Türk ceza hukuku ders notlari içindekiler 1 önsöz 22 BİRİNCİ BÖLÜM 16 ceza hukuku düzeni 16
Yüklə 2,65 Mb.
|
3. Önödemenin Hüküm ve NeticesiÖnödemenin gerçekleşmesi ile birlikte, ya kamu davası açılmaz, ya da kamu davası düşer. "Bu halde cezaya ihtiyaç varsa da muhakemeye lüzum yoktur ". Ceza bir paranın ödenmesinden ibaret bulunduğuna göre, burada, failin kendiliğinden bir parayı ödemesi yeterli görülmüştür (Majno, 582 ). Önödemede, fiil suç olma niteliğini, fail sanıklık sıfatını kaybeder. Tabii, ceza mahkumiyeti söz konusu olmadığından, fail, sabıkalı da olmaz. Kamu davasının açılmaması veya ortadan kaldırılması, kişisel hakların istenmesini engellemez. Mağdur veya fiilden zarar gören kişi, hukuk mahkemesinde uğradığı zararın tazminini isteyebilir, malı geri alabilir. Kamu davasının açılmaması veya ortadan kalkması, ne malın geri alınmasına ne de müsadereye ait hükümleri etkiler ( 75/5 ).
açık ceza normları · 40, 46, 97, 99, 407 açıklayıcı ceza normları · 106, 124 adil yargılanma · 219 adlî para cezası · 573, 596, 600, 601, 606, 607, 622, 623, 636, 637, 653, 665 af · 53, 223, 287, 289, 484, 665, 678, 679, 681, 682, 683, 684, 705, 706 ahde vefa · 212 ahlak kuralları · 35 akıl hastalığı · 398, 460, 522, 523, 527, 528, 529, 530, 531, 532, 533, 648, 650, 663 aleniyet · 260 aleyhe kıyas yasağı · 39 ani suç · 286, 287, 288, 289 ani suçlar · 286, 287, 289 asıl ceza normları · 92, 96, 97, 100, 101, 126, 420 aslî iştirak · 447 aslî maddî · 446 aslî manevî iştirak · 446 azmettirme · 233, 460, 469, 474, 475 B bağımsız ceza normları · 92, 96 bağlılık kuralı · 448, 458, 459 basın · 210, 260, 341, 391, 398 basın hürriyeti · 341 basın yoluyla işlenen suçlar · 391, 398 beklenmeyen hal · 373, 387, 388, 398, 413, 534 beşeri nedensellik · 279, 281, 386 biçimsel denetim · 49 bileşik suç · 309, 479, 482, 487 bilinçli taksir · 333, 364, 374, 377, 381, 382, 383, 607, 617, 662 C cebrî tedbirler · 582 ceza ehliyeti · 501, 511, 518 ceza hukuku okulu · 158, 177, 178, 180, 181, 182, 183, 222, 513, 514 ceza hukukunun deneyselliği · 131 ceza içeren kanunlar · 504 ceza normlarının tasnifi · 105 ceza normu · 25, 27, 28, 30, 31, 33, 34, 39, 40, 43, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 61, 63, 95, 97, 98, 99, 100, 103, 104, 113, 118, 122, 123, 125, 127, 128, 166, 167, 173, 256, 269, 298, 300, 301, 304, 305, 358, 418, 420, 510, 538, 544, 586, 625, 667, 668, 669, 670, 673, 674 ceza normunun zaman bakımından sınırı · 30, 50 cezaî ehliyet · 501, 502 cezai himaye · 215, 303, 390 cezalandırılabilme şartı · 68, 69, 77, 318, 342, 383, 399 cezalandırma hakkı · 102, 113, 121, 179, 199, 226, 312, 321, 545, 589, 591, 670, 671, 673, 674, 675 cezalandırma yetkisi · 312, 674, 675 cezanın işlevi · 537, 545, 546 cezanın örgünleşmesi · 537 cezanın özelliği · 568 çocuklara özgü güvenlik tedbirleri · 525, 627 cüce suç · 251 cüce suçlar · 251 cünha · 248, 249 cürüm · 40, 44, 58, 181, 197, 219, 225, 231, 240, 248, 249, 251, 595 D daraltıcı (limitative) ceza