Bilig 49. sayı
Yüklə 3,45 Kb. Pdf görüntüsü
|
bilig , Bahar / 2009, sayı 49 238 6. Sayfa 97’de -(X)k eki için verilen büyük örneğinin bulunduğu cümlede olursa okuyuşu yanlıştır: kimüñ tefekküri çoķ olursa yémek çoķ olur teni büyük olur. Yazmada olumsuzluk eki açıkça yazılmıştır. Ayrıca burada, az düşünenlerin çok yediği anlatıldığı için olumazsa biçimi anlamca da daha uygundur: kimüñ tefekküri çoķ olumazsa yimek çoķ olur (67/6-7). Yine aynı ek için sayfa 98’de verilen sinüşek örneği bir yanlış okuma sonucu ortaya çıkmıştır ve Türkçede böyle bir sözcük bulunmamaktadır: yarında siñüşegine girdi. Özer’in “sığınak, özel oda” anlamını verdiği bu yapı, önceki sözcükle birlikte şöyle okunmalıdır: yarındası köşkine girdi ve ķapuların baġladı (681/9). 7. Sayfa 103’te, -(X)ndX eki için verilen aķındı sözcüğünün bulunduğu cümlede biker okuyuşu tipik bir k/ñ yanılgısıdır: ol ķarı buları nįl aķındısı içinde bir biker yérine ķulaġuzladı. Cümle ol ķarı buları Nįl aķındısı içinde bir bıñar yirine ķulaġuzladı (294/12) olmalıdır. Özer, -(X)ndX ekiyle birlikte ele aldığı -(X)ldX eki için sayfa 104’te çizildü örneğini vermektedir: mūsā ķalem çizildüsin ışıdurıdı. “Musa için yazıyı aydın- lattı”. Buradaki okuma yanlışı, devamındaki sözcüğün de yanlış anlaşılmasıyla bağlantılıdır. Bu bölümde, Tanrının Tevratı yazdığı sırada Musa’nın kalem sesi- ni duymasından söz edilmektedir. Bu nedenle cümle Mūsā ķalem cızıldusın işidüridi (424/13) olmalıdır. 8. Sayfa 105’te bil- eyleminden -X eki ile türemiş olduğu belirtilen bilü “bilgi” sözcüğü bir yanlış okuma sonucu ortaya çıkmıştır: ħabarlaşduñ ve bilü vermedüñ. Yazmadaki biçim َﻼِﺑ olduğu için, cümle ħabarlaşduñ bile varmaduñ (533/2) biçiminde olmalıdır. Addan ad türeten ekler bölümünde olduğu gibi, bu bölümde de incelenmesi gereken yapılar ve listeye eklenmesi gereken eylemden ad yapım ekleri bulun- maktadır. biter, binür, keser, azmış, yimiş, durduķlu, oñat gibi türemiş biçimler, yazmada bu açıdan ilk anda göze çarpan ve Özer’in yayınında eksikliği fark edilen örneklerdir. Addan ad türetme eklerinde olduğu gibi, bunların da burada işaret edilenden daha fazla olduğu açıktır. Özer’in Anlamı Açık Olmayan Ekler başlığı altında verdiği eklerle türettiği iki sözcük yanlış okumadan kaynaklanmaktadır. Bunlardan ilki addan ad türeten +Az eki için vermiş olduğu diñez “dingin, sakin” sözcüğüdür: imdi dilerin kim bir gün géceye diñez śāfi ve ķayġusuz geçem (114). Böyle bir sözcük herhangi bir yerde belgelenememiştir. Ayrıca yazım ve bağlam degin (ْﻦِآَد) okumayı ge- rektirir: Yılmaz-Demir, Yayın Değerlendirme / Review 239 imdi dilerin kim bir gün giceye degin śāfį ve ķayġusuz geçem (681/8) İkinci sözcük ise Özer’in bil adından +eñ eki ile türettiği bileñ “tepe” örneğidir: gemiye