Ayrı-seçkiliyə qarşı Avropa hüququna dair Məlumat kitabçasının birinci
məhkəmə işlərinin yenilənmiş forması 2010-cu ilin iyulunda rəsmi əl yazısı
yekunlaşdırıldıqdan sonra ayrı-seçkilyə yol verilməməsi sahəsində Avropa
İnsan Hüquqları Məhkəməsi (AİHM) və Avropa İttifaqı Ədalət Məhkəməsi
(AİƏM)
271
tərəfindən qərara alınan ən əhəmiyyətli işlərin xülasəsini təqdim
edir. Məlumat kitabçasının strukturu və müvafiq başlıqları olduğu kimi
saxlanılır.
2.2.2. Müqayisə (Məlumat kitabçasının 25-ci səhifəsi)
AIHM, Graziani-Weiss Avstriyaya qarşı
(No.31950/06), 18 oktyabr 2011
(ECtHR, Graziani-Weiss v. Austria
(No.31950/06), 18 October 2011)
Yerli bölgə məhkəməsində bölgədə olan bütün vəkillərin və dövlət
notariuslarının adlarını əks etdirən mümkün hüquq qəyyumlarının siyahısı
mövcuddur. Adı siyahıda olan ərizəçi əqli cəhətdən xəstə şəxsin gəlirinin
idarə olunması və məhkəmə və digər orqanlarda təmsil olunması üçün
onun hüquqi qəyyumu təyin olunur. O, şikayət edirdi ki, siyahıya yalnız
vəkillərin və dövlət notariuslarının daxil edilməsi və hüquq sahəsində
müəyyən biliyi olan digər şəxslərin istisna edilməsi potensial qəyyumlara
qarşı ayrı-seçkilikdir. AİHM qeyd etdi ki, vəkillərin əsas fəaliyyəti müştəriləri
məhkəmələrdə və digər müxtəlif orqanlarda təmsil etməkdir ki, onlar buna
görə xüsusi təlim keçir və müvafiq imtahan verirlər. Hüquq təhsili almış,
amma vəkil olmayan digər şəxslərin nümayəndəliyin məcburi olduğu
işlərdə tərəfləri məhkəmələrdə təmsil etmələrinə icazə verilmir. O da
mümkündür ki, onlar tamamilə hüquqla bağlı sahədə işləmirlər. Bir tərəfdən
vəkillər və notariuslara, digər tərəfdən isə hüquq təhsili almış digər şəxslərə
qarşı münasibətdə fərqin olmasına baxmayaraq, hüquq nümayəndəliyinin
zəruri olduğu işlərdə qəyyum təyin olunması məqsədi ilə bağlı bu iki qrup
eyni vəziyyətdə deyil.
173
Yeni məhkəmə işləri (iyul 2010-dekabr 2011)
_____________________________________
271. ABƏM qısa yazılışı Avropa ayrı-seçkilyə yol verilməməsi hüququna dair Məlumat kitabçasında
istifadə olunan AƏM qısa yazılışını əvəz edir.
AİHM, Valkov və Başqaları Bolqarıstana qarşı
(Nos. 2033/04 and others), 25 oktyabr 2011
(ECtHR, Valkov and Others v. Bulgaria
(Nos. 2033.04 and others), 25 October 2011)
Ərizəçilər, təqaüdləri daxili qanunvericiliyə görə məhdudlaşdırılan
təqaüdçülər idi. Onlar şikayət edirdi ki, onlara qarşı müəyyən yüksək siyasi
işlərdən məzuniyyətə çıxmış şəxslərlə – məsələn, prezident, vitse-prezi-
dent, Milli Assambleyanın sədri, baş nazir və Konstitusiya məhkəməsinin
hakimləri olmuş təqaüdçülərlə müqayisədə ayrı-seçkilik tətbiq olunmuşdu,
belə ki onların təqaüdü bu məhdudlaşdırmadan azad idi. Ancaq AİHM
ərizəçilər tərəfindən yerinə yetirilmiş şübhəsiz ki məsuliyyətli və əhəmiyyətli
vəzifələrin və yüksək vəzifələr tutmuş şəxslərin vəzifələrinin təbiətini
qiymətləndirəcək nəticəyə gəlməyə hazır deyildi. Bunlar, prinsip etibarı ilə,
daxili hakimiyyət orqanlarının müəyyənləşdirəcəyi siyasi qərar idi, belə ki,
onlar birbaşa demokratik legitimliyə malik idi və yerli ehtiyacları və vəziyyəti
qiymətləndirmək baxımından beynəlxalq məhkəmədən daha yaxşı
mövqedə idilər. Buna görə də, AİHM qərara aldı ki, mülkiyyət hüquqları ilə
bağlı ərizəçilərə qarşı heç bir ayrı-seçkiliyə yol verilməyib.