normları · 92 daraltıcı yorum · 170, 384, 641 davranış normları · 19, 25, 26, 31, 93, 132, 140, 376 denetimli serbestlik · 571, 627, 652, 654, 655 deneysel bilim · 138, 142, 154, 161, 165 dogmatik hukuk · 133 doğrudan doğruya beraber işleyen · 231, 446, 471 dokunulmazlık · 502 düalist sistem · 510 düşünce suçu · 87, 216 E eksik ceza normları · 46, 98 eksik teşebbüs · 420, 431, 432 elverişli hareketler · 416, 419, 427, 431 elverişli vasıtalar · 427, 547 emniyet tedbirleri · 56, 199, 214, 236, 502 erginlik yaşı · 527 erteleme · 609, 610, 611, 616, 617, 618 erteleme kararının düşmesi · 616 etkin pişmanlık · 437, 439 F fail · 53, 54, 57, 72, 141, 287, 309, 318, 329, 336, 339, 346, 348, 354, 357, 359, 362, 363, 364, 365, 366, 367, 369, 370, 371, 374, 375, 378, 379, 384, 385, 388, 389, 390, 392, 395, 396, 406, 407, 408, 409, 410, 411, 412, 413, 415, 417, 420, 423, 424, 430, 435, 436, 437, 438, 439, 443, 446, 448, 453, 455, 460, 461, 465, 469, 470, 471, 473, 474, 477, 483, 484, 492, 494, 495, 496, 500, 501, 503, 505, 507, 508, 509, 520, 521, 524, 525, 601, 603, 610, 639, 675, 676, 680, 703, 704, 705, 707, 708, 709 faillik · 233, 447, 449, 469, 470, 473, 475 fiile bağlı ağırlatıcı nedenler · 463 fiili hata · 297, 318, 367, 404, 407, 411, 414, 416, 460 fiili irtikap eden · 231, 446, 471 fiilin önşartı · 240, 258 fiilin suç olmaktan çıkarılması · 51, 52 fikri içtima · 391, 479, 482, 484, 485, 486 formel bilim · 142, 161, 165 G geçici nedenler · 520, 522, 528, 533 geçici veya süreli kanunlar · 57 geçişli ( transitorie ) ceza normları · 92 genel irade · 16, 19 genişletici yorum · 154, 170 geri verilme · 67, 75, 83, 84, 85, 87, 89, 619 geri verme · 83, 84, 85, 86, 88, 89, 90, 91 geri verme talebi · 86, 90 gönderme ceza normları · 92 gönüllü vazgeçme · 419, 421, 430, 437, 438, 439, 441, 466, 467, 468 görev suçları · 68 güvenlik tedbiri · 38, 40, 52, 56, 57, 127, 128, 181, 184, 312, 503, 514, 523, 524, 525, 530, 532, 575, 577, 584, 585, 588, 589, 593, 596, 597, 601, 618, 621, 625, 626, 627, 628, 629, 630, 632, 635, 636, 637, 638, 640, 647, 648, 649, 650, 651, 653, 656, 657, 658, 696 güvenlik tedbirlerinin türleri · 17 H hak düşürücü süre · 60, 698, 700 Hakkın kullanılması · 315 haksız tahrik · 39, 494, 495, 496, 497, 498, 662 halkın duygusu · 304 hapis cezaları · 597, 598, 681, 688, 694, 695 hapis cezası · 71, 72, 74, 75, 208, 280, 462, 498, 526, 531, 532, 596, 597, 598, 599, 601, 602, 603, 606, 607, 608, 609, 610, 611, 612, 618, 619, 622, 626, 627, 628, 629, 630, 632, 633, 634, 635, 636, 637, 649, 652, 653, 663, 664, 665, 683, 687, 690, 696, 702, 707, 708 hapis cezasının ertelenmesi · 609, 612, 618, 619, 636 hareket · 24, 46, 54, 76, 98, 112, 115, 116, 132, 178, 189, 210, 242, 253, 254, 255, 261, 263, 264, 265, 266, 271, 272, 274, 275, 279, 280, 282, 284, 285, 286, 291, 295, 317, 318, 334, 339, 346, 348, 352, 355, 360, 362, 363, 364, 365, 366, 367, 368, 369, 370, 371, 373, 378, 383, 386, 389, 392, 394, 395, 396, 399, 401, 402, 407, 408, 