38
FƏSİL II. RƏQABƏT VƏ RƏQABƏT
MÜBARİZƏSİNİN MARKETİNQ TƏDQİQATLARI
2.1. Rəqiblər və onların rəqabət mübarizələrinin
marketinq araşdırmaları sistemi
Rəqabət və marketinq araşdırmalarından, yəni tədqi-
qatlarından danışarkən ilk növbədə bir suala – müasir
dövrdə nə üçün iqtisadi ədəbiyyatlarda daha çox marke-
tinq sözünə – bu anlayışa rast gəlirik. Marketinq anlayışı
dünya ölkələrinin iqtisadiyyatına, onun şirkətlərinə, müəs-
sisələrinə, iş adamlarına nə verə bilər.
Bunu aydın dərk etmək lazımdır ki, marketinqdə ən
əsas ikili və qarşılıqlı əlavə yanaşmadır. Bu bir tərəfdən
dəqiq və hərtərəfli bazarı, zövqləri, tələbləri öyrənməkdir;
eyni zamanda istehsalı bu tələblərə istiqamətləndirmək,
buraxılan məhsulların ünvanlılığıdır; digər tərəfdən bazara
və mövcud tələbə aktiv təsirdir. Bax elə bununla da
marketinqin mahiyyəti, onun mühüm elementləri və funk-
siyaları müəyyənləşdirilir (onlardan ən vacibləri bazarı
kompleks öyrənmək, əmtəə çeşidini planlaşdırmaq, möv-
cud tələbləri tam ödəmək, ödənilməmiş tələbləri aşkar
etmək və s.).
Beləliklə, yuxarıda sadalananlar bizə imkan verir ki,
marketinqin mahiyyətini, müasir dövrdə onun dünya ölkə-
lərində geniş tətbiqinin səbəblərini daha dərindən dərk
edək. Marketinqin təkamülü hazırkı dövrdə ilk növbədə
idarəetmə sistemini, daxili korporativ təcrübəni ciddi
dəyişir.
39
Belə olduğu halda marketinq və idarəetməni, marke-
tinq və istehsalı praktiki olaraq ayırmaq qeyri – mümkün
olur. Çünki, müasir inkişaf şəraitində bu funksiyalar daha
çox
birləşmələr, bir – birini tamamlayır.
Baxmayaraq ki, Marketinq və Menecment elminin
görkəmli alimlərindən biri olan F.Kotler öz dərsliklərində
qeyd edir ki, Menecment istehsalçının marağını, marke-
toloq istehlakçının marağını güdür.
Buna baxmayaraq biz bu elm sahələrini öyrənərək
qərara gəlirik ki, marketoloq hər ikisinin – yəni, həm
istehsalçının , həm də istehlakçının marağını güdür.
Marketinq sahəsində çalışan görkəmli şəxslər tərə-
findən onun mahiyyəti haqqında yüzlərlə çox dəyərli fikir-
lər söylənilmişdir. Bizim fikrimizcə Marketinqin ma-
hiyyəti, onun rolu, miqyasından və əhatə dairəsindən
doğur.
Marketinq fəaliyyəti tək istehsal, istehlak sferaların-
da deyil, xalq təsərrüfatının bütün sahələrinə, yəni istehsal
və qeyri – istehsal sahələrində geniş tətbiq edilir. Bazar
iqtisadiyyatı şəraitində isə Marketinqin mahiyyəti daha da
artır. Belə ki, orada daim kəskin dəyişən rəqabət hökm
sürür.
Rəqabət olan yerdə isə mütləq vaxtaşırı marketinq
tədqiqatlarının aparılması zərurəti yaranır. Belə ki, rə-
qabətlə əlaqədar marketinq strategiyalarının səmərəli plan-
laşdırılması üçün hər bir şirkət öz rəqibləri haqqında
mümkün qədər geniş məlumat toplayaraq, hər şeyi mak-
simal dərəcədə ayd;nlaşdırmağa çalışmalıdırlar. O daim öz
əmtəələrini, qiymətlərini, satış kanallarını və satışın