Tarix fani metodologiyasi asoslari fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

Tarixni organilayotgan oblgan tamoyillarga asoslanmaydi. Tamoyil va texnik qoida bir xil emas. Tamoyil oli bilan oyadi, texnik qoida esa asoslanmaydi, balki ish usuli koqitish metodologiyasida ham yangilanish dolzarb ahamiyat kasb etadi. XX asrning 50 yillaridan boshlangan yangi ilmiy texnika inqilobi, yangi texnologiyalar erasini boshlanishi, 90-yillarda kommunistik mafkurani inqirozi natijasida dunyo siyosiy xaritasidagi ota muhim vazifani qodirdi.



XX asr oxirida Gsiri ostida tarix fanida yangi oqim postmodernizm (, yoki ) keng tarqaldi. Bu tarixshunoslik yoparadigmalaranaviy qarashlarni reviziya qilish zarurligini tasdiqlaydilar.

Bu ilmiy yoanaviy hol bonalishning bazi tarafdorlari bunday masalani muhokoma qilish imkoniyatini umuman inkor qiladilar. Ularning fikricha tarixiy va adabiy asarlar oq. Shoir yoki yozuvchi olgan ritorika qoidalariga bonalish mantigra tarixni har qanday talqini yashash huquqiga ega va tarixchini oyektiv qarashini ifodalaydi. Bu yooyalari va metodologiyasini tizimli amalga oshishi mumtoz tarix fanini metodologik asoslarini buzilishiga olib keladi.

Tarixchilar olishi kerakmi, yoki qonuniyatlar va sintezni izlashmi degan masalada qizgldi.
XX asrning 90-yillaridan boshlab professional tarixchilar va gumanitar fanlarni mutaxassislari tarixiy bilimning tushkunligi torisidagi fikrni ayta boshladilar. Zamonaviy Gtexnikllash yoki bilan cheklanadi.




XX asrning 90-yillarida tarix fanining kovolaridan voz kechildi. Jumladan, tarixiy jarayonning xolisiyligi, tarix qonunlarini ochish qobiliyati, kelajakni aytib berish. Natijada tarix metodologiyasida ham o`zgarishlar ehtiyoji paydo bo`ldi. Shu bilan birga ilmiy bilish jarayonida tarixchining roli tushunarli bopligi plyuralizmni bilish strategiyasini aniqlash vazifasi birinchi ora u ilgarigi tarix falsafasiga tegishli onalishlari paydo boMadaniyatlar dialogiMikro tarixMakro tarixnalish va yondashuvlarni izlash davom etmoqda. Jahon tarixi fanida ijtimoiy tarix bilan intellektual, mental tarixlar ozgarmoqda.

Tarixni fan sifatida jamiyat torisidagi fanlar tizimidagi, jamiyat hayotidagi oglangan tarix fani taraqqiyoti bosqichiga yakun yasaldi. Ijtimoiy yondashuv tamoyili (partiyaviylik, sinfiylik). Kommunistik mafkurani inqirozi natijasida dunyo siyosiy xaritasidagi ota muhim vazifalarni qozbekiston mustaqilligini dastlabki kunlaridan tarix fani nazariyasini organishda uni ozgartirishda tub burilishlar yuz bermoqda.