Abuzər Xələfov

Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti 
Azərbaycan Milli Kitabxanası 
 
 
- 287 – 
 
Vusal Mammadov 
 
THE MAIN INFORMATION SOURCES ABOUT MUGAM IN  
THE INTERNET RESOURCES 
 
Summary 
We can get any information on the internet using Google search engine in a matter of 
seconds. But we don‟t know  where the right and sufficient  amount of  information is  among 
these  hundreds  of  links.  It  is  possible  to  find  hundreds  of  thousands  of  sources  related  to 
Mugham which is our subject to review. In this article we are sharing information sources  -
links to websites- on the internet associated with Mugham. Overall, here is given eight infor-
mation sources and brief summaries of the data on that websites.
  
 
 
 
 

---

“Kitabxana-İnformasiya Elmləri: tədris və təcrübədə yeni çağırışlar”  
Beynəlxalq elmi konfransının materialları 
 
 
- 288 - 
Aygün Kamran qızı Səfərova  
AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxanası, şöbə müdiri 
[e-mail] 
 
 
AZƏRBAYCANDA KĠTABXANALARIN VAHĠD BĠBLĠOQRAFĠK TƏSVĠR 
STANDARTININ TƏTBĠQĠ PROBLEMLƏRĠ VƏ PERSPEKTĠVLƏRĠ 
 
Açar sözlər: biblioqrafik təsvir, kitabxana standartları, FRBR, MAB2, MARC, İSO2709, 
RUSMARC. 
  
  Məqalədə  ilk  öncə  standart  anlayışı  haqqında  məlumat  verilmiş,  daha  sonra  dünyada 
istifadə edilən biblioqrafik təsvir standartları haqqında qeyd olunmuşdur. Sonda Azərbaycan-
da kitabxanaların vahid biblioqrafik təsvir standartının tətbiqinin problemləri və perspektivləri 
öz əksini tapmışdır. 
Azərbaycan  Respublikasının  Prezidenti  cənab  İlham  Əliyev  tərəfindən  təsdiq  olunmuş 
―Azərbaycanda kitabxanaların  fəaliyyətinin  yaxşılaşdırılması haqqında‖ sərəncam  və  ―Azər-
baycan  Respublikasında  kitabxana-informasiya  sahəsinin  2008-2013-cü  illərdə  inkişafı  üzrə 
Dövlət  Proqramı‖ kitabxanalarımızın  inkişaf strategiyası  kimi  qəbul  edilir və onların  fəaliy-
yəti bu mühüm sənədlərin tələbləri üzərində qurulur.[1] 
Həmin sərəncama əsasən, Azərbaycan kitabxanaları ən yaxın zamanda tam modernləş-
dirilməli, yeni texnoloji avadanlıqlarla təmin edilməli, elektron kataloq və elektron kitabxana 
quruculuğu işləri sürətləndirilməlidir. 
Biz bunlardan biri haqqında – elektron kataloqun mühüm elementlərindən biri olan bib-
lioqrafik yazı standartının tətbiqi haqqında ətraflı danışacağıq.  
Mövzunu araşdırarkən ilk öncə - standart nədir?, - hansı beynəlxalq kitabxana standart-
ları mövcuddur? sualları qarşıya çıxır. 
Standartlaşdırma üzrə qədim təşkilat olan (1901-ci ildə yaradılmış) Britaniya Standartlar 
İnstitutu  (The  British  Standarts  İnstitution  –  BSI)  standart  anlayışına  aşağıdakı  kimi  tərif 
verir:  
 ―Ən sadə izahat belədir: standart – nə isə etməyin razılaşdırılmış, təkrarlanan üsuludur. 
Bu,  texniki  spesifikasiyanı  və  ya  başqa  dəqiq  meyarları  özündə  əks  etdirən,  qayda,  rəhbər 
vəsait və ya tərif kimi sistematik olaraq istifadə edilməsi məcburi olan dərc edilmiş sənəddir. 
Standartlar həyatı asanlaşdırmağa, bizim istifadə etdiyimiz məmulatların etibarlılığını və xid-
mətlərin effektivliyini artırmağa kömək edir. Standartlar işlənib hazırlanarkən bütün əlaqədar 
tərəflərin,  yeni  istehsalçıların,  satıcıların,  alıcıların,  istifadəçilərin  və  nəzarət  orqanlarının 
konkret material, məhsul, prosses və ya xidmətlə bağlı təcrübə və bilikləri birləşir.‖ 
Kitabxana standartları aşağıdakılardır: 
FRBR 
Adı:  FRBR  •  Functional  Requirementsfor  Bibliographic  Records  (biblioqrafik 
yazılara funksional tələblər) 

