Biz dünyanın bioloji müxtəlifliyinə real, ölçülə bilən

BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin  əsrarəngiz  balıqları  I  BIODIVERSITY: A m a z in g   C a sp ia n   F ish es

BALIQLARIN YAŞAYIŞ MƏKANI 

Balıqlar  demək  olar  ki,  bütün 

mövcud  su  hövzələrində  yaşayırlar. 

Bir  sıra  balıqlar  dəniz  səviyyəsindən 

çox yüksəkdə,  coşqun dağ çaylarında, 

bir  başqaları  isə  dəniz  səviyyəsindən 

çox  alçaqda,  okeanlann  dərin  qatla­

rında yaşayırlar. Bəzi balıqlar çox göz­

lənilməz  yerlərdə:  mağaralarda,  səh- 

ralardakı  quyularda  və  bataqlıqlarda 

yaşamağa  uyğunlaşmışlar.  Aylarla 

nəm lildə yaşayan balıqlara da təsadüf 

etmək olur.

BALIQLARIN MİQRASİYASI

Bəzi balıqlar sərbəst olaraq duzlu 

sudan şirin suya və ya əksinə  hərəkət 

edirlər.  Kürü  tökmə  zamanı  onlar  bu 

cür miqrasiya edirlər.  Şirin  suya  kürü 

tökmək  üçün  gedən  dəniz  balıqları 

anadrom  balıqlar  adlanır.  Onlara 

qızılbalıqlar,  ilanbalığı,  koryuşkalar, 

əksər nərəkimilər  və bəzi  siyənəklər 

aiddirlər.  Duzlu  suda kürü tökən  şirin 

su  balıqları  katadrom balıqlar  adlanır. 

Bunlara  Şimali  Amerika  və  Avropa 

angvili,  xul  balıqlarının  bəzi  növləri 

aiddirlər.  Qurunun  əhatəsində  qalan 

bəzi  normal  anadrom  balıqlar  - 

serospinkaların  bəzi  növləri,  minoqa- 

lar,  nərəkim ilər  və  koryuşkalar 

qurunun  əhatəsində  qalaraq  şirinsu 

aborigenlərinə çevriliblər.

BALIQLARIN ORQANİZMİ

Balıqların orqanizmi bir çox cəhət­

dən  başqa  onurğalıların  orqanizmini 

xatırladır.  Məs:  balıqlar  da  başqa 

onurğalılar  kimi  skeletə,  dəriyə  və 

ürək,  bağırsaq,  beyin  kimi  daxili 

orqanlara  malikdirlər.  Lakin  bir  çox

WHERE FISH LIVE

Fish  live  almost  anywhere  there  is 

water. Some live high above sea level 

in mountain  streams.  Others live far 

below sea level in the deepest parts of 

the  ocean.  Many  fish  have  adapted 

themselves  to  living  in  such  unusual 

places  as  caves,  desert  water  holes, 

marshes, and swamps. A few fish, can 

live for months in moist mud.

FISH  MIGRATIONS

Relatively few kinds o f fish can travel 

freely  between  fresh  water  and  salt 

water. They make such migrations to 

spawn  (lay  eggs).  Saltwater  fish  that 

swim to fresh water for spawning are 

called anadromous fish. They include 

alewives,  blueback  herring,  sea 

lampreys,  smelt,  and most species of 

salmon  and  shad.  Freshwater  fish 

that  spawn  in  salt  water  are  called 

catadromous  fish.  They  include 

North  American  and  European  eels 

and  certain  kinds  o f  gobies.  Some 

normally anadromous fish, including 

large  numbers  of certain  species  of 

alewives,  lampreys,  salmon,  and 

smelt,  have  become landlocked  that 

is,  they  have  become  freshwater 

natives.

THE BODIES OF FISH

In some ways, a fish's body resembles 

th at  of  other  vertebrates.  F o r 

example,  fish,  like other vertebrates, 

have  an  internal  skeleton,  an  outer 

skin,  and  such  internal  organs  as  a

28

BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin  əsrarəngiz  balıqları

  /  

BIODIVERSITY: A m a z in g   C a s p ia n   F is h e s

cəhətlərinə görə balıq orqanizmi digər 

onurğalıların orqanizmindən fərqlənir. 

