193
hiss edəcək. Əslində sonsuzluq yoxdur, nüfuz dairəsinin hara qədər
gedib çıxması var.
Sonsuzluq – hər hansı bir idrak sahibinin dərk səviyyəsindən
yaranan nüfuz dairəsinin əhatə etdiyi məhdudiyyətdən o yanadır.
Yəqin bu o deməkdir ki, nüfuz dairəsinin əhatə etdiyi məh-
dudiyyət kök altında 3(üç) bərabərliyinə bənzəyir. Təkrarlanan
rəqəmlərlə bu cavabın həlli istənilən qədər uzana bilər. 9 (doqquz)
rəqəmli sistemdə bu belə də olmalıdır. Başqa bir hesablama sistemi
yaradılsa, vəziyyət dəyişər. Onun da öz problemləri ola bilər, ancaq
başqa cür.
Bizim kainat haqqında biliklərimiz də buna bənzəyir. Bizim dü-
şüncə dairəmiz nə qədər ki, üç ölçülü həyat prinsipləri üzərində
qurulub, bundan o yana getmək olmur. Ölçüsüzlük mövcud olduğu
həyat prinsipləri varsa, idrakımız o prinsiplərlə silahlansa vəziyyət
başqa cür olar.
Sonsuzluq anlayışı nisbidir. Sonsuzluq hər idrak sahibinin qav-
rayş dairəsinin məhsuludur. İnsan üçün kainat var və o kainat son-
suzdur. İnsan üçün Allah var və o, daha böyük idrak sahibidir. İn-
san
üçün üçölçülü həyat var, o bu həyatın məhsuludur.
Hər hansı bir varlığın fiziki quruluşunun imkanlılığı onun dər-
rakəlik həddini tamamlayır. Hökmən hər hansı bir nəticəni yaradan
səbəblər toplusunun sistemli cəmi yaratdığı nəticədən güclüdür.
Nəticəni yaradan səbəblər isə nəticədən
daha ilkin olduğu üçün ilk
səbəbə doğru səbəb-nəticə ardıcıllığı ilə bir yol keçir. Deməli, ilk
səbəb ən güclü və ən yaradıcıdır və o həm də ilk nəticədir. İlkin
başlanğıcda bunlar ayrılmazdır. Ən böyük idrak nə doğulmayıb,
nə də yox olmayacaq. O, bütün kainatın halını yaşayır və onu idarə
edir. İnsanın yaranması ən böyük idrakın özünə bəlli məqsədli ya-
radıcılığının bir pilləsidir. Ən böyük ruh bütün kainatın halını ya-
şayır. Kainatda olan bütün varlıqlar xarici qıcıqlara cavab reaksi-
yaları ilə öz imkanları səviyyəsində hal yaşantılarını kodlaşdırılmış
şəkildə idrak məhsulu kimi ətraf mühitə ötürürlər. Bütün bu idrak
məhsulları kainatın ümumi idrakını yaradır.
İnsan nə qədər ki, yaşayır, hər an üçün öz düşüncələrini kainatın
ümumi tutumunda kodlaşdırır. Elə ki insan dünyasını dəyişdi, bu