Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek Fonu Bu kitap Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek
Yüklə 144 Kb. Pdf görüntüsü
|
qarşılıqlı əlaqə vardır. Hər xalqın dünyagörüşünün və inkişaf yolunun müəyyənləşdirilməsində təbiət və torpaq nəhəng rol oynayır. Bu yolun uğurlu, soyuqda – isti, istidə isə sərin və əbədi gözəllik verməyindən ötrü biz sizlə birgə yorulmadan möcüzə-təbiətimizi qorumalıyıq. Təbiətlə harmoniya və tenqriantlığın ideyalarında qoyulan ali mənəvi ideallar qırğızlar üçün əsil dəyər hesab edilir. Bizim millətdə tengriantlığa səcdə güclüdür: ay, günəş, dağ və suya sitayiş. Görünür, tenqriantlığın sadə xalq arasında tərəfdar tapması təsadüfi deyildir, hərçənd, artıq neçə əsrdir ki, qabarıq nəzərə çarpmadan, mülayim surətdə islamın sünni təriqəti torpağımızda kök salmışdır. Qırğızıstanın dağları – tükənməyən həyat enerjisi, eyni zamanda da təbiət gözəlliklərinin xəzinəsidir! Bu gün ana-təbiət ümumbəşəri səviyyədə ciddi ekoloji böhran yaşayır: insanlar zəhərli hava ilə nəfəs alır, zərərli su içir və heç də təmiz olmayan ərzaqlarla qidalanır. Radiasiyadan və kimyəvi məhsullardan otlar, meşələr, çaylar və canlı aləm məhv olur. Şükür Allaha, bizi belə fəlakət gözləmir. Amma eyni zamanda biz ölkəmüzə uyğun “Ekoloji kodeks” hazırlamalıyıq. Ətraf mühitin qorunması bütün cəmiyyətin sağlamlığı üçün həyat əhəmiyyətli mühüm aspektlərdəndir. Mən əcdadlarımızın özünəməxsus formada təbiətə səcdəsində təzahür edən çoxəsrlik müdrikliyə təəccüblənməkdən usanmıram. Qədimdə qırğızların dünyagörüşündə hər heyvanın özünün qoruyucu mələyi – ruhu vardı. Hər məkanın bulağının özünün sahibi vardı. Onlara zirvələr, dərələr və aşırımların ruhları da aid idi. İnsan həyatının mahiyyəti yalnız təbiətlə bağlı idi. Əcdadlar belə deyərdilər: “Ayaqlar yerdə (dayaq kimi), baş isə səmaya (yüksəliş kimi), onların arasında insan oğulları doğular”. Beləliklə, əcdadlarımız dərk edirdilər ki, insanlar yalnız və yalnız bu təbiətin övladlarıdır və bu səbəbdən də təbiətə yüksək dərəcədə səcdə edirdilər. Elə onun sayəsində də turizmi yüksək gəlirli və ekoloji cəhətdən təmiz sahə kimi inkişaf etdirə bilərik. Qırğızıstan turizmi inkişaf etdirməklə indiki yüzilliyin dünya iqtisadiyyatına qoşula bilər. Mədəni dəyərləri və milli xüsusiyyətləri güclü kənar təsirlərə məruz qoymağa gətirib çıxaran XXI əsrin qloballaşma dövründə, bəşəriyyət bir- Matayev J. “Günorta” 2007-ci il, kətan, yağlı boya, 80 x 110 271 birinə zidd mürəkkəb xarakterlərlə zəngin böyük dəyişikliklərin şahidi olacaqdır. Vəzifə ondan ibarətdir ki, özünün mədəni və tarixi dəyərlərini, milli qürurunu və xalqın ruhunu qorumaqla, bu potensialı yeni texnoloji əsasla turizmin, yerli sənayenin inkişafı üçün istifadə etmək olar. Bizim bugünkü vəzifəmiz: ötən illərin məhsulu olan təhlükəli radiasiya “qəbristanlıqlar”ının etibarlı və keyfiyyətli basdırılması – bu zonaların reabilitasiyasını həyata keçirmək və təbii ekoloji parklar yaratmaq. Biz torpaqdan bütünlüklə istifadə etmək ixtiyarındayıq, amma hər şeyin həddi vardır. Təkcə götürmək deyil, verməyi də bacarmaq lazımdır, bu isə o deməkdir ki, torpağı və onun zəngin mənbələrini qorumaq gərəkdir. Bizim üzərimizə böyük vəzifə düşür – təbii ehtiyatlardan qənaətlə istifadə etmək, eyni zamanda da torpağı, ələlxüsus da gözəllər gözəli təbiəti onun ilkin, bakirə görkəmində qorumağı bacarmaq. Canlı təbiət – bizim həmişə yaşayacağımız məkandır. Qırğızıstanın əvəzsiz dəyərlərindən biri də sudur. Təbii yolla ehtiyatları daima dolan şəffaf buzlaq suyu – gələcəyin qızılıdır. Böyük İpək yolunun bir hissəsi kimi qırğız yolu haradan keçirsə keçsin, onu həmişə çaylar müşayiət etmişdir. Əsas yol bizim başlıca su arteriyalarımız Çuy, Talas və Narın çayları boyu keçmişdir. Su harada qurtarırdısa, orada həyat da bitirdi. Bu gün də, qədimdə olduğu