materiallar üzrə menecer və koordinator. Qrup daxilində hər kəsin nəyə cavabdeh olduğu
müəyyənləşdirilib bir vərəqə yazılır. Bu plan vərəqləri sinifdən asılır. Qruplar üzərində işlədikləri
maddələri də sonradan bu vərəqə əlavə edəcəklər. Qrup daxilində rolların bu cür müəyyən
edilməsinin şagirdlərin layihə üzrə faktiki işlərinə heç bir aidiyyəti olmasa da, hər halda
şagirdlərin sosial qabiliyyətlərinin inkişafına və onların öz məqsədlərinə çatmasına dəstək olur.
Bu müddət ərzində müəllim lövhəyə yapışdırılmış, şagirdlərin ən çox seçdiyi 10 maddəni
götürüb stolun üzərinə üzü aşağı düzür. Qrupların koordinatorları stola yaxınlaşaraq, hərəsi öz
qrupu üçün bir maddə seçir. Onlara tapşırığın mətni də verilir:
Hər qrup uşaq hüquqlarından birinə dair plakat hazırlayır.
Plakata aşağıdakılar daxil edilir:
─
həmin uşaq hüququna verilən ad
─
uşaq hüquqları haqqında Konvensiyanın müvafiq maddəsinin mətni
─
sözügedən hüququ xarakterizə edən bir şəkil
─
həmin hüquqla bağlı qəzetdən və ya jurnaldan kəsilmiş bir məqalə və məqalədə bəhs
olunan hadisənin həmin hüquqla necə bağlı olduğuna dair izah. (Bu, həmin hüququn
necə pozulduğu və ya necə müdafiə olunduğu barədədirmi?)
Plakatı hazırlayıb başa çatdırdıqdan sonra, hər qrup işlənməmiş maddələr arasından bir
başqasını seçir və eyni qaydada ikinci plakatı hazırlayır. Qruplar işlədikləri maddələri
özlərinin qrup vərəqlərində qeyd edirlər.
Qruplar öz tapşırıqlarını öyrənirlər; onlar lazım olacaq materialların siyahısını tutur və
meydana çıxa biləcək çətinlikləri götür-qoy edirlər.
Sonra qrup üzvləri qrupun iş planını öz aralarında razılaşdırırlar. Nələr edilməlidir? Nələr
toplanmalıdır? Qrupun hər üzvü evdən özü ilə nə gətirə bilər? Vaxt meneceri iş cədvəlini necə
tərtib edəcək? Gətirilən materiallar harada saxlanacaq?
Əgər müəllim öz dərslərini xeyli müddət əvvəldən planlaşdırıbsa, onda o, şagirdlərə qəzet
və jurnalları layihəyə başlamazdan bir neçə həftə qabaq gətirməyi tapşırır. Şagirdlər məktəbə
özlərilə gündəlik mövzularla, eləcə də siyasi və sosial məsələlərlə bağlı olan və bunlara aid
şəkilləri və karikaturaları özündə ehtiva edən materiallar gətirirlər. Şagirdlər evdən həmçinin –
əgər məktəbdə çatışmırsa – qayçı, yapışqan və boyalar gətirə bilərlər. Yaxşı olar ki, şagirdlər
onlara hansı materialların lazım olacağını əvvəlcədən müəyyən edib onları bir həftə əvvəldən
gətirsinlər.
Qruplar işə başlayandan az sonra müəllim gərək şagirdlərin ilkin rəylərini öyrənmək üçün
onları fikir mübadiləsinə dəvət etsin. Bu zaman aşağıdakı suallar faydalı olar:
Hansı işlər yaxşı gedir?
Hansı işlərdə köməyə ehtiyac var?
Biz hər birimiz (koordinator, materiallar üzrə menecer və vaxt üzrə menecer) qrupdakı
vəzifəmizi aydın başa düşmüşükmü?
Müəllim sərgini də şagirdlərlə müzakirə etməlidir. Sərgi harada və nə vaxt təşkil
olunsun? Açılışı kim etsin? Tədbirə kimlər dəvət olunsun? Münsiflər heyətinin üzvləri kimlər
olsun?
Dərs 4
Birinci dərsin bir hissəsini, habelə ikinci və üçüncü dərsləri əhatə edən iş prosesində
şagirdlər müəllimin müdaxiləsi olmadan sərbəst şəkildə işləyir, özləri öz işlərini idarə edirlər.