409, 412, 414, 424, 426, 427, 428, 429, 430, 439, 440, 445, 449, 452, 454, 455, 457, 466, 470, 478, 480, 481, 482, 484, 485, 503, 512, 518, 534, 539, 552, 585, 588, 590, 705 hareketin bütüncü anlayışı · 261 hareketin mekanik anlayışı · 261 hava sahası · 63, 64 hükmün tanınması · 71, 80 hukuk devleti · 17, 22, 23, 29, 52, 214, 225, 304, 322, 681 hukuk devrimi · 29, 192, 509 hukuka aykırılık · 249, 255, 256, 257, 284, 287, 293, 294, 295, 296, 299, 300, 316, 365, 368, 407, 538, 584 hukuka objektif aykırılık · 255 hukuka uygunluk nedenleri · 241, 252, 255, 293, 297, 298, 300, 306, 315, 317, 318, 319, 320, 339, 342, 382, 383, 399, 411, 584 hukukî değer · 24, 197, 261, 301, 304, 305, 309, 310, 311, 418, 553, 576, 589, 602 hukuki fiil · 241 hukuki formalizm · 134, 140, 143 hukukî menfaat · 301, 576 hukukun genel ilkeleri · 33, 47, 176 hukukun kaynağı · 35, 160, 188 hukukun maddi kaynağı · 36, 197 hukukun normatif teorisi · 27, 130, 141, 143, 157, 158, 159, 160, 161, 166 hukukun şekli kaynağı · 36 I iadeyi muhakeme · 220 içerik denetimi · 49 icra hareketi · 263, 264, 265, 266, 285, 420, 423, 424, 436 içtihadı birleştirme kararları · 168 idarenin düzenleyici işlemleri · 38, 39, 46, 99, 320, 407 idari suç · 247, 251, 252, 679 idari suçlar · 247, 251, 252 idari yaptırım · 249, 251, 252, 307 ihmal · 46, 60, 62, 69, 98, 109, 116, 118, 183, 185, 247, 250, 260, 263, 264, 266, 267, 269, 277, 279, 280, 281, 282, 284, 285, 288, 289, 344, 346, 347, 354, 355, 356, 357, 360, 361, 365, 367, 371, 375, 401, 417, 418, 432, 436, 440, 456, 480, 481, 483, 497, 643 ihmal hareketi · 60, 263, 264, 266, 267, 279, 280, 282, 285, 288, 289, 344, 354, 355, 360, 361, 365, 401, 418, 456, 480, 481 ihmal suretiyle icra suçları · 266, 267, 280, 285, 440 ikinci derecede normlar · 107 ilerletici yorum · 38, 169, 171, 237 infaz kanunları · 55 irade özerkliği · 510 irade serbestisi · 179, 180, 513, 514, 515 iradenin kınanabilirliği · 255 iradi fiil · 241, 353, 354, 361, 389, 390, 396 isabette hata · 400, 412, 485 işlenemez suç · 311, 433, 434, 435, 477 isnadiyet · 129, 518, 551 isnat edilebilirlik · 344, 518, 584 isnat yeteneği · 39, 60, 110, 176, 181, 228, 229, 236, 252, 306, 321, 327, 332, 336, 338, 342, 344, 346, 347, 350, 351, 352, 383, 398, 399, 411, 448, 460, 473, 474, 493, 510, 511, 512, 513, 514, 515, 516, 517, 518, 519, 520, 521, 522, 523, 524, 525, 526, 527, 528, 531, 532, 534, 577, 578, 584, 627, 630, 650, 669 istenemezlik ilkesi · 414, 415 iştirak iradesi · 231, 454, 466, 472 K kabahat · 40, 44, 58, 181, 197, 225, 240, 243, 246, 248, 249, 250, 251, 252, 311, 353, 355, 439, 595 kalkışma · 238, 439 kamu davası · 120, 248, 573, 676, 679, 680, 682, 683, 684, 687, 688, 698, 701, 702, 704, 705, 706, 707, 708, 709 kanunilik ilkesi · 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 49, 52, 53, 67, 72, 229, 252, 298, 300, 303, 311, 312, 374, 411, 444, 459, 480, 679 kast · 256, 258, 273, 274, 329, 335, 342, 343, 344, 346, 350, 351, 352, 353, 354, 359, 360, 