Xayitov sh. N., Artikova d. M., Musayeva j. K

t
Е





 


(5.1.)
bu yerda,
E –
diskont normasi (foiz stavka) %.
t
– innovatsion loyihani amalga oshirish vaqt intervali tartib raqami.
Innovatsiyalar amalga oshiriladigan yil boshiga keltirish uchun formula quyidagi
ko`rinishga keltiriladi:
t
Е





 

100
1
1

;
(5.2.)
Diskont normasi kapital quyilmalar foyda normasi, shuningdek, foyda foiz
ko`rinishida bo`ladi va uni korxona yoki investor innovatsiyalarni amalga oshirishdan
olishni rejalashtiradi.
Diskont normasi doim moliyaviy hisoblashlarda bank foiz stavkasiga teng
holda qabul qilinadi.
Diskontlash koeffitsienti inflyatsya va ilmiy-texnik hamda tijorat tavakkallari
omillarini hisobga olishi kerak.
Inflyatsyani hisobga olgan (lekin tavakkalni hisobga olmagan) diskontlash
koeffitsienti quyidagi formula orqali aniqlanadi:
t
и
i
Е
Е















100
1
100
1
1
1

;
(5.3.)
bu yerda,
E
- foiz stavka % (Markaziy bank tomonidan o`rnatiladi).
I
– joriy yildagi inflyatsya darajasi %.
E
1
– inflyatsyani hisobga olgan holda diskont normasi. Agar inflyatsya
bo`lmasa (
i=0
) foiz stavka diskont normasiga teng bo`ladi: E=E
1
.

---

398
Diskont normasining tavakkalga ta`sirini aniqlash (E
2
) quyidagicha amalga
oshiriladi:
;
100
1
2
R
Е
Е


(5.4.)
bu yerda,
R
- tavakkalni hisobga olgan holda tuzatish koeffitsienti, %.
Tuzatish koeffitsientining miqdori R tavakkal darajasidan bog`liq bo`ladi va
3% dan 20% gacha chegarada hisoblash tavsiya etiladi.
Diskontlashning umumiy koeffitsienti inflyatsyani va tavakkalni hisobga olgan
holda quyidagi formula bo`yicha aniqlanadi:
Α
umush
= (1+E
2
)
t
;
(5.5.)
Hozirgi vaktda innovatsiyalarning tajriba samaradorligini baholash uchun
diskontlangan va diskontlanmagan hisoblarga asoslangan turli ko`rsatkichlar
sistemasi qo`llanishi mumkin.
Diskretlanmagan 
innovatsiyalarning 
samaradorligi 
ko`rsatkichlariga
investitsiyalar samaradorligi koeffitsienti, minimal keltirilgan harajatlar, qushimcha
investitsiyalarning qoplanish muddati va taqqoslash samaradorligi koeffitsienti kiradi.
Diskontlashni hisobga oluvchi yoki diskontlangan innovatsiyalar samaradorligi
ko`rsatkichlariga sof diskontlangan daromad, daromadlilik indeksi, daromadlikning
ichki normasi va innovatsiyalarning diskontlangan qoplanishi muddati kabi
ko`rsatkichlar kiradi. Ikkinchi guruh ko`rsatkichlari innovatsion loyihani ancha
obyektiv baholash imkoniyatini beradi. Shuni ta`kidlab o`tish kerakki, Birlashgan
Millatlar Tashkilotining sanoatni rivojlantirish tashkiloti (YuNIDO) tavsiyalariga
muvofiq xorijiy mamlakatlarda innovatsiyalar samaradorligini baholashda asosan
ikkinchi guruh ko`rsatkichlari qo`llaniladi. Bu ko`rsatkichlarni biroz tuliqroq ko`rib
o`tamiz.
Sof diskontlangan daromad (SDD) o`z oldiga diskontlashni hisobga olgan
innovatsiyalarni (daromadlari) va harajatlari farqi miqdorini qo`yadi.
Sof diskontlangan daromadni hisoblash quyidagi formula orqali amalga
oshirilishi mumkin:

---

399
;
)
(
1