Texnologiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari

Windows for Workdows 95, Windows — 1 Workstation
operatsion tizimi 
serversiz tarmoqlarni tashkil etish imkoniga ega bo'lgan operatsion tizimlar 
hisoblanadi. Bunday tarmoqdagi kompyuterlar teng huquqli hisoblanadi. Ikkinchi 
turdagi operatsion tizimlarda tarmoqni hosil qilish uchun maxsus kompyuter — 
server ajratiladi. 
Ularga Novell Net
Ware NT Server
va boshqalarni misol qilib 
keltirish mumkin. Bunday operatsion tizim kompyuter ishini ishonchli va samarali 
qilib amalga oshiradi.
4.Kompyuter tarmoqlarining sinflari
 
Tarmoqlarni turli me’yorlarga ko’ra sinflarga ajratish mumkin. Bular:
1)o’tkazish qobiliyati, ya’ni ma’lumotlarni tarmoqqa uzatish tezligiga muvofiq:
-
past 100 Kbit/ s gacha;
-
o’rta 0,5-10 Mbit/s gacha;
-
yuqori 10 Mbit/s dan ortiq.
2) uzoq kommunikatsiya tarmoqlari bilan ishlash tezligi, ularning fizik o’lchoviga 
muvofiq:
-
LAN ( Local-Area Network) lokal tarmoq (bir ofis, bino ichidagi aloqa); - 
CAN (Campus-Area Network) - kampus tarmoq, bir-biri bilan telefon yoki

---

modemlar bilan ulanish, ammo etarlicha bir-birlaridan uzoqda joylashgan
kompyuter lokal tarmoq;
-
MAN (Metropolitan-Area Network) katta tezlik bilan aloqa uzatish (100
Mbit/s) imkoniyatiga, katta radiusga (bir necha o’n km) axborot uzatuvchi
kengaytirilgan tarmoq;
-
WAN (Wide-Area Network) keng masshtabli (mintaqaviy) maxsus qurilma va 
dasturlar bilan ta’minlangan alohida tarmoqlarni birlashtiruvchi yirik tarmoq;
-
GAN (Global-Agea Network) global (xalqaro, qit’alararo) tarmoq;
3)
tarmoq tugunlari turi bo’yicha (tugun - hisoblash tarmoqlari va ularning alohida 
elementlari ulangan joyi). Boshqacha aytganda, tugunga shaxsiy, mini - va
katta kompyuterlar, alohida tarmoq ham kiradi. Masalan, umumiy foydalanish
tarmoqlaridagi alohida kompyuterlar (boshqachasiga ularni stantsiyalar deb ham
yuritishadi) tugunlarga misol bo’la oladi. Unchalik katta bo’lmagan alohida
tarmoqlar kampus tarmog’i uchun tugun bo’ladi.
4)
tugunlar munosabatiga ko’ra:
- bir xil rangli (peer-to-peer), uncha katta bo’lmagan, bir xil mavqega ega
kompyuterlar (bu erda hamma kompyuterlar ham «mijoz», ya’ni tarmoqning oddiy
foydalanuvchisi, ham «server», ya’ni tarmoq foydalanuvchilariga xizmat
ko’rsatishni ta’minlovchi bo’lishi mumkin). Macalan, WINDOWS 95 OS tarmog’i
tarqatilgan (Distributed) tarmoqlar. Bunda serverlar tarmoq foydalanuvchilariga
xizmat ko’rsatadi, biroq tarmoqni boshqarmaydi;
-server (Server based) yoki markazlashgan boshqarishga ega tarmoqlar. Bu erda 
tarmoqning bosh elementi serverdir. Qolgan tugunlar serverning resurslaridan
foydalanishi mumkin (masalan, Novell NetWare, Microsoft LAN Mananger va

---

boshqalar).
5) tarmoq operatsion sistemalarini ishlatish bo’yicha (tarmoq OS):
gomogenli - hamma tugunlarda bir xil yoki yaqin operatsion sistemalardan
foydalaniladi (masalan, WINDOWS OS tarmog’i);
geterogenli - bir vaqtning o’zida bir nechta tarmoq operatsion sistemalari
ishlatiladi (masalan, Novell NetWare va WINDOWS).