AIHM, Laduna Slovakiyaya qarşı
(No. 31827/02), 13 dekabr 2011)
(ECtHR, Laduna v. Slovakia
(No. 31827/02), 13 December 2011)
Ərizəçi şikayət edirdi ki, həbsdə olan təqsirləndirilən şəxslər həbsdə olan
məhkum olunmuş şəxslərlə eyni ziyarət hüquqlarına malik deyillər, belə ki
həbsdə olan məhkumlara ayda iki saat ziyarətçi qəbul etməyə icazə ver-
ildiyi halda, onlara ayda maksimim otuz dəqiqə ziyarətçi qəbul etməyə
icazə verilir. Bundan başqa, məhkum olunmuş şəxslərin saxlanıldığı
müəssisənin təhlükəsizlik rejimindən asılı olaraq onlara verilən ziyarətlərin
tezliyi və ünsiyyətin növü dəyişə bilərdi. Bunun əksinə olaraq, həbsdə olan
təqsirləndirilən şəxslər, onların tutulmasının səbəblərindən və təhlükəsizlik
məsələlərindən asılı olmayaraq, eyni rejimə tabe idilər. Şikayət olunan
məsələlər bütün məhbuslara aid olduğu üçün AİHM belə qərara gəldi ki,
həbsdə olan təqsirləndirilən şəxs olaraq ərizəçi, həbsdə olan məhkum
olunmuş şəxslərin müqayisə olunan qrupu ilə eyni vəziyyətdə idi. Ancaq
iki qrupa fərqli münasibətin obyektiv və ağlabatan əsaslandırması yox idi.
Başqalarının təhlükəsizliyini təmin etmək və mülkiyyəti qorumaq ehtiyacı,
174
Ayrı-seçkilik əleyhinə Avropa hüququ üzrə Məlumat kitabı
həbsdə olan təqsirləndirilən şəxslərin hüquqlarının həbsdə olan məhkum
olunmuş şəxslərdən daha böyük miqyasda məhdudlaşdırılması qaydasını
əsaslandırmırdı. Bu təcrübə İşgəncənin və qeyri-insani və ya alçaldıcı
rəftarın qarşısının alınmasına dair Avropa Komitəsi (CPT) tərəfindən də
tənqid olunmuşdur. Bundan başqa, həbsdə olanların ziyarətçi hüquqlarına
xüsusi məhdudiyyətlər bəzi hallarda təhlükəsizlik və ya istintaqın legitim
maraqlarını qorumaq səbəbi ilə əsaslandırıla bilsə də, bu məqsədlərə
tutulmuş şəxslərə təsir etməyən digər vasitələrlə də nail olmaq olardı. Mülki
və siyasi hüquqlar haqqında Beynəlxalq Pakt və 1987-ci il Avropa
Həbsxana Qaydaları kimi beynəlxalq vasitələr həbsdə olan təqsirləndirilən
şəxslərin təqsirsizlik prezumpsiyası statusuna hörmət edilməsi zərurətini
vurğulamışdı. 2006-cı il Avropa Həbsxana Qaydaları təmin edirdi ki, buna
qarşı xüsusi bir səbəb olmasa məhkum olunmamış həbsdə saxlananlar
məhkum olunmuş həbsdə saxlanılanlarla eyni şəkildə ziyarətçi qəbul edə
və ailə və digər şəxslərlə ünsiyyətə daxil ola bilməlidirlər. Müvafiq olaraq,
AİHM ərizəçiyə tətbiq edilən ziyarətçi məhdudiyyətlərini qeyri-proporsional
hesab etdi.
AİƏM, Jürgen Römer Freie və Hansestadt Hamburg-a qarşı
İş C-147/08, 10 may 2011 (Böyük Palata)
(CJEU, Jürgen Römer v. Freie und Hansestadt Hamburg
Case C-147/08, 10 May 2011 (Grand Chamber))
Cənab Römer 1950-ci ildən Hamburq administrasiyasında işləyirdi və
1990-cı ildə anlaqsızlıq səbəbi ilə o, işi dayandırmalı olmuşdu. 1969-cu
ildən o, davamlı olaraq öz partnyoru Cənab U. ilə yaşayırdı. 2001-ci lin
oktyabrında onlar qeydiyyata alınmış həyat partnyorluğuna daxil oldular və
Cənab Römer öz keçmiş işəgötürənini buna dair məlumatlandırdı və sonra
daha əlverişli vergi azaldılması kateqoriyası əsasında əlavə təqaüd xahiş
etdi. Hamburq administrasiyası Cənab Römerin “evli” deyil, qeydiyyata
alınmış partnyorluqda olması səbəbi ilə etiraz etdi və bildirdi ki, yalnız “evli,
(və) daimi olaraq ayrılmamış” təqaüdçülər və uşağı olan təqaüdçülər tələb
olunan əsasda yenidən hesablanmış təqaüd ala bilərlər. Məhkəməyə
müraciət olunaraq Avropa İttifaqı hüququnun bu vəziyyətə münasibəti
soruşuldu.
AİƏM bildirdi ki, işdə bərabər rəftarla bağlı 2000/78/EC Şura Direktivi
TFEU-nun 157-ci maddəsi çərçivəsində əlavə təqaüdün ödənilməsini
nəzərdə tutur. Direktiv daxili hüquqda iki şəraitlə üzləşildikdə qeydiyyata
175
Yeni məhkəmə işləri (iyul 2010-dekabr 2011)
Dostları ilə paylaş: |