Вагиф
Султанлы. Щечлик вадиси
12
layarlar da, söyərlər də. Bu işdən min dəfə Mirişin söyüşü yax-
ş
ıdı. Qoy camaat heç olmasa rahat ölülərini köçürsün...
Traktorun gurultusu kəsiləndən sonra bel-külüng səsi
apaydın eşidilirdi. Böyük-kiçik, arvad-uşaq bir-birinə qarış-
mışdı. Elə bil bu çağacan qəbiristanlığın uçurulacağına inan-
mırdılar. Buldozerin səs-küylə gəlib qəbiristanlığın yanında da-
yanmağı ümidlərini büsbütün qırmışdı. Birdəncə əl-həya düş-
müşdülər. Ağlaşa-ağlaşa, təntiyə-təntiyə, söylənə-söylənə qazır-
dılar.
Bir həftə qabaq ilk dəfə buldozeri bura sürəndə camaat az
qalmışdı daş-qalaq eləsin onu. Ağzının, burnunun qanını bir-
birinə qatmışdılar. Kəndin ağsaqqalları yığışıb gəlincə kənd
soveti sədri güclə camaatın əlindən almışdı.
– Ay camaat, - demişdi, - nə düşmüsünüz bu yetimin üs-
tünə. O, öz kefiylə gəlibmi bura bəyəm? Bir dayanın, ağ-
saqqallar yığışsın, görək neynirik. Yoxsa qəbiristanlıq oyun-
oyuncaq deyil ki, hər yetən alsın buldozerin ağzına. Day mən
heç, deyək qocalmışam, korşalmışam, sizə nə gəlib? Bir səb-
rinizi, hövsələnizi basın, qoyun rayon rəhbərləri gəlsin, soruşaq,
öyrənək, biz də bilək bu nə məsələdi, nə qəzyədi. Yoxsa boş-
boşuna qışqırıb-bağırmağın nə mənası? Bu da dəyirman deyil
ki, atam balası, çevirib eləsinlər kababxana, içki məclisi, hər cür
zatıqırığın yığnaq yeri. Bu qəbiristanlıqdı, cəmi ölənlərimizin
müqəddəs yatağıdı. Müqəddəs olan şeyə də gərək toxunul-
masın. Yoxsa, day bu nə müqəddəslik oldu ki...
Sonra sədr özü gəlmişdi:
– Sizə, - demişdi, - yaxşı bir qəbiristanlıq yeri ayırmışam.
Köçürün ölülərinizi ora. Nə köməklik lazım olsa, eləyəcəyik.
Camaat arasından kimsə:
– Olmazmı ki, yoldaş sədr, yol üçün elə bir yer ayırasınız,
nə köməklik lazım olsa, biz özümüz eləyərik. Qəbiristanlıq da
qalsın öz yerində.
Sədr əsəbiləşib özündən çıxmışdı:
– Əşi, mən sizə adam kimi söz dedim, day demədim ki,
söz güləşdirək. Kişi təzə işçidi, heç bir ay deyil gəldiyi bu
rayona. Duraq indi boş şeyin üstündə onunla üz-göz olaq…
Вагиф
Султанлы. Щечлик вадиси
13
– Necə yəni «boş şeyin üstündə». Qəbiristanlıq bəyəm
balaca işdi? - Bunu da kimsə camaatın arasından demişdi.
Sədr bu sözə dözməmişdi:
– Qurtardıq, - demişdi, - daha bu məsələni qurtardıq. –
Sonra isə özünün maşınına oturaraq: - Vallah, bu camaatla fələk
də yola getməz, elə ki, mən gedirəm, - deyib acıqlı-acıqlı çıxıb
getmişdi.
Qolunun-qabırğasının ağrısından beyni zoqquldayırdı.
Ona elə gəlirdi ki, bircə addım atsa, ürəyi dayanacaq, üzü üstə
yerə sərələnəcək. Kənd soveti sədrinin dediklərini sanki yuxuda
eşidirdi. Buraya nə məqsədlə gəldiyini büsbütün unutmuşdu.
Gözlərini qan örtmüş bu adamlar kinli-kinli ona baxırdılar. Onu
ə
zişdirib şil-küt eləsələr də, ağız-burnunun qanını bir-birinə
qatsalar da, bu adamlara qarşı içərisində nifrət duymurdu, ancaq
yerbəyerdən ona dikilən gözlərin soyuq işığı bədəninə üşütmə
saldığından qaçmaq, gizlənmək istəyirdi. Ayaqlarını torpaqdan
qoparammırdı, ağzına dolan turş qanı uda-uda dayanıb dururdu.