361, 364, 369, 370, 371, 372, 373, 375, 383, 392, 399, 400, 408, 412, 414, 422, 449, 459, 460, 462, 486, 495, 518, 617, 661, 662 kast teorisi · 258 kastı aşan suçlar · 370 kastın yoğunluğu · 372 kategorik ceza normları · 127 kategorik emirler · 128 kazaî tedbirler · 575, 586, 587, 588, 594 kendinde olmama · 400 kesintisiz suç · 287, 288, 289, 690 kısmi akıl hastalığı · 531 kıta sahanlığı · 64 kıyas · 36, 38, 39, 41, 42, 147, 154, 176, 177, 679 kıyas yasağı · 38, 41, 42, 679 kodifikasyon · 189, 226 koruma tedbirleri · 91 kusur yeteneği · 229, 459, 460, 511, 515 kusurluluğun normatif anlayışı · 347, 348 kusurluluğun psikolojik anlayışı · 348 kusurluluk · 236, 252, 255, 257, 278, 296, 344, 345, 346, 347, 348, 349, 350, 352, 361, 370, 383, 400, 413, 451, 510 kusurluluk ehliyeti · 510 kusursuz sorumluluk · 391, 392 L laiklik · 212, 214 lehte kanun · 53, 54, 55, 56, 57, 59, 679 M maddi cebir · 351, 400, 413, 449, 561 maddi konu · 313, 433, 434, 639, 645, 661, 690 maddi unsur · 238, 256, 257, 278, 285, 317, 344, 409 mağdur · 72, 312, 314, 338, 383, 395, 463, 491, 494, 496, 555, 602, 675, 700, 701 mağduru gayrı muayyen suçlar · 310 mahrum eden ceza normları · 106 manevi cebir · 413, 414, 415, 549, 563, 576, 583 manevi unsur · 256, 273, 278, 294, 344, 345, 346, 455 mantıksal-yapısal yorum · 172 mazeret nedenleri · 228, 318, 398 mesafe suçları · 60, 270 mesafe suçu · 62 meşru savunma · 119, 287, 289, 316, 317, 318, 325, 326, 327, 329, 330, 331, 332, 333, 336 mücbir sebep · 351, 376, 387, 396, 398, 400, 401, 402, 413, 534 müebbet hapis cezası · 280, 462, 498, 526, 531, 597, 598, 660, 663, 687 müeyyide normları · 92 mülkilik · 61, 62, 65, 67, 68 müsadere · 563, 629, 638, 639, 640, 641, 642, 643, 644, 645, 646, 657, 658, 681, 686, 696, 705 N nedensellik · 129, 222, 259, 261, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 282, 307, 321, 344, 378, 386, 387, 470, 480, 546, 551 negatif ceza normları · 106 netice · 99, 110, 111, 112, 127, 128, 255, 261, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 275, 277, 279, 280, 282, 285, 291, 307, 344, 359, 360, 362, 364, 365, 377, 378, 381, 383, 387, 388, 390, 392, 393, 396, 410, 412, 420, 422, 435, 444, 456, 465, 466, 470, 480, 481, 484, 485, 539, 673, 705 neticenin tabiatçı anlayışı · 482 neticesi sebebiyle ağırlaşan suçlar · 378, 391, 392 neticesiz suçlar · 60, 269, 270, 291, 361, 470, 480, 481, 482 non bis in idem · 81, 486 normatif fail tipi · 507, 508, 509 O olası kast · 333, 360, 364, 373, 382, 383, 422, 662 olumsuz (menfi, negatif ) ceza normları · 106 önleyici tedbir · 565 önödeme · 538, 572, 573, 616, 679, 706, 708, 709 örf ve adet · 16, 35, 36, 37, 44, 45, 189, 197 örfî hukuk · 188, 298 özel ceza kanunları · 59, 96, 104, 130 P polis tedbirleri · 214, 557, 558, 594, 640 R resepsiyon · 190, 192, 196, 226 S salt amaç suçları · 310 salt hareket suçları · 269, 361, 420 sapma · 231, 391, 398, 400, 404, 412, 485, 486 sebebinde serbest hareketler · 520, 521 sekuler · 190 siyasi suçlu · 84, 87, 88 sorumsuzluk · 77, 228, 275, 319, 321, 502 sportif faaliyetler · 340 suç işleme kararında birlik · 487, 488 suça iştirak · 58, 217, 231, 232, 233, 269, 279, 287, 289, 441, 442, 443, 444, 445, 446, 447, 448, 452, 453, 454, 455, 456, 457, 466, 468, 469, 472, 643 suça teşebbüs · 105, 236, 271, 275, 307, 416, 419, 421, 422, 423, 428, 430, 431, 432, 433, 434, 435, 440 suçlar arasında sübjektif bir bağ bulunması · 488 suçların içtimaı · 479, 480, 665 suçların tasnifi · 183, 234, 259, 285, 292, 305 suçlu kavramı · 500, 505 suçluların geri verilmesi · 83, 85 suçtan zarar gören · 72, 75, 293, 313, 701, 703 suçun halleri · 254, 393, 410, 493 suçun hukuki konusu · 82, 173, 224, 234, 235, 236, 291, 300, 303, 304, 305, 306, 661 suçun işlendiği zaman · 53, 60, 61, 661 suçun maddi konusu · 293, 311, 313, 433, 463, 494, 639, 645 suçun mağduru · 72, 73, 306, 312, 313, 314, 326, 337, 457, 490, 496, 523, 556, 560, 563, 576, 602, 645, 646, 679, 698, 700 suçun önşartı · 258 suçun tekliği · 384, 478, 480 suçun tekliği-çokluğu · 480 süreli hapis cezaları · 599, 694 T tabii nedensellik · 273, 279 takdiri indirim nedenleri · 607, 611, 663 taksir · 255, 256, 333, 344, 346, 351, 353, 373, 375, 376, 377, 381, 382, 383, 392, 394, 396, 398, 400, 408, 414, 451, 662 taksir karinesi · 392, 394, 396, 398 taksirli suçlarda iştirak · 233, 385 talep · 74, 90, 118, 327, 532, 605, 671, 685 tam ceza normları · 97 tam teşebbüs · 420, 431, 432 tamamlanmış suç · 275, 417, 418, 420, 422, 439, 489, 690 tamamlayıcı ceza normları · 92, 100, 442, 479 tecrim eden norm · 300 tecviz eden norm · 300 tecviz edici normlar · 102, 114, 115, 118, 119, 120, 122, 123 tehlike kastı · 370 tehlike suçları · 112, 246, 291, 307, 308, 368, 370, 557, 661 teknik normlar · 125, 126, 129 teokratik · 189, 190, 191, 201, 207, 260 teosantrik · 190 terör saiki ile işlenen suçlar · 88 tüzel kişiler · 17, 74, 326, 448, 502, 568, 629, 631, 632, 655, 656, 657 U ülke · 35, 47, 61, 63, 64, 65, 66, 67, 70, 71, 72, 74, 78, 79, 80, 81, 82, 86, 89, 91, 191, 221, 226, 320, 653 ulusal irade · 35, 36, 37, 194, 196 uygun nedensellik · 275, 278, 279 uzlaşma · 314, 572, 573, 616, 702, 703, 704, 705, 706, 707 V varsayımsal suç · 435, 436 vasıtanın mutlak elverişliliği · 428 vasıtanın nispî elverişliliği · 428 vatandaşın geri verilmezliği · 89 Y yapısal suçluluk · 506 yardım eden sıfatıyla sorumlu olma · 476 yardım etme · 232, 233, 415, 471, 475, 478, 663 yargısal denetim · 35 yaş küçüklüğü · 398, 411, 460, 463, 498, 522, 524, 646, 662 yasaklayıcı ceza normları · 106, 113, 118, 120, 122 yerindelik denetimi · 49, 324 Z zamanaşımı · 71, 86, 287, 289, 665, 678, 686, 687, 688, 689, 690, 691, 692, 693, 694, 695, 696, 697, 700 zamanaşımının kesilmesi · 691, 696 zarar kastı · 370 zorlama halleri · 415 zorunlu fer’î iştirak · 446 zorunluluk hali · 330, 331, 332, 333, 334, 335, 336, 415, 637 ş şahsi dava · 314 şekli suçlar · 269, 557 şikayet · 72, 289, 314, 698, 700, 701, 702 şikayetten vazgeçme · 314, 679, 699, 701, 702, 705 1 Rocco, L’ Oggetto del reato e della tutela giuridica penale, Roma 1932, s. 443. 