Viktor hüQO
Yüklə 9,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
görünə bilər. Siz doxsan üçüncü ili amansız hesab edirsiniz, cənab, lakin sizcə, monarxiya nə deməkdir? Kare quldur idi, lakin bəs Monrevelə siz nə ad verərsiniz? Fukye-Tenvil əclafdır, lakin bəs Lamuanyon – Bavile haqqında siz nə fikirdəsiniz? Mayyar dəhĢətlidir. Bəs So – Tavan? DüĢen ata qan içəndir, lakin bəs Letelye ataya siz nə ləqəb verərdiniz? BaĢkəsən Jurdan əjdahadır, lakin necə olsa, markiz de Luvua kimi deyil. Ah, cənab, cənab, mənim ershersoginya və kraliça Mariya-Antuanettaya yazığım gəlir, lakin 1685-ci ildə Böyük Lüdovikin padĢahlığı zamanında beldən yuxarı lüt halda dirəyə bağlanmıĢ hugenot qadına da eyni dərəcədə yazığım gəlir, onun südəmər uĢağını bir qədər kənarda tutmuĢdular. Qadının döĢləri südlə, qəlbi isə əzab və iztirabla dolu idi. Ac və solğun uĢaq anasının döĢlərini görür və acından çığırırdı. Cəllad isə anaya deyirdi: ―Məsləkindən əl çək!‖. Südəmər uĢağı olan ana iki Ģeydən birini seçməli idi: ya uĢağının acından ölməsinə, ya da vicdanının məhv olmasına razı olmalı idi. Anaya verilən bu cəhənnəm əzabına siz nə deyə bilərsiniz? Fransa inqilabının öz səbəbləri vardı, cənab, bunu unutmayın. Gələcək onun qəzəbinə bəraət verəcəkdir. Onun nəticələri isə dünyanın yaxĢılaĢmasıdır. Ġnqilabın ən dəhĢətli zərbələrindən bütün bəĢəriyyət üçün nəvaziĢlər yaranır. Yetər! Mən artıq susuram, mənim dəlillərim olduqca möhkəmdir, həm də ki, mən ölürəm. Konvent üzvü gözlərini yepiskopun üzündən çəkərək öz fikrini bir neçə kəlmə ilə sakitcə tamamladı: – Bəli, tərəqqinin kobud təzahürləri inqilab adlanır. Ġnqilab qurtardığı zaman aydın olur ki, bəĢəriyyət Ģiddətli qulaqburması almıĢsa da, irəliyə doğru addım atmıĢdır. Konvent üzvü yepiskopun daxili aləmini tədricən necə sarsıtdığını duymurdu. Lakin müqavimət üçün monsenyor B’envenünün əlində yenə bir dəlil qalmıĢdı və o bu dəlilə istinad edərək söhbətə baĢladığı eyni kəskinliklə etiraz etdi: – Tərəqqi Allaha inanmalıdır. Xeyrin kafir xidmətçiləri ola bilməz. Allahsız – bəĢəriyyət üçün pis rəhbərdir. Qoca xalq nümayəndəsi cavab vermədi. Onun bədəninə bir lərzə gəldi. O, göyə baxdı və gözləri yaĢla doldu. SaralmıĢ yanaqlarından bir damcı yaĢ aĢağı axmağa baĢladı və can verən bu adam gözlərini sonsuz fəzadan ayırmayaraq zorla eĢidilən bir səslə, öz-özü ilə danıĢırmıĢ kimi dedi: – Sən! Ey mənim idealım! Yalnız sən varsan! Yepiskop təsvir olunmaz bir həyəcan keçirirdi. Konvent üzvü bir az susduqdan sonra əlini qaldırdı və göyləri göstərərək: – Sonsuzluq mövcuddur. O, oradadır, – dedi. – Sonsuzluğun öz ―mənliyi‖ olmasaydı, mənim ―mənliyim‖ onun son həddi olardı və o, sonsuzluq olmazdı: baĢqa sözlə – sonsuzluq mövcud olmazdı. Lakin o mövcuddur. Deməli, onun öz ―mənliyi‖ vardır. Bu ―mənlik‖ də Allahdır. Can verməkdə olan qoca son sözləri ucadan, vəcdlə dedi, sanki, qarĢısında yalnız onun gözlərinə görünən naməlum bir adam dayanmıĢdı. O, sözünü qurtardıqda gözləri yumuldu. Gərginlik onun gücünü tükəndirmiĢdi. Aydın idi ki, bu bir an içərisində o, qalan bir neçə saatlıq ömrünü baĢa vurdu. Bir an onu məzarda gözləyən Ģeyə yaxınlaĢdırdı. Son dəqiqə baĢlanırdı. Yepiskop bunu baĢa düĢdü, artıq ləngimək olmazdı, axı o, buraya bir keĢiĢ kimi gəlmiĢdi, o, ifrat soyuqluqdan tədricən ifrat həyəcana düĢdü, o, bu qapalı gözlərə baxdı, bu bürüĢmüĢ və solmuĢ əli tutdu və can verən adama doğru əyildi. – Bu saat Allaha məxsusdur. Bizim görüĢümüz əbəs olsaydı, siz təəssüf etməzdinizmi? Konvent üzvü gözlərini açdı. Onun üzünə indi sərt, sanki, kölgəli bir vüqar çökmüĢ idi. O, fiziki qüvvələri zəifləĢdiyinə görə deyil, daha doğrusu, daxili ləyaqət hissindən doğan aram səslə dedi: – Cənab yepiskop, mən ömrümü düĢünməkdə, öyrənməkdə və seyr etməkdə keçirtdim. Vətənim məni öz iĢlərində iĢtirak etməyimi əmr etdiyi zaman, mən altmıĢ yaĢında idim. Mən bu əmrə itaət etdim. Cinayətlərə rast gəldiyim zaman onlarla mübarizə aparırdım. Ġstibdada rast gəldikdə, onu məhv edirdim. Mən inandığım hüquq və prinsipləri elan və təbliğ edirdim. DüĢmən ölkəmizə hücum çəkdi, mən vətənimi müdafiə etdim. Fransa, təhlükədə idi mən sinəmlə onu müdafiəyə qalxdım. Mən heç bir zaman varlı olmamıĢam, indi isə yoxsulam. Mən dövlət baĢçılarından biri idim. Xəzinələr cavahirlə dolu idi, qızıl və gümüĢün ağırlığından divarlar çatlayırdı, onlara dayaq vermək lazım gəldi, – mən isə Arbr-Sek küçəsində iyirmi su pula nahar edirdim. Məzlumların dadına çatırdım və əzab çəkənlərə təsəlli verirdim. Doğrudur, mən mehrabın örtüyünü parçaladım, lakin bundan məqsədim ancaq vətənin yaralarını sarımaq idi. Mən hər zaman bəĢəriyyətin irəliyə, iĢığa doğru getməsinə kömək edirdim, lakin bəzən tərəqqi amansız olduqda, mən ona mane olurdum. Elə hallar da olurdu ki, mən öz düĢmənlərimə, yəni sizlərə də kömək edirdim. Flandriyada, Petegemdə, merovinq krallarının yay iqamətgahı olan yerdə urbanist rahiblər monastırı, Bolyedə müqəddəs Klara abbatlığı vardır – 1793-cü ildə mən bu monastırı təhlükədən xilas etdim. Mən öz vəzifəmi bacardığım qədər yerinə yetirib, əlimdən gələn yaxĢılığı etmiĢəm. Bütün bunlardan sonra məni qovdular, təqib etdilər, mənə əzab verdilər, məni ləkələdilər, təhqir etdilər, ələ saldılar, lənətlər yağdırdılar, sürgün etdilər. Budur, neçə ildir ki, saçlarımın ağarmasına baxmayaraq, mən, nifrət etməkdə özlərini haqlı bilən bir çox adamlar olduğunu hiss edirəm. Yoxsul, avam camaatın nəzərində Mən, Allahın lənətinə gəlmiĢ bir caniyəm. Mən də, kimsəni məzəmmət etmədən, nifrətdən doğan yalqızlığımı qəbul edirəm. Artıq