T a n I t I m t a h L i L e L e ş t I r I d e r g I s I y önetim y eri Gazi m ustafa Kemal Bulvarı, 133 06570 Maltepe / ankara t elefonlar Santral: 312) 232 22 57-231 23 48 Yazı
Yüklə 1,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
M olla N a sre d d in dergisinin 11 Kasım 1907 tarihli 42. sayısında “Nazire üstadı, muhterem Ekrem B ey’e ” kaydı ile yayım lanm ış “İfta rd a n B ir G öftar, Ya
Ekrem ’in B akû’de, F ü y û zat dergisinin 7 Ekim 1907 tarihli 29. sayısında yayım lanm ış “Bahardan Bir
n a z ir e d ir . Y e ri g e lm iş k e n b e litm e liy iz k i, Azerbaycan’da Recaizâde E krem ’in ve genel olarak O sm anlı şairlerinin edebî m iraslarının tebliğinde F üyûzat dergisi önemli bir rol oynamıştır. Recaizâde M ahmut Ekrem ’in adı geçen şiiri, baharın esrarengiz güzelliklerini terennüm eden değerli bir eserdir. Bu şiirde:
Atmış nikâb-ı hüsnün mahbûbe-yi zer-efser Kırlar yeşil giym iş... Açmış bütün çiçekler, gibi beyitlerle tabiat gözler önüne serilmiştir. Diyebiliriz ki, şair baharın güzelliklerini parça parça da olsa, objektif bir bakış açısıyla yorumlamaya çalışm ıştır.14 S â b ir’in naziresi ise esas itib a riy le m izahî karakterlidir. Bu iki şiir üzerinde yaptığımız mukayese gösteriyor ki, Sâbir, R ecaizâde M ahm ut E krem ’in şiirinin şekil hususiyetlerini muhafaza etmiş, zenginle fakirin iftar zam anındaki ruh hâllerini karşı karşıya getirmiş, “metbeh hesretkeşi (mutfak düşkünü)" olan kibirli büyüklere güldüğü gibi, fakirlerin durumuna da ağlamıştır. Sâbir’in bazı mısraları, M. Ekrem ’in uygun m ısralarında belirli d eğ işik lik ler yapm a yoluyla meydana getirilmiştir. M eselâ, o, Recaizâde Mahmut Ekrem’in “Atmış nikâb-ı hüsnün mahbûbe-yi zer-efser" mısraını “Atm ış nikabi-hüzniıı mecmueyi-tevanger" M ecm uye-yi tü v â n -g e r:15 şek lin d e d e ğ iştirerek işlemiştir. G enel olarak M .E .S âbir hakkında bahseden eserler, lirik şiir, m izahî nazirenin geniş poetik im k a n la rın ı g ö ste re n ilg in ç b e d iî ö rn e k le rd ir. M.E. Recaizâde yaratıcılığı ile yakından tanışıp, ona kalben bağlanan Azerbaycan şairlerinden biri de M ehem m ed H â d i’d ir (1 8 7 9 -1 0 2 0 ). A zerbaycan romantizminin bu istidatlı tem silcisi, bazı şiirlerinde Recaizâde M ahmut Ekrem ’in eserlerinden iktibaslara yer vermiş, hattâ onun vefatı münasebetiyle bir şiir de yazmıştır. M ehemmed H âdi’nin, ilk defa Taze Hayat gazetesinin 8 Mayıs 1908 tarihli 103. sayısında, sonra da F ird ö v si-İlh am at adlı kitabında (Bakû 1908) yer almış “Melekim, Nedir O ?” şiiri, Recaizâde Mahmut Ekrem ’in tesiri ile yazılmıştır. F ird ö v si-İlh a n ıa t’da Mehemmed Hâdi, adı geçen şiir ile ilgili şöyle bir kayıt düşmüştür: “Üstad E krem ’in ‘Feyzi-bahardır deheninden uçan ziya, bekler çiçek açılmag üçün ihtişamını' şiiri- ilh a m p e r v e r a n e s in d e n ig tib a s e d i l m i ş t i r .” 16 R ecaizâde M ahm ut E k re m ’de olduğu g ibi, M ehemmed H âdi’nin şiiri de yüksek şiiriyeti, lirik d u y g u la r ın v ü s a ti ile d ik k a ti ç e k m e k te d ir . Nuri-vefadır nigehinde uçan ziya Gözler könül açılmag üçün gül dod a ğ ın ı... Gözden irag H a d i’ni, gelbinden etme dur, Bir lütfın ile ohşasa hurum, İrağını)1 Şunu da belirtmeliyiz ki, M ehemmed H âdi’nin birçok mısraları, Recaizâde M ahmut Ekrem ’in şiirine yakınlığı, paralelliği ile diğer şairlerin eserlerinden ayrılmaktadır. Mehemmed Hâdi, Recaizâde Mahmut Ekrem’den iktibas etmekle birlikte, yeri geldiğinde kendi mevkiini inandırıcı delillerle sağlaştırmak, göstermek için, onun edebî teorik mülâhazalarına da istinat etmiştir. Bilindiği gibi Recaizâde M ahmut Ekrem, şiir, nesir ve tiyatro ile birlikte, edebî tenkitle de sürekli meşgul olmuştur. Günüm üzün edebiyat araştırm aları da onun edebî- tenkidî faaliyetlerine yüksek kıym et verm ektedir:
Bütün bunlar dikkate alındığında, aşağıda yer vereceğim iz ilginç edebî faktör de tabiî görünür: M ehemmed H âdi, ilk defa A zerb ay can gazetesinin 1918 ve 1919 yıllarındaki 55. ve 167. sayılarında tefrika edilmiş olan G u rb et Ellerde Y adi V atan adlı eserinde “fü y û z ” ve “kü n û z” kelimeleri üzerinde durmuş, bu iki sözün b irb irin e o k ad ar da yakın k a fiy e le r sayılmayacağı hakkında görüşlerin ortaya çıkabileceğini ifade ed erek sö zlerin i şö y le devam e ttirm iştir: “Merhum Üstad Recaizâde ‘kafiye basîreye değil sâm ı’ye aittir’ demiştir. Binâenaleyh, fü yû z ile künûz kelimeleri kafiye olabilir,” 19 R ecaizâde M ahm ut E krem , edebiyatla ilgili görüşlerinde, “göz ka fiyesi” (göze göre kafiye) ile mukayesede “kulak kafiyesi"ne (kulağa göre kafiye) üstünlük verm iştir.20 M ehem m ed Hâdi de onun bu konudaki görüşünü esas almıştır. Mehemmed Hâdi, Recaizâde M ahmut Ekrem ’i genel olarak üstad, usta bir sanatkâr saym ış, onun ölüm üne derinden k ed erlen m iştir. 1914 y ılın d a, Recaizâde M ahm ut Ekrem B ey ’in vefatından çok etkilenen Mehemmed Hâdi, “Ağlayan Şiirler "i yazmış ve onu İk b âl gazetesinde (18 Şubat 1914, Sayı 580) yayımlatmıştır. Recaizâde M ahmut Ekrem ’i “milletin
Yüklə 1,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|