Məs:  balıqlarda  ayaqlar  əvəzinə  5 

üzgəc,  ağciyər  əvəzinə  qəlsəmələr 

var.

BALIQLARIN XARİCİ

GÖRÜNÜŞÜ

Forma.  Balıqların  əksəriyyəti 

uzunsov  görünüşə  malikdir.  Başlan 

qabaq  hissədə  bir  qədər  dəyirmidir. 

Balığın  boynu  olmadığı  üçün  baş 

tədricən  bədənə  keçir.  Bədən  də  öz 

növbəsində quyruq hissəsinə keçdikcə 

nazilir.  Bu ümumi oxşarlığın olmasına 

baxmayaraq balıqların müxtəlif bədən 

formaları olur. Tunes və bir sıra başqa 

sürətlə üzən balıqların bədəni torpedo 

formasında  olur. 

Siyənək,  çapaq, 

külmə, poru və bir sıra başqa balıqların 

yan tərəfləri basıqdır.

Bir çox  dib  balıqlarının,  o  cümlə­

dən,  skatların,  xulların əksəriyyətinin 

bədəni  üst  və  alt  tərəfdən  basıqdır. 

Bəzi  növlər  onları  əhatə  edən  cisim­

lərin formasını alırlar.  Məsələn, tilov- 

çular  və  ziyilli  balıqlar  daşa  bənzə­

yirlər, dəniz iynəbalığı isə uzun, nazik 

su yosunlarını xatırladır.  Himayəedici 

oxşarlıq  adlanan  belə  oxşarlıq 

balıqlara  düşmənlərindən  qorunmağa 

və gizlənməyə imkan verir.

Dəri  və  rəng.  Balıqların  əksəriy­

yətinin  olduqca  davamlı  dərisi  olur. 

Dəridə  qan  damarları,  əsəb  və 

birləşdirici  toxumalar yerləşir.

Dəridə  həmçinin  sürüşən  selikli 

maddə ifraz edən xüsusi hüceyrələr də 

var.  Bu  selik  balığı  sürüşkən  edir. 

Piqment  hüceyrəsi  və  ya  xromatofor

heart, intestines, and a brain. But in a 

number of ways, a fish's body differs 

from  that  of  other  vertebrates.  For 

example,  fish  have  fins  instead  of 

legs, and gills instead of lungs.

EXTERNAL ANATOMY 

OF FISH

Shape.  Most  fish have a  streamlined 

body. The head is somewhat rounded 

at  the front.  Fish have  no  neck,  and 

so the head blends smoothly into the 

trunk.  The  trunk,  in  turn,  narrows 

into  the  tail.  Aside  from  this  basic 

similarity,  fish  have  a  variety  of 

shapes.  Tuna  and  many  other  fast 

swimmers  have a  torpedolike shape. 

Herring,  bream,  roach,  white-eye, 

and some other species  are flattened 

from  side  to  side.  Many  bottom­

dwelling  fish,  including  most  rays, 

are  flattened  from  top  to  bottom.  A 

number  of  species  are  shaped  like 

things  in  their  surroundings.  For 

example,  anglerfish  and  stonefish 

resemble rocks, and pipefish look like 

long,  slender  weeds.  This  camouf­

lage,  called  protective  resemblance, 

helps  a  fish  escape  the  notice  of its 

enemies and its prey.

Skin and color. Most fish have a fairly 

tough skin.  It contains blood vessels, 

nerves,  and connective tissue.  It also 

contains certain special cells. Some of 

these  cells  produce  a  slimy  mucus. 

This  mucus  makes  fish  slippery. 

Other  special  cells,  called  chroma- 

tophores  or  pigment  cells,  give  fish 

many  of  their  colors.  A  chroma- 

tophore  contains  red,  yellow,  or

29

---