Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирли

---

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
QARSHI DAVLAT UNIVERSITETI
Zoologiya kafedrasi
Biologiya talim yo’nalishi II-kurs talabasi Jontemirov
Maqsudning “Baliqlar biologiyasi va axamiyati”mavzusi
bo’yicha yozgan
KURS ISHI
QARSHI – 2013 YIL

---

MAVZU: BALIQLAR BIOLOGIYASI VA AXAMIYATI
R E J A:
1. Baliqlar sinfining umumiy ta’rifi.
2. Toayli baliqlar sistematikasi.
3. Akulalar yoki plastinka jabralilar ko’ppak akula.
4. Akulalar ko’payishi va embrion rivojlanishi.
5. Tarqalishi va ekologiyasi.
Baliqlar xam to’garak oizlilar singari, jabralarini umrbod saqlab qoladigan xaqiqiy suv
umrtqalilardir. Lekin sekin harakat qiluvchi to’garak oizlilarga nisbatan, baliqlarning ko’pchiligi
muskuldor kuchli dumi hamda ko’krak va qorin suzgich qanotlaridan iborat juft suzgich
qanotlari bilan suvda tez va chaqqon suzadi. Skeleti suyak va toaydan iborat. Nerv sistemasi
ancha takomillashgan. Gavdasi tangachalar bilan qoplangan, ularning xaqiqiy tishlari bor. Nafas
olish bo’limlariga bo’lingan jabra yoylarining aktiv harakati tufayli yuzaga chiqadi.
Ikkinchi tomondan baliqlarning miya qutisi, to’garak oizlilarnikiga o’xshash, yuragida
faqat bitti bo’lma, bitta qorincha bor, qon aylanish doirasi (ikki xil nafas oluvchi baliqlar bunga
kirmaydi) bitta bo’lib bunda
arterial
qon bilan
venoz
qon aralashmay alohida oqadi.
SISTEMATIKASI
Baliqlar umrtqalilar kenja tipining eng xilma-xil va turlari hammasidan ko’p sinfidir. Ular
arzimas istisno larni hisobga olmaganda er sharidagi barcha suv havzalarida tarqalgan.
Hozirgi zamonda baliqlarning 20 mingtacha turi bor. Baliqlar silur davrining oxiridan
buyon ma’lum va to’garak oizlilardan so’ng eng qadimgi umrtqalilar hisoblanada.
Hozirgi zamon tadqiqotchilarining fikricha baliqlar katta sinfi toayli baliqlar (sinfi) va
suyakli baliq (sinfi)lariga bo’linadi.
Toayli baliqlarda suyak yo’q, shunga ko’ra ularning ichki skeleti nuqul toaydan iborat. Ular
bir xilda bo’lmagan ikki gruppaga, sodda tuzilishdagi skeletini saqlab qolgan. Lekin o’rchish
organlari va skeleti taraqqiy etgan plastinka jabralilar yoki akulalarga, hamda kichikroq gruppa
bo’lgan skatlarga bo’linadi.
Suyakli baliqlar ancha takomillashgan (teridan hosil bo’lgan) tashqi suyak skeleti ham,
ko’pchiliklarida ichki suyak skeleti ham, bo’ladi, ular jabra qopqoi yordamida jabra bilan nafas
oladi, bundan tashqari sizgich pufakchalari ham bor. Suyakdor baliqlarni hozirgi kunda 19 ming
500 dan ortiqroq turi bor. Suyakli baliqlar sistematikasi bo’yicha ixtiolglar har xil fikrdalar.