Tarix fani metodologiyasi asoslari fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

1. Faoliyat tavsifi:



alohidaliklari,




tamoyillari,



shart-sharoiti,




faoliyat normasi



2. Faoliyatni mantiqiy tuzilmasi;




subyekt,




predmet,



shakllar,




vositalar,



metodlar,




faoliyat natijasi.



3. Faoliyatni vaqtinchalik tuzilmasi;




Fazalar, bosqichlar, faoliyat bosqichlari.



Bunday xulosa qilganimizda metodologiya bu mustaqil fan u amaliy, nazariy bilimlarga asoslanadi.




Yangi davrdan boshlab (XVI-XVII asrlar) metodologik g`oyalar faqat falsafada emas, balki jadal rivojlanayotgan mexanika, fizika, kimyo, tarix va boshqa fanlar doirasida rivojlandi.Metodologiya atamasi ikki asosiy ma`noga ega: fanda malum usul va metodlarni qo`llanilishi; bu tizim to`g`risidagi ta`limot, metodni umumiy nazariyasi, harakatdagi nazariya.

Metodologiya metodning umumiy nazariyasi falsafada, fanda kashf etilgan metodlar, vositalar va priomlarni umumlashtirish va ishlab chiqish zaruriyatida shakllandi. Tarixan dastlab metodologiyani muammolari falsafa fani doirasida ishlab chiqildi. Suqrot va Aflotunning dialektik metodi, F. Bekonning induktiv metodi, R.Dekartning ratsional metodi, G.Gegel va K.Marksning dialektik metodi, L.Gusserlning fenomenologik metodi shular jumlasidandir. Shu sababli hozirgacha metodologiya falsafa va uning gnoseologik (bilish nazariyasi) va dialektika bilan yaqin aloqada.




Metodologiya dialektikadan ko`ra ma`lum ma`noda bo`lib, nafaqat umumiy, balki metodologik bilimning boshqa darajalarini ularni o`zaro aloqasini, modifikatdiyasini o`rganadi. Bilish nazariyasi sifatida metodologiya bilishning shakl va metodlarinin o`rganib qolmay, bilish tabiati muammolarini, bilishni amaliyotga munosabatini, bilish subyekti va obyektini, bilishning imkoniyatlarini va chegaralarini, uni haqiqiyligi mezonlarini va h.k. o`rganadi. Bundan tashqari metodologiya gnoseologiyadan ham , qaysiki uni faqat bilish metodi qiziqtirmay inson faoliyatini boshqa shakllari ham qiziqtiradi.