kimi, təsdiqləmək olar: su yoxdursa, həyat da yoxdur. Suyumuz bizə işıq və istilik verən tükənməz enerjiyə çevrilir. Müasir dövrdə suvarma və su təchizatının bərpa layihələri, xüsusilə də respublikanın kənd rayonlarında əhalinin təmiz içməli su ilə təmin olunması üzrə işlər həyata keçirilir. Axı təmiz hava, təmiz buzlaq, təmiz su olan torpaqda məişətdə çirkli suyun işlədilməsi, sadəcə, yolverilməzdir. Axı su dövləti adlandırılan ölkədə otlar qurumamalı və ağaclaq az su ucbatından məhv olmamalıdır – bu, bağışlanmazdır. Köçəri əcdadlarımızın yolu həmişə maraqlı, mürəkkəb, keşməkeşli və qeyri-adi olmuşdur. Maraqlısı budur ki, bütün uzun yol boyu xəstələnməmək və aclıq çəkməmək üçün əcdadlarımız özləri ilə “jolazık” – yol azuqəsi götürərdilər. Möcüzəli “qulazık”, daha doğrusu, at ətindən “gül yenəyi”ni hazırlayırdılar. Bu ət uzun müddətə kifayət edərdi, xarab olmurdu və daşımaq da çətin deyildi. Bizim üçün isə bu gün “gül yeməyi” – bilikdir. Qabaqlar nahaq demirdilər ki: “Oxumaq – bilik mənbəyidir. Bilik – xoşbəxtlik mənbəyidir”. Axı bu həqəqətən də belədir, bilik zəifi – güclü, güclünü – ağıllı, ağıllını – özünə arxayın edir. Yalnız dolu bilik yükü ilə biz öz həyat yolumuzu yüngülləşdirə bilərik. Beləliklə, yalnız və yalnız bilik bizə əvəzedilməz və bitib- tükənməz yol ehtiyatı ola bilər. Bizdə yüksək intellektual potensiallı ali təhsillilər bazası var. Bu, xalqın böyük fəxridir. Hələ 1906-cı ildə «Вестник просвещения» (“Təhsil xəbərləri”) jurnalında yazılmışdı ki, qırğızların arasında bisavadlığı aradan qaldırmaq üçün ən azı 400 il lazımdır. Lakin artıq XX əsrin 80-ci illərində bizdə cahanşümul alimlər yarandı, qırğızların 93%-dən çoxu isə sərbəst oxuya və yaza bilirdi. Biz əlimizdə olan dəyərli təhsil və mənəvi kapitalı çox şaxələr üzrə inkişaf etdirmək və bundan sonra daha da irəlilətmək üçün yeni və daha münasib şərait yaratmalıyıq. Dövlətimiz böyüyəcək və inkişaf edəcək, uşaqlarımız, nəvələrimiz, nəticələrimiz onunla birlikdə böyüyəcəklər. Tərəfimizdən başlanılmış yolu onlar davam etdirməlidirlər. Ümidvarıq ki, yeni nəsil məsuliyyətli, təhsilli və sağlam, müasir texnologiyaya uyğun şəraitdə, lakin əcdadlarının ənənələrini unutmamaq şərti ilə işləməyə hazır və ən əsası — sakit, çiçəklənən ölkələrinin vətənpərvərləri olacaqlar. Bizim uşaqlarımız bizdən yaxşı yaşamalıdırlar, bax, elə onda da cəhdlərimizin boşa çıxmadığına əmin olacağıq. Manasın ruhunun yeni innovasiyalar və təhsil ilə uyğunlaşması qırğız minillik tarixini və xalqın mənəviyyatını müasirliyə yazmağa imkan verəcək. Mənəvi dəyərlər və ideyalar olmadan yeni yol qurmaq olmaz. Mənəviyyata və əxlaqa istinadgahsız, iqtisadiyyatda inkişafa nail olmaq olmaz. Mənəviyyat – ümumi həmrəylik hisslərini açan, bir insanın başqası, başqa tayfa və millətlərin nəsilləri ilə birləşməsini əmələ gətirən qırğızlar üçün möhkəmləndirmə ideyası idi. Bu halda başqalarının marağı hesabına öz maraqlarına can atma qəti şəkildə inkar edilirdi. Məhz mənəvi vasitələrlə qırğız xalqı digər xalqlarla ünsiyyətdə olaraq zənginləşmiş və interqrasiya etmişdir. Yolun səmtini müəyyənləşdirmək və mümkün dayanacaqları seçmək üçün müdrik başçı lazım idi. Və buna görə də ataların yolunu ləyaqətlə getmək üçün ən ədalətli və genişqəlbli, ən qoçaq və qeyrətli adam seçilərdi. Başçı bütün məsələləri onu seçmiş xalqın maraqları naminə həll edərdi. Belə şəxsi eşidər və hörmət edərdilər. Dostları çox ola bilərdi, amma ona heç kəs tay olmamalı idi. O hiddətlənə bilərdi, amma qisasçı olmamalı idi. Bütün xalqı arxasınca aparmaq üçün millətin beyni və ürəyi, qılıncı və qalxanı olmalı idi. Onun üçün xalqın hakimiyyətə inamı və fikri əsasdır. Başçının əsas vəzifəsi – bütün vətəndaşların birləşdirilməsinə və ümumi məqsədə çatmağa cəhd olmalıdır. Dövlətçilik yaranana qədər qırğızlar yığcam 272 Yüklə 144 Kb. Dostları ilə paylaş:
|