2 Antolisei, Manuale di diritto penale, PG., Milano 2000, s. 6. 3 Gerçekten, Anayasa, 5. maddelerinde, “Devletin temel amaç ve görevlerinin” toplumun varlığını korumak yanında, toplumun ilerlemesi koşullarını sağlamak olduğuna işaret etmektedir. Bu hükme rağmen, Ceza Kanunu, 1. maddesinde, hiç gerek yokken, sorunlu bir hükümle kanunun amacına yer vermiştir. “ Ceza Kanununun amacı; kişi hak ve özgürlüklerini, kamu düzen ve güvenliğini, hukuk devletini, kamu sağlığını ve çevreyi, toplum barışını korumak, suç işlenmesini önlemektir. Kanunda, bu amacın gerçekleşmesi için, ceza sorumluluğunun temel esasları ile suçlar, ceza ve güvenlik tedbirlerinin türleri düzenlenmiştir.” Hukukun, ceza hukukunun amacını ifade etmede yetersiz kalan bu hüküm doktrinde eleştirilmiştir. 4 Rocco, L’ Oggetto, s. 444 5 Rocco, L’Oggetto, s. 445 6 Rocco, L’Oggetto, s. 445; Thon, Norma giuridica e diritto oggetivo, Trad., Dell’ A. Levi, Padova 1951, s. 12 7 Battaglini, Sul valore imperativo delle norme giuridiche, Perugia 1911, s. 5-6 ; Thon, Norma giuridica, s. 12 ; Kelsen,Teoria generale delle norme, Trad. di Rava’ Treves, Torino 1967, passim. 8 Kelsen, Lineamenti di dottrina pura del diritto, Trad. di Treves, Torino 1967, s. 50 vd., 210 vd. ; Grispigni, Diritto penale italiano, I, Milano 1952, s. 6 ; Perassi, İntroduzione alle scienze giuridiche, Padova 1967, s.13 vd. 9 Carnelutti, Teoria generale del diritto, 3. edz., Roma 1950, s. 3-4; 33 vd, 36 vd. 10 Bobbio, Teoria della norma, s.7 ; Perassi, Age., s.14 ; Kelsen, Lineamenti, s.175 ; İD., Teoria generale delle norme, s. 4, 23 vd. 11 Bobbio, Teoria della scienza giuridica, Torino 1950, s. 193; İD., İntrodzione alla filosofia del diritto, Torino 1948, s. 30, 33. 12 Bobbio, Teoria della scienza, s. 193 ; İD., Teoria della norma, s. 35 vd., 40, 44; Kelsen, Lineamenti, s. 173 vd.; Petrocelli, L’Antigiridicita’, Padova 1959, s. 40 vd.; İD., La pericolosita’ criminale, Padova 1940, s. 69 vd. Düşünür demektedir ki, menfaatler çatışmasını düzenleme, bu çatışma üzerine davranış kuralları oluşturma faaliyeti, hukuk düzeninin oluşmasından sonraki bir faaliyet değildir, hukuk düzenini oluşturan etik-siyasi bir faaliyettir. 13 Anayasa Mahkemesinin bulunduğu bir ülkede, hukuk düzeninde, olmaması gereken bazı hükümlerin olması, o hukuk düzeninin niteliğini bozan bir unsur olarak değerlendirilemez. 14 Kelsen, Lineamenti, s. 62 vd., 182 vd.; Bobbio, Teoria della scienza, s.162, 168 ; Grispigni, Age., s. 6. Farklı düyünce ama aynı sonuç, Perassi, Age., s. 10-13, 47 vd. 15 Perassi, Age., 10, 14; Grispigni, Age., s. 10 ; Rocco, Il poblema e il metodo della scienza del diritto penale, Riv. di dir. e proc. Pen., 1910, VI, P. I, s. 578. 16 Perassi, Age., s. 11, 13, 17; Kelsen, Lineamenti, s.210; Ross, Diritto e giustizia, Trad., di G. Gavazzi, Torino 1968, s. 10; Bobbio, Teoria della norma, s. 7. 17 Perassi, Age., . 