Azərbaycan respublikasi əlyazması hüququnda OĞuz türkləRİNİn məNƏVİ MƏDƏNİYYƏt leksikasi

Tədqiqatın elmi yeniliyi. Dissertasiya işində ilk dəfə olaraq Oğuz qrupu türk dillərinin lüğət tərkibinin böyük bir hissəsini təşkil edən mənəvi mədəniyyət leksikası müəyyən tematik qruplara bölünərək kompleks şəkildə tədqiqata cəlb olunmuşdur. Tədqiqat zamanı toplanmış leksik vahidlərin həm qohum, həm də digər türk dillərində işlənən fonetik variantları müəyyən edilmiş, onlar struktur-semantik cəhətdən qruplaşdırılaraq tarixi, semasioloji, etimoloji və etnolinqvistik cəhətdən təhlil olunmuşdur. Mənəvi mədəniyyət leksikası müasir Oğuz qrupu türk dillərinin lüğət tərkibi əsasında tədqiqata cəlb olunsa da, həmin leksik vahidlərin qədim türk yazılı abidələrində, o cümlədən də müasir türk dillərinin dialektlərindəki izləri də aşkarlanmış, fərqli və oxşar xüsusiyyətlər müəyyənləşdirilmişdir.
Tədqiqatın nəzəri və praktik əhəmiyyəti. Oğuz qrupu türk xalqlarının dini inancını, dünyagörüşünü, məişətlə, insan həyatının keçid mərhələləri ilə bağlı həyata keçirilən ayin, mərasim və ritualları özündə əks etdirən mənəvi mədəniyyət leksikasının həm diaxron, həm də sinxron şəkildə bir sistem çərçivəsində öyrənilməsi türkologiyada etnolinqvistikanın inkişafı üçün zəngin mənbə rolu oynamaqla yanaşı, tarixi leksikologiya və tarixi dialektologiya üçün qiymətli faktlar əks etdirir. Dissertasiya işinin nəzəri müddəalarından türk dillərinin müqayisəli leksikologiyasının, o cümlədən də tarixi dialektologiyasının etnolinqvistik aspektdə öyrənilməsində istifadə oluna bilər.
Tarixi leksik materialların, xüsusilə də mərasim, ritual və ayinlərin adlandırma vasitə və üsullarının tədqiqinin praktik əhəmiyyəti də böyükdür. Oğuz qrupu türk dillərinin mənəvi mədəniyyət leksikasının tədqiqi Oğuz türklərinin tarixin müəyyən mərhələlərində iqtisadi, siyasi, dil və mədəniyyət baxımından əlaqədə olduğu digər türk dillərinin leksik qatının öyrənilməsinə, qədim və müasir türk dillərində etnokulturoloji leksik vahidlərin semantik və struktur inkişafı barəsində zəngin material əldə olunmasına imkan verir.
Tədqiqat zamanı Azərbaycan, Türk, Türkmən və Qaqauz dillərinə aid toplanmış leksik vahidlərin semasioloji, etimoloji, etnokulturoloji təhlili bu dillərdə mənəvi mədəniyyət leksikası ilə bağlı izahlı, etimoloji, dialektoloji lüğətlərin hazırlanmasında zəngin mənbə ola bilər. Ali məktəblərdə Oğuz qrupu türk dillərinin, o cümlədən də digər türk dillərinin tarixinin, etnoqrafiyasının, söz varlığının müqayisəli şəkildə tədqiqində, tarixi leksikologiyaya, qrammatikaya, etnolinqvistikaya aid dərsliklərin, dərs vəsaitlərinin yazılmasında da tədqiqat işindən faydalanmaq olar.