B I b L i o q r a f I y a 1

B i b l i o q r a f i y a  
19 
 
 
 
Mustafa Çəmənlinin yaddaqalan sətirləri
 
 
… Əslində biz bu dünyaya Ģəkil çəkdirməyə gəlirik. Ġntəhası biz 
gərək  foto  obyektivin  yaddaĢında  qalan  əksimizlə  dünyanın  yadda-
Ģında  qalan  Ģəklimizi  qarıĢıq  salmayaq.  Fotoqrafa  biz  ömrümüz 
boyu Ģəkil çəkdirə bilərik, amma zaman hər kəsin Ģəklini bircə dəfə 
çəkir. Biz gərək ömrümüzü elə yaĢayaq ki, dünyanın foto-yaddaĢına 
Ģəklimiz eybəcər düĢməsin! 
 
 
…Xəyalımda, ruhumda bir Xan yaĢayır. Elə bir gün yoxdur ona 
qulaq  asıb,  baldan  Ģirin  səsini  qətrə-qətrə  ruhuma  hopdurmayım. 
Mənə o səs qədər doğma, o səs qədər əziz, lal duyğularımı onun qə-
dər həssas ifadə eləyən baĢqa heç nə yoxdur. Köksümdə Xanın səsiy-
lə  dolu  muğam  adlı  böyük  bir  dünya  var  və  mən  o  dünyanın  sonu 
görünməyən ağappaq cığırıyla üz tutub gedirəm. Bu cığırla hələ nə 
qədər yol gedəcəyimi bilmirəm. Bircə onu bilirəm ki, o məni Ģəfqətə, 
məhəbbətə, ucalığa aparır…  
 
 
Onu  görən,  qəlbində,  ruhunda  zərif  duyğular,  nəcib  arzular, 
ideallar daĢıdığının fərqində olan varmı görəsən? Əgər varsa, niyə 
qoymurlar görüksün?!  
 
  
Bahar  gəldi.  Ağaclar  bir  gecənin  içində  yaĢıl  dona  büründü, 
torpaq yamyaĢıl libasını geyindi. Torpağın bu yamyaĢıl libası ilahi-
nin zövqü ilə rəngbərəng çiçəklərlə bəzədilmiĢdi. Mən ilahinin sığal 
çəkdiyi  bu  əsrarəngiz  Gözələ  –  bahar  fəslinə  baxmaqdan  doymur-
dum.  
Mən  qollarımı  geniĢ  açıb  baharı  bağrıma  basmaq  istədim. 
Mümkün  olmadı.  Bahar  özü  mən  aciz  bəndəni  öz  qoynuna  aldı. 
Ruhum baharlaĢdı.  

---

M u s t a f a   Ç ə m ə n l i  
20 
 
  
Bəzən  bu  gözəlim  XXI  əsrdə  elə  nataraz,  əcaib-qəraib  hadisə-
lərlə,  əxlaqdan,  mənəviyyatdan  kənar  dəblə,  adamı  odsuz-ocaqsız 
yandıran nadanlıqlarla, biganəliklərlə rastlaĢıram ki, qabaqda daha 
nələrlə rastlaĢacağımı bilmədiyim üçün uzaq keçmiĢə, məni duyacaq 
tarixi  bir  Ģəxsiyyətin  (düĢünüb-daĢınmadan  üstümə  hücum  çəkmə-
yim) yanına  qaçmaq istəyirəm. Əgər bu mümkün olsaydı, XIV  əsrə 
qayıdıb  bir  çocuq  kimi  Ġmadəddin  Nəsiminin  qucağına  sığınardım. 
ġübhə etmirəm ki, elə o andaca Nəsimi mənim üçün çox sevdiyim bu 
qəzəlini oxuyardı:  
 
Ey xəstə könül, dərdinə dərman tələb eylə.  
Gər can dilər isən, yeri canan tələb eylə.  
Ey bülbülü-qüdsi, nə giriftari-qəfəssən,  
Sındır qəfəsin, tazə gülüstan tələb eylə?  
 
Elə  bu  an  üz  tutduğum  üfüqdə  bir  qaraltı  göründü.  Qaraltı 
yaxınlaĢdıqca  yerimdə  donub  qaldım,  bədənim  ürpəĢdi.  Elə  bil  lal 
olmuĢdum.  Qımıldana  da  bilmirdim.  Nəsimi  soyulmuĢ  dərisini  çiy-
ninə atıb mənə doğru gəlirdi.  
 
  
ƏĢi! Ġxtiyarım olsaydı, ana dilimizdən üç hərfdən ibarət olan bu 
gözəl  “ƏĢi”  sözünü  çıxarıb  atardım.  Tərslikdən  bu  söz  xalqımızın 
dilinin  əzbəridir.  Sizi  bilmirəm,  mən  “ƏĢi”dən  ilan  vuran  ala  çatı-
dan  qorxan  sayaq  qorxuram.  Çünki  bu  sözdən  dəhĢətli  dərəcədə 
biganəlik qoxusu gəlir.  
 
  
Öz səviyyənə qaldıra bilmədiyin adamın səviyyəsinə enmək əza-
bından qurtarmağın yeganə yolu susmaqdır.  
 
  
Allahın bizə bəxĢ etdiyi bu qısa ömrümüz “Filankəs nə deyər?”, 
“Filankəs nə düĢünər?” fəlsəfəsi içində keçib gedir. Əgər buna fəl-
səfə demək olarsa. 
 
 

---

B i b l i o q r a f i y a  
21 
 
 
Gözəgörünməz  müxalif  qüvvələr  –  daxilimizə  genetik  kodlarla 
keçmiĢ, virus kimi damarlarımızda yaĢayan qadağalar, qabağa yox, 
geriyə dartan dərketməzlərlə vuruĢmalarda keçir. 
 
 
Çox-çox  keçmiĢlərdə  əhəmiyyət  vermədiyimiz  bir  səhv  böyüyə-
böyüyə gəlib XX əsrə çıxdı. Müqəddəs torpaqlarımız iĢğal olundu.  
 
 
YaxĢılıq  eləmə,  əgər  eləyibsənsə,  ağacdələn  kimi  tez-tez  o 
adamın qapısını döyəcləmə.  
 
 
YaĢanmıĢ günlər də axar su kimidir, dayanmadan axıb gedir. O 
axıb gedən suda hansı günün bir anını tutub saxlamısansa, təkcə o 
sənindir, yerdə qalanı axıb gedəcək.  
 
 
HəmiĢə  elə  zənn  edirdim  ki,  məni  Qarabağın  dərdi  öldürəcək. 
Amma belə görürəm ki, televiziyada hər gün icazəsiz-filansız evimizə 
soxulan,  Ģou  əhlinin  qarderobunda,  evinin  künc-bucağında,  yataq 
otağında “axtarıĢ” aparan, piĢiktək mətbəxlərdə dolaĢan, uca bina-
nın uca mərtəbəsindən Ģəhəri seyr edib təbliğ olunmağa layiq olma-
yanın birini göylərə qaldıran sırtıq, umacaqlı bəzi aparıcı-jurnalist-
lərin sayğısızlığından bu iĢıqlı dünyaya əlvida deyəcəyəm.  
 
 
Qəribədir,  içi  zərif  duyğularla,  zəngin  hislərlə  dopdolu  olan 
birisi sahibkar önündə susmağı hər Ģeydən üstün tutur.  
 
 
Hər gecənin səhəri, hər səhərin axĢamı var. Unutma ki, bir gün 
gələr  nə  səhərin  olar,  nə  axĢamın.  Unutma!  Ona  görə  də  adamlar 
içində adam ol, adam! 
 

---