11, 20; Foschini, Sistema del diritto processuale penale, Milano 1956, V. I. Cap. XX. Foschini, hukuk normlarınıhükmün araçları, hükmün kriterleri olarak nitelendirmektedir ( s. 407 vd., krz., s. 13, 424 ) ID. Lenorme giuridiche, come strumenti del giudizio, Riv. it. Di dir. Pen., 1955, s. 369 vd. 18 Bobbio, Teoria della norma, s. 3. 19 Arsal, S. M., Umumi Hukuk Tarihi, Ankara 1942, s. 3 20 Bettiol, Il problema penale, Palermo 1948, s. 53 ; Bobbio, Teoria della norma, s. 32 ; Kelsen, Lineamenti, s. 49. 21 Rocco, Sul concetto del diritto obbiettivo, Dal rogresso del dritto criminalePalermo 1910, , V. II, V, s. 3 vd. 22 Gerçekten, esasını kuralsallık / normatiflik oluşturmakla birlikte, hukukun, ceza hukukunun yegane teorisinin hukukun normatif teorisi olduğu söylenemez. Burada, hukukun normatif teorisi yanında, en az onun kadar geçerli iki teoriden daha söz etmek mümkündür. Bunlar, hukukun müessese / kurum teorisi ve hukukun kişiler / süjeler arası ilişki teorisidir. 1. Hukukun müessese ( istituzione ) teorisi başlangıçta hukukun sosyolojik bir teorisi olarak ortaya çıkmışken, Romano ile birlikte hukukun bir genel teorisi haline gelmiştir. Bu düşüncede, hukuk kavramı, mutlaka şu zorunlu unsurları içermek zorundadır. Bunlardan biri yoksa hukuktan da söz edilemez. En başta, hukuk kavramı, toplum kavramını gerektirmektedir. Gerçekten, münferit insan hayatını aşamayan, yani şalt bireysel hayatın dışına çıkamayan bir şeye bu haliyle hukuk denemez, çünkü nerede hukuk varsa orada toplum vardır ( ubi ius ibi societas ). Tabii, içerisinde hukuk olgularının cereyan etmediği beşeri bir ortam gerçek anlamda bir toplum değildirçünkü rnerede bir toplum varsa orada bir hukuk da vardır ( ubi societas ibi ius ). Bu bağıntı dolayısıyladır ki, hukuk kavramı " toplumsal düzen " fikrini içermektedir. Gerçekten, toplumsal düzen fikri, maddi veya salt keyfiliğe, yani düzenlenmemiş kuvvete götüren her unsuru gidermeye yaramaktadır. Öyleyse, her toplumsal tezahür, sadece toplumsal olduğu için, toplumun üyeleri bakımından bir düzenlemedir. Hukukla gelen toplumsal düzen, normla sınırlı kalmaz. Gerçekten, hukuk, daha norm olmadan, basit bir ilişkiyi veya toplumsal bir ilişkiler serisini içermeden önce, bir yapıdır, bir kurumsallaşmadır. Acıkçası, hukuk, içinde devindiği toplumun bir durumudur. Öyleyse, hukuk düzeni, normlar ve toplumsal ilişkilerden ötürü değil, kendiliğinden, bir kurum /müessese oluşturmaktadır. Bu demektir ki, hukukun müessese teorisinde hukukun kurucu unsurları, varlığını içinde kazandığı maddi ortam olarak toplum, yöneldiği amaç olarak düzen ve düzeni gerçekleştirme aracı olarak örgünleşme, yani kurumsallaşmadır. Müessese teorisi, “çete” denen suçluluk olgusunu açıklamakta başarısız olmakla birlikte, hukukun çoğulcu bir anlayışını getirmede başarılı olmuştur. Hukukun müessese teorisi, hukukun normatif teorisini geçersiz kılmamyı başaramamıştır. Gerçekten, iddasının aksine, örgünleşme norma tekaddüm etmemekte; aksine, norm örğünleşmeye tekaddüm etmektedir, çünkü normlaşma olmadan örgünleşme olmaz. Bkz. Hafızoğulları, Ceza normu, s. 19 vd.; Bobbio, Teoria della norma, s. 10 vd.). 