2-mavzu: qadimgi dunyo axloqshunosligi. O’rta asr mutafakkirlarining axloqiy qarashlari

XVII-XVIII asrlar kishilik tarixida yangi bir 
bosqichni boshlab berdi va u yangi davr 
falsafasi, axloqshunosligi deb nomlanadi.
Niderlandiyalik faylasuf Benedikt (Baruh) Spinoza 
(1632-1677) axloqshunoslik borasida ratsional 
qarashlarni himoya qildi va yanada yuksak 
bosqichga olib chiqdi. 

Spinozaning asosiy falsafiy g’oyalari uning eng 
muhim va yetuk asari 
– «Etika» da bayon qilingan. 

---


Angliyalik faylasuf-axloqshunos 
Djon Lokk
(1632-
1701) o’zining «Inson 
aqli to’g’risida tajriba» (1690), «Tarbiya 
haqida o’ylar» (1689) va «Xristianlikning 
aqlga muvofiqligi» (1689) va boshqa 
asarlarida kishilar bilimi, uning asosiy 
manbai bo’lmish tajriba haqida fikr yuritib, 
Dekartga qarshi chiqadi. 

---


U bilish nazariyasida sensualizm tomonga turdi. 
Sensualizm 
– (lat sensus – his, sezgi) – bilish sohasidagi 
ta‘limot bo’lib, sezgini bilishning birdan-bir manbai deb 
tushuntiradi. Dinsiz axloq bo’lmaydi, deb ko’rsatadi.

U baxt, yaxshilik, erkinlik kabi kategoriyalarga ham o’z 
fikrini bergan. Lokk o’zining ijtimoiy-siyosiy va axloqiy 
qarashlarida tabiiy holatdan fuqarolik jamiyatiga va 
davlatning boshqarish shakllariga o`tish g’oyalarini 
rivojlantirdi. Davlat xokimiyati: qonun chiqaruvchi, ijro 
etuvchi, ittifok Federativ xokimiyatga bo’linadi Lokkning bu 
ilg’or g’oyalari hozirgacha o’z kuchini yo’qotgan
emas va bu doimo qadrlanadi. 

---

Olmon mumtoz axloqshunosligi
va rus mumtoz
axloqshunosligining vujudga 
kelishi.

Olmon mumtoz falsafasi va axloqshunsligining