səksən altı yaĢım var. Lakin ölürəm. Siz məndən nə istəyirsiniz? Yepiskop: – Xeyir-duanızı, – dedi və onun qarĢısında diz çökdü. Yepiskop baĢını qaldırdığı zaman Konvent üzvünün üzü əzəmətli və sakit idi. O, keçinmiĢdi. Yepiskop dərin düĢüncələr içərisində evə qayıtdı. Bütün gecəni o ibadətdə keçirtdi. Sabahı günü maraqlanan adamlardan bir neçə nəfəri Konvent üzvü J. haqqında onunla söhbət açmağa cürət etdisə də, yepiskop cavab əvəzinə yalnız göyləri göstərdi. O gündən sonra yepiskop fəqirlərə, kiçik adamlara qarĢı öz məhəbbətini və qardaĢlıq qayğısını daha da artırdı. ―Qoca kafir J.‖nin adı çəkilən kimi onu qəribə bir dalğınlıq bürüyərdi. Kimsə deyə bilməzdi ki, yepiskopun təkamülə yanaĢmasında bu Ģəxsin zəkası və böyük qəlbi ona nə dərəcədə təsir göstərmiĢdir. Yepiskopun bu ―ruhanilik ziyarəti, əlbəttə, yerli dedi-qodu həvəskarlarının boĢboğazlığına səbəb oldu. ―Can verən bu cür adamın baĢı üstündə olmaq heç yepiskopa layiqdirmi? Axı onu dinə gətirməyi heç gözləmək də olmazdı. Bu inqilabçıların hamısı islahedilməz dinsizlərdir. Elə isə oraya getmək yepiskopun nəyinə lazım idi? Orada nəyin qalmıĢdı? Yəqin, Ģeytanın insan ruhunu necə alıb aparmasına tamaĢa etmək çox maraqlı imiĢ‖. Bir dəfə özlərini çox ağıllı sayan həyasız adamlar sırasına mənsub olan kübar bir dul qadın yepiskopa belə hücum etmiĢdi: – Monsenyor, hamı soruĢur ki, zati-əqdəslərinizə nə zaman qırmızı qalpaq bəxĢ ediləcəkdir? Yepiskop isə cavabında: – Ah! Bu çox qaba rəngdir, – demiĢdi. – XoĢbəxtlikdən, yakobinçi qalpağında bu rəngə nifrət bəsləyənlər kardinal Ģlyapasında ona çox hörmət edirlər.
Qeyd – Ģərt.
Yuxarıda deyilənlərə əsasən monsenyor B’envenünün ―filosof yepiskop‖ və ya ―vətənpərvər yepiskop‖ olduğu nəticəsini çıxaranlar çox böyük səhv edə bilərlər. Onun Konvent üzvü J. ilə, bəlkə də, iki ulduzun təsadüfünə bənzədilə bilən görüĢü onun qəlbində nə isə bir heyrət hissi oyatmıĢ və bu hiss onu daha artıq mülayim etmiĢdi. Vəssalam. Monsenyor B’envenü heç siyasət əhli deyildisə də, o zamankı hadisələrə olan münasibətindən, əgər monsenyor ―B’envenünun bu hadisələrə bir zamanlar hər hansı bir münasibət bəslədiyi ehtimalı varsa, bir neçə kəlmə danıĢmaq yersiz olmazdı. Beləliklə, bir neçə il geriyə dönək. Cənab Miriel yepiskop vəzifəsinə təyin olunandan bir az sonra imperator ona, bir neçə baĢqa yepiskoplarla birlikdə, Ġmperiya baronu rütbəsini vermiĢdi. Məlum olduğu üzrə, papa 1809-cu il iyulun 6-cı gecəsi həbs edilmiĢdi, bu hadisə ilə əlaqədar olaraq Napoleon Fransa və Ġtaliya yepiskoplarının Parisdə çağırılmıĢ sinoduna Mirieli də dəvət etmiĢdi. Bu sinod Notrdam kilsəsində toplaĢmıĢ və birinci iclası 1811-ci il iyun ayının 15-də kardinal FeĢin sədrliyi altında Yüklə 9,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|