bingil ve senüñile bileñdeki ķavm ve canavarları daħı yükletgil (115). bileñdeki sözcüğü bağlamın da açıkça gösterdiği gibi “beraberindeki” anlamına gelir. Buradaki -ñ ikinci tekil kişi iyelik ekidir (yazmada 104/5). İlgili bölümde Tanrı, tufan sırasında Nuh peygambere seslenmekte ve beraberindeki kavmi gemiye yüklemesini istemektedir. Yine bu bölümde yer alan +(X)l eki için verilen cümlede iki sözcüğün birleşti- rilmesinden kaynaklanan bir yanlış okuma söz konusudur: bir ķum depecügi gördi kim ķızıl keseklüsidür (116). Özer’in -sidür eki olarak anladığı bölüm sidür “Arabistan kirazı” ( Ayrıca gördi kim bölümü de gördiñ mi okunmalıdır. Çünkü bir soru sorulmakta ve cevabı beklenmektedir. Bu bölümde dikkati çeken bir sorun da sayfa 123’te eñ+lü “hızlı” sözcüğünün kökünün eñ “geniş” olarak verilmesidir. Ancak “genişlik” anlamındaki sözcük Eski Türkçede her zaman n iledir ve bu kelimenin kökü olamaz. Ayrıca anlam olarak eñlü ile ilişkili görmek güçtür (621/3). Kimi örnek cümlelerde ise dizgi yanlışı olabileceğini düşündüğümüz okuma yanlışları dikkat çekmektedir: Sayfa 32’deki muçtucı: yazmada muştucı (356/7). Sayfa 66 denįz: yazmada deñiz (676/12). Sayfa 70’te yuġķa değil, yufķa: yazmada açıkça f görülüyor (635/1). Sayfa 75’teki boġazlayıcılaru: yazmada boġazlayıcılara (357/11); sonda güzel he ve üstün vardır. Ayrıca sayfa 28’de müstecābķılıcılaruñ bitişik yazılmıştır, sayfa 57’deki eksmez, eksümez, sayfa 58’deki eġiren de egiren olmalıdır, vb. Yazıya ve harekelendirmeye fazla değer yüklemekten kaynaklanmış görünen kimi sorunlar da vardır. Özer, açıkça müstensih yanlışı gibi görünen durumlarda bile yazıya bağlı kalıp metin onarımı yapmaya gerek duymamıştır. Örneğin: Sayfa 89’daki sınardudım yapısının bu biçimiyle bir anlam taşımayacağı açıktır. Bağlam sınarıdum gerektiriyor: senüñ yüregüñi ve süñüye ķarşu durmaķlıġuñı sınarıdum (567/4). Sayfa 98’deki yatmasayısardı yazılışı da yatmayısardı olarak onarılmalıdır (257/13). bilig , Bahar / 2009, sayı 49 240 Sayfa 105’teki bo’az okuyuşu boġaz olarak düzeltilmelidir. Yazmada gayın’ın noktası unutulmuştur (557/12). Yukarıda da işaret edildiği gibi, 14. yüzyılda Anadolu’da konuşulan Türkçenin dil malzemesi bakımından çok zengin olan bu eserinin bir yönüyle de olsa ayrın- tılı bir çalışmada ele alınması sevindiricidir. Ne var ki Özer’in yayınında metnin sağlam kurulmayışı, inceleme konusunun sonuçlarını da etkilemiştir. Bunların bir kısmı kolayca giderilebilecek türdendir. Ayrıca bu metinde belgelenen kimi kelimelerin gözden kaçmış olması da çalışmanın önemli bir eksikliğidir. Eksikle- rine rağmen Şerife Özer’in çalışması yine de ileride yapılacak incelemelerde belli bir hareket noktası olarak alınabilecek durumdadır. Yüklə 3,45 Kb. Dostları ilə paylaş:
|