---

Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti 
Azərbaycan Milli Kitabxanası 
 
 
- 289 – 
 
Təsvir:  istifadəçiyə  yönəldilmiş  konseptual  model.  Onlayn  kitabxana  kataloqlarına  və 
biblioqrafik  məlumat  bazalarına  müraciət  və  axtarış  üçün  istifadə  olunur.  Məzmunu: 
biblioqrafik təsvir.[2] 
MAB2 
Adı:  MAB2  •  Maschinelles  Austauschformatfur  Bibliotheken  (kitabxanalararası 
mübadilə üçün avtomatlaşdırılmış format) 
Təsvir: kitabxanalarda yaradılan hər hansı məlumatların (biblioqrafiya, mötəbər mənbə 
hesab  edilən  fayllar  və  yerli  məlumatlar)  maşınla  oxunan  mübadiləsi  üçün  alman  formatı. 
Məzmunu: biblioqrafik təsvir.[3] 
MARC 
Adı: MARC •MAchine-Readable Cataloguing MARC21 
Concise Format for Bibliographic Data(biblioqrafik məlumatlar üçün maşınla oxunan 
MARC 21 kataloqlaşdırma formatı) 
Təsvir:  biblioqrafik  informasiyanın  maşınla  oxunan  formada  təsvir  edilməsi  və  ötürül-
məsi üçün standartMəzmunu: biblioqrafik təsvirlər.[4] 
 
ISO 2709 
Adı:  ISO  •  Information  and  documentation  •  Format  for  Information  Exchange 
(İnformasiya və sənədləşmə. Məlumat mübadiləsi formatı) 
Təsvir: biblioqrafik təsvirlərin mübadilə formatına tələbləri müəyyən edir. Məlumatların 
işlənməsi sistemlərinin arasında kommunikasiyaların strukturunu təsvir edir. Məzmunu: bib-
lioqrafik təsvir 
RUSMARC 
Adı: RUSMARC • Rusiya kommunikativ formatı 
Təsvir: Rusiya Federasiyası mədəniyyət nazirinin 27.01.98-ci il tarixli 45 №-li əmri ilə 
Mədəniyyət  Nazirliyi  şəbəkəsinə  daxil  olan  kitabxanalar  arasında  biblioqrafik  yazılar 
mübadiləsi  zamanı  təsdiq  edilməsi  məcburi  olan  format  kimi  təsdiq  edilmişdir.  Biblioqrafik 
məlumatların maşınla oxunan formada təqdim edilməsi formatıdır. Biblioqrafik məlumatların 
mübadiləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur. 
Məzmunu: biblioqrafik təsvir, nüfuzlu/normativ məlumatlar, təsnifat məlumatları 
Avropada və dünyada geniş istifadə edilən əsas standartların sayı məhduddur. Onlardan 
ən  müvəffəqiyyətli  layihələrdə  istifadə  olunur,  lakin  tədqiqatlar  göstərmişdir  ki,  uyğunluğa 
nail olmaq üçün hələ çox uzun yol keçmək lazımdır. Gələcək layihələrdə bəzi ölkələrin milli 
standartlarını da nəzərə almaq lazımdır. 
Hələ ki, bu standartların tətbiqi bir sıra problemlərlə qarşılaşır. Ümumiyyətlə, Azərbay-
canda  kitabxanaların  kompüterləşdirilməsinin  müasir  problemlərini  aşağıdakı  kimi  səciyyə-
ləndirmək olar: 
1. Ənənəvi texnoloji prosseslərin – kataloqlaşdırma, komplektləşdirmə, abonement və s. 
kompüterləşdirilməsi üçün kadr və texniki təminat istiqamətində; 
2. milli maşınla oxunan formatların yaradılması istiqamətində; 
3. elektron kataloqun yaradılması istiqamətində; 
4. elektron sənəd mübadiləsi xidmətinin təşkil edilməsi istiqamətində; 
5. elektron kitabxanaların yaradılması istiqamətində; 

---