| 8. İnstitusional metod
İnstitusional metod siyasi fəaliyyətin həyata keçirildiyi institutların fəaliyyətinə - dövlətin, partiyaların, təşkilatların və birliklərin fəaliyyətinə yönəlib.
XX əsrin əvvəlindən əvvəl bu üsul Siyasi elmdə liderdir, sosiologiya və geosiyasətdə geniş tətbiq tapıb. "Sosial institut" konsepsiyası elmi sosiologiya sahəsinə daxil oldu və ingilis sosioloqu G. Spenser (1820-1903) bu epistemolojiyi elmi dövrəyə çevirdi.
9. Antropoloji metod
Əgər sosioloji metod, yuxarıda qeyd olunduğu kimi, beynəlxalq münasibətlərdə baş verən hadisələrin səbəblərini sosial faktorlarla bağlayırsa, antropoloji metod bu səbəbləri insanın təbiəti ilə, hər bir kəsə xas olan təbii tələbatlarla (qida, paltar, yaşayış yeri, təhlükəsizlik, mənəvi inkişaf və s.) bağlayır. Antropoloji metodu ilk dəfə tətbiq edənlərdən biri Aristotel olmuşdur. Aristotel siyasətin əsasını insanın kollektiv mahiyyətində görürdü. Müasir dövrdə antropoloji metodu aşağıdakı mühüm prinsiplərə əsaslanır:
1. Əzəldən azad olan insanın bir bioloji, sosial və mənəvi varlıq kimi fundamental soy əlamətlərinin dəyişməzliyi, sabitliyi;
2. İnsanın universallığı, insan nəslinin birliyi və etnik, irqi, sosial, coğrafi və digər fərdlərdən asılı olmayaraq bütün insanların bərabərliyi;
3. İnsanların təbii, əsas hüquqlarının ayrılmazlığı, bu hüquqların siyasi quruluşun prinsiplərinə, dövlətin qanununa və fəaliyyətinə münasibətdə üstünlüyü.
Antropoloji metod sosial mühitin və ya rasional səbəblərin real siyasi hadisələrə təsirinin öyrənilməsi ilə bərabər, insanın təbiətindən irəli gələn və özünü daha aydın şəkildə ibtidai icma cəmiyyətində göstərən siyasi fəaliyyətin irrasional, instintiv, bioloji və başqa səbəblərini də araşdırmağı tələb edir.
Dostları ilə paylaş: |
