikanın yaradılmasında, monitorinq və uğurun
qiymətləndirilməsində
• İşçi qismində təşkilatlar daxilində
• Əlilliyi olan şəxslərin idarə etdiyi təşkilatlarda
• Özünütəşviq və yoldaşların dəstəyi ilə
• “Əlilliyi olan şəxslər öz həyatlarının sahibi kimi» - dəstəklənən qərar qəbulu
çərçivəsində, məsələn, qavrama məhdudiyyətləri, psixi sağlamlıqla bağlı xəstəlikləri
və ya ağıldan zəifliyə görə məhdud potensialı olan insanların cəlb edilməsi ilə.
Dostları ilə paylaş: |