Müəllim sadəcə onları həm görünüşü, həm də məzmunu ilə seçilən plakatlar hazırlamağa təşviq
edir. O, bunun üçün şagirdlərə bir plakat nümunəsi göstərə bilər. Şagirdlər də öz növbəsində öz
işlərini həmin nümunəvi plakata bənzədə və hətta ondan da yaxşısını hazırlaya bilərlər. Ancaq
nümunəvi plakatda şagirdlərin öz plakatlarına daxil etməli olduqları bütün elementlər əks
olunmalıdır.
Plakatını hazırlayıb başa çatdıran hər qrup daha bir maddə seçə və yeni plakat üzərində
işə başlaya bilər.
Layihənin sonunda şagirdlər müəllimləri ilə birlikdə hazırladıqları plakatlara nəzər
salırlar. Hər qrup sinif səviyyəsində öz plakatlarından birinin təqdimatını keçirir. İndi isə uşaq
hüquqları ilə bağlı hazırkı vəziyyətin necə olduğunu aydınlaşdırmaq və izah etmək vaxtıdır.
Bu sahədə vəziyyəti yaxşılaşdırmaq üçün nə edilməlidir?
bizim hansı imkanlarımız var?
Bunun üçün biz kimləri məlumatlandırmalı, kimləri cəlb etməliyik?
Şagirdlər həmçinin plakatları harada saxlamaq barədə qərara gəlməlidirlər. Bəlkə də
noyabrın 20-də Uşaq Hüquqları Günü münasibətilə bələdiyyənin binasında, yaxud bir qeyri-
hökumət təşkilatında xüsusi bir sərgi keçirmək olar.
9-cu sinif
BİZ NƏYƏ GÖRƏ QAYDALARA RİAYƏT ETMƏLİYİK?
Dərsin planı
Əsas sual / dərsin
mövzuları
Əsas tapşırıq
Əyani vasitələr
Hazırlıq
Şagirdlər məktəb
qaydasının pozulmasına
və bu pozuntu ilə bağlı
cəzalandırılmaya dair
konkret bir hadisə (hal)
haqqında məlumat
toplayırlar.
Fərdi iş: informasiya
toplanması
Müəyyən edilmiş
formada məlumat
vərəqəsi
Dərs 1
Çətin durumda olan bir
şagird (hadisənin
öyrənilməsi)
Qruplarda iş: hadisənin təhlili
Hadisənin
öyrənilməsi üçün
çalışma vərəqəsi
Dərs 2
Nəyə görə məktəbin
qaydaları olur?
Qruplarda iş: məktəb
qaydalarının uşaq hüquqları
prizmasından nəzərdən
keçirilməsi.
Ev tapşırığı: bizim gündəlik
həyatımız hansı qaydalarla
idarə olunur?
Flipçat və çalışma
vərəqəsi: “Nəyə görə
məktəbin qaydaları
olur?”
Məktəb qaydalarının
nüsxələri
Çalışma vərəqəsi:
Gün ərzində hansı
qaydalara riayət
etmək lazımdır?
Dərs 3
Həyatda harada
qaydalara
ehtiyac
duyuruq?
Qruplarda iş: Qeyri-rəsmi
qaydaları kimlər “ixtira” edir
və kimlər tətbiq edir?
Dərs 4
Qanunları kimlər
yaradır? (Qanunları
yaratmaq üçün qaydalar)
Qruplarda iş: Qanunların
ədalətli olmasını hansı
qaydalar təmin edir?
Dərsə əlavə
Məktəb direktorunun və
ya direktor müavininin
iştirakı ilə yekun
müzakirə
Dərsin məqsədləri
Məktəb həyatdır – məktəb qaydaları qanunların siyasi cəmiyyətdə xidmət etdiyi məqsədə
(bu məqsəd insan hüquqlarını qorumaqdır) bənzər məqsədə xidmət edir.
Təcrübədən öyrənmə – nümunələrlə öyrənmə
Məktəbdəki qaydalarla siyasi cəmiyyətdəki qanunlar arasında paralellər:
Heç bir cəmiyyət, onun üzvləri arasında qanunlara riayət etmək barədə razılıq olmasa,
ayaqda qala bilməz.
Qanunlar zəifi müdafiə edir. Qanunlar insan və uşaq hüquqlarını həyata keçirmək üçün
vasitədir.
Qanunlar məcburən tətbiq olunmalıdır, ancaq bu, istisna hallarda belə olmalıdır. Qanunlar
yalnız hamı tərəfindən başa düşüldükdə və dərk edildikdə işləyir. Ona görə də onlar
ədalətli olmalıdır.