2. Hukukun kişiler ( süjeler ) arası ilişki teorisi, hukuku, kişiler arası bir ilişki düzeni olarak algılamaktadır. Teori, kaynağını, 18. yüzyıl Aydınlanma düşüncesinde bulmaktadır. Hukukun kişiler arası ilişki teorisi, sadece hukuk normunu ahlak normundan ayırma konusunda değil, aynı zamanda hukuk normunun, daha özel olarak ceza normunun öznelleştirilmesi ( sübjektifleştirilmesi ) konusunda da özel bir önem taşımaktadır. Hukuku kişiler arası bir hukukî ilişki olarak nitelendiren ilk düşünür Kant olmuştur. Kant, hukuku, evrensel bir hürriyet kuralı gereğince, herkesin keyfiliğinin başkalarının keyfiliği ile bir arada mevcut olabilmesini mümkün kılan koşulların tümü olarak tanımlamaktadır. Bu tanım esas olmak üzere, Kant, hukukun, karşılıklı bir yükümlülük ifade ettiğinden, bir kişiden bir başka kişiye olan dış ilişkilerle, açıkçası pratik ilişkilerle ilgili olduğunu düşünmektedir. Ancak iki kişi arasındaki bu türden bir ilişkinin hukukî bir ilişki sayılabilmesi için, bu ilişkinin, bir kimsenin ihtiyarı ile diğer bir kimsenin herhangi bir isteği arasında değil, iki ihtiyar arasında olması gerekmektedir. Böylece, Kant, hem hukuku iki süje arasında karşılıklı bir ilişki olarak tanımlamakta, hem de hukuku bir bir şey ile bir süje arasında bir ilişki olarak algılayan düşünceleri reddetmiş olmaktadır. Hukukun kişilerarası karşılıklı ilişki olduğu düşüncesini günümüzde genellikle yeni Kançılar savunmaktadır. Hukukun kişilerarası karşılıklı ilişki olduğu düşüncesini inkar etmek mümkün değildir. Ancak, hukukun süjeler arası karşılıklı ilişki olması, yani bir kişiye bir hak veririlirken karşılığında diğer bir kişiye bir borç yüklenmesi ve bu kez borç yüklenen kişiye bir hak verilirken karşılığında hak sahibi kişiye bir borç yüklenmesi, mutlaka bir normun varlığını zorunlu kılmaktadır. Böyle olunca, hukukun süjelerarası ilişki olması, esasında hukukun beşeri bir davranış normu olmasını geçersiz kılmamaktadır.Gerçekten, bunların her biri, yani hukukun kuralsallığı, kişilerarasılığı ve kurumsallığı, hukuk deneyinin temel bir yönünü ifade etmektedir. Bkz. Hafızoğulları, Ceza Normu, s. 26 vd.; Bobbio, Teoria della norma, s. 23vd. 23 Bobbio, Teoria della norma, s. 34 24 Bobbio, Teoria della norma, s. 36 25 Bobbio, Teoria della norma, s. 38. 26 Bobbio, Teoria della norma, s. 39. 27 Mantovani, s. 15 vd., özellikle s. 21-22. 28 Bu bölümde yer alan tüm tartışmalar, açıklamalar ve kaynakçayla ilgili olarak bkz. Hafızoğulları, Ceza Normu, Normatif bir yapı olarak Ceza Hukuku Düzeni, Ankara 1996. 29 Mantovani, Age., s. 118 ; Bettiol, Diritto penale, s. 104 : Ceza hukukunun maddi anlamda kaynağı ahlaktır. Bundan ötürü, ahlak düzeni, hukuk düzeninin merkezi nüvesini temsil etmektedir. ; Maggiore, Maggiore, Diritto penale, Bolgna 1961, V.I, Yüklə 2,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|