Başını qaldırdı. Uşağı yanında görmədi. Uşağın getmə-
sindən xəbər tutmamışdı. «Görəsən nə cavab verdi uşağa, necə
yola saldı, ürək ovudan bir söz dedimi, barı?». Nə illah elədisə,
yadına sala bilmədi.
... Bir vaxtlar uşaqlarla yığışıb qəbiristanlıqda oynayar-
dılar. Hərdən də hamıdan xəbərsiz təmtəkcə gələr, qəbiristanlığı
addımbaaddım gəzərdi. O zaman qəbiristanlığın bu başından o
başınacan olan bu yol ona hədsiz uzun gələrdi. Qəbiristanlığı
gəzib bir-bir qəbirlərin üstündəki qəmli, həzin şeirləri oxuyardı.
Bu şeirlər dünyanın vəfasızlığı, ölümün, ayrılığn qaçılmazlığı
haqqındaydı, bu şeirlərdə işıq, ümid, təsəlli yox idi, bu şeirlərin
misraları boyasızdı, çılpaqdı. İndi də bir şeirin ilk misraları
yadındaydı: «Bəxtimin gəmisi toxundu daşa, cavanlıq ömrümü
vurmadım başa...». Dörd misralıq bu şeirin dalını yadına sala
bilmirdi.
* * *
Ə
liş lümlüt qəbiristanlıqdan bir az aralı çayın yaxasıyla
uzanıb gedən dikdirin üstündə oturmuşdu. Başı əllərinin ara-
Вагиф
Султанлы. Щечлик вадиси
14
sında içinə çəkilmişdi; görmürdü, eşitmirdi. Əlişin bədənini
ağappaq, narın tük basmışdı. Gözlərinin qarası da ağarmışdı və
uzaqdan-uzağa Əlişin giləsi ağarmış gözlərindən soyuqluq ya-
yılırdı. Ancaq Əlişin nə gözlərinin giləsinin ağarmağından xə-
bəri vardı, nə də gözlərindən yayılan və yayın cırhacırında ba-
xanın canına üşütmə salan soyuqluqdan.
Qəbiristanlıqdakı bu səs-küyün, vurhavurun da nə oldu-
ğ
unu bilmirdi. Bir gecədə başına gələnlərdən başını itirmişdi.
Bir adam axtarırdı soruşa, dərdləşə, danışa, ancaq içərisində
hansı bir duyğusa qəbiristanlığa, ömrünü birgə keçirdiyi adam-
ların içərisinə getməyə qoymurdu, onu hamıdan, hamıdan ayı-
rırdı.
İ
ndi Əliş oturub başına gələnləri təzədən yaşayırdı, elə bil
olub keçənlərə inanmırdı, inanmaq istəmirdi. Bir də, bir də yad-
daşından keçirirdi ki, bəlkə gördüklərinin yuxu, aldanış oldu-
ğ
unu xatırlaya...
...Gözlərini açanda qaranlıq idi, zülmət kimi qaranlıq idi.
Tərpənmək, çevrilmək, heç olmasa düşdüyü yerin yönünü, səm-
tini tapmaq istədi, ancaq əli-qolu qalxmadı, elə bil əllərini bə-
dəninə sarımışdılar. Bütün bunların mənasız olduğunu dərk elə-
yəndən sonra heç olmasa harda olduğunu xatırlamağa çalışdı,
ha fikirləşdisə yadına sala bilmədi, elə bil yadına-yaddaşına da
qaranlıq çökmüşdü. «Bu nə olan işdi, fələk? Belə qaranlıq yurd,
hücrə olardımı? Elə bil cəhənnəmin yeddinci qatına düşüb.
Bəlkə yuxudu görür?..».
Dəqiqələr, saniyələr ağır-ağır çıxıb gedirdi və çıxıb gedən
vaxt özüylə birgə onun səbrini, dözümünü də alıb aparırdı.
Nəfəsinin toxunub qayıtmağından və havanın qoxusundan hiss
eləyirdi ki, onunla divarı ayıran məsafə çox yaxındı. Əllərini
tərpədə bilsəydi, böyür-başını yoxlayardı, harda uzanıb yatdı-
ğ
ını dəqiqləşdirərdi. Ancaq əli-qolu ilə birlikdə elə bil bərini-
bədənini də büküb sarımışdılar, nə illah eləyirdisə, sarıqdan
açıla bilmirdi.
Bütün bunların yuxu olmadığını dərk eləyənə qədər ara-
dan xeyli vaxt keçdi. Buna əmin olandan sonra olub keçənləri
bir-bir yaddaşından keçirməyə başladı. Son günlər xəstə yatırdı,
halsız idi, əməlli-başlı soyuqlamışdı. Bəs sonra? Sonra bir
Dostları ilə paylaş: |