T a n I t I m t a h L i L e L e ş t I r I d e r g I s I y önetim y eri Gazi m ustafa Kemal Bulvarı, 133 06570 Maltepe / ankara t elefonlar Santral: 312) 232 22 57-231 23 48 Yazı
Yüklə 1,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
üzerinde durulm uş, klasik ve çağdaş edebiyattaki g e liş m e iz le n m iş d ir . Ö r n e ğ in , M e h m e t A li R esulzade’nin bir m akalesi derginin 1934’te çıkan birkaç sayısında yayınlanm ıştır. “Azeri Türklerinin hayat ve edebiyatında n eşe" başlığını taşıyan bu makalede esas konu Azerbaycan şiiridir. O, bu diziden olan ilk m akalesinde şö y le yazar: "A zerbaycan
Aynı adlı yazıda M. A. Resulzade S. A. Şirvani ve Lelide, onların selefleri olan Vagif, Vidadi, Zakir, Cafergulu Han Neva, Aşık Peri, Ağa Mesih Şirvani, Baba Bey Şakir ve başkalarının yaratılıcılığını inceler ve değerlendirir. Azerbaycan Y u rt Bilgisi’nde şiir nisbeten azdır. Burada şair G ültekin’in “Azerbaycan İstiklali” şiiri yayınlanm ıştır.9 Y azar yalnız istiklali, özgürlüğü övm üyor, aynı zamanda değerlendirm eğe çalışıyor: İstiklal o vatanın gögsünden yükselen ay, İstiklal o milletin parçalanan bağrından, İstiklal o mukaddes kandan yapılmış saray, Gelinlerin kızların akan göz yaşlarından. A zerbaycan Y u rt B ilgisi’nde farklı arşivlerde saklanan şiir örnekleri de okuyuculara sunulmuştur. XVII.yüzyılda yaşam ış M elik Bey A vcı’nın Berlin K ü tü p h a n e s i’n de b u lu n an d iv a n ı, X IX y ü zy ıl Azerbaycan şairi Siraci’nin birçok gazeli, H abibi’nin, Şah İsmayıl H atai’nin, G övsi’nin, Mesihi’nin ayrı ayrı şiirleri neşredilmiş ve araştırılmıştır. Birçok gazete ve dergilerde Azerbaycan aşıklan, aşık şiiri hakkında yazılar vardır. M ühacirette bu tür eserlerin yazılm asında M ehm et Fuat K öprülü’nün eserlerinin etkisi olmuştur. Türk şair ve yazarlan üzerine gen iş a ra ş tırm a la r yap an M . F. K ö p rü lü halk yaratıcılığını, aşık şiirini incelemiş ve onun değerini ortaya koymuştur. Mühacir edebiyat eleştirmenlerinden M. Sadık Senan “Azerbaycan Saz Şairleri" adlı makalesine şöyle başlıyor: “Halkın hafızasında yaşayan saz şairlerinin Türk edebiyatında önemli yeri vardır. Bu kısım edebiyat y e te r li ö lç ü d e şim d iy e k a d a r te tk ik ve te sp it edilmediğinden ekseri unutulmakla zarara uğramıştır.”10 P ro fe sö r A hm et C a fe ro ğ lu ise T u farg an lı Abbas’m doğduğu yer, köy, devir, onun halk arasında söylenen şiirleri, Peri adlı bir kıza aşık olm ası ve aşkından kam alm am ası h akkında düşüncelerini söylem iştir. M. Şakir ise Aşık K urbani’nin üç şiiri hakkında m akale yayınlam ış, A zerbaycan’da Aşık Kurban ile A nadolu’da Aşık K urbani’nin aynı kişi olduğunu göstermiştir. Azerbaycan m uhaceretinin tüm dönem lerinde şiir yabancı ülkelere sığınmış insanlann manevi teselli, ilham yeri olm uştur. M ühacir insanlar kendileriyle g e tird ik le ri m a n ile rd e n , şiir p a rç a la rın d a n ve deyimlerden vatan toprağının, yakınlarının kokusunu almışlardır. Almaş Yıldırım “Azerbaycan m anilerı'm hangi am açla y ay ın la m ıştı? Ç ünkü bu şiirlerle B ak ü ’nün, G e n c e ’nin, Ş e k i’nin, tek sözle doğup b ü y ü d ü ğ ü y e r le r in k o k u s u n u d u y m a k ta y d ı. Şirvanın şirin narı Yemeğe şirin narı Sovgatı sizin olsun, Gönderin bizim yarı. 28 Nisan 1934 tarihi m ühacir edebiyatında bir yas günüdür. Çünkü, 28 Nisan da A zerbaycan Rus o rd u su ta ra fın d a n işg a l e d ilm iş tir ve bug ü n A zerb ay can ’ın m illî yas günü olarak h atırlan ır. Azerbaycan okurlannın iyi tanımadığı Hayrettin İlhami “Azeri Gençliği” adlı şiirinde vatanı için şöyle yazar: Ey Azerin yılmaz eri Sesin tutuyor göyleri Yüzlerinde parıldıyor, Yurdun sevinç günleri. Şair iyimser bir sonla şiirini bitirir: Varlık dolu altın yurtda Altın güneşler gülecek. M ühacir gazete ve dergilerinde çıkan yazılar daha çok ideolojik mücadeleye, istiklale hizmet eden makaleler olmuştur. Azerbaycan mühaciretinin Mehmet Emin Resulzade ve Mehmet Ali Resulzade, Mirza Bala Mehmetzade gibi tanınmış şahsiyetleri de ara sıra şiir yazmış ve yayınlamışlardır. Azerbaycan muhacirlerinin yayın organlarında Orta Asya, Tataristan ve Kırım Türklerinin yaratıcı simaları hem Azerbaycan, hem de kendi memleketleri ile ilg ili e d e b i, b ilim se l y a z ıla r ve g a z e te le r neşretmişlerdir. Azerbaycan mühacirlerinin şiir eserleri hakkında m ühacirette olan Türk Tatar aydınlarının değerli düşünceleri, önemli incelem eleri vardır. Bu sırada K ita b ı D ede K o r k u t abidesi, Azerbaycan folkloru, ayn ayn şairlerin yaratıcılığı, özellikle klasik ve çağdaş A zerbaycan şiirinin tem silcileri vardır. A zerbaycan m ühacir şiiri, hem m uhacirlerin duygu ve düşünce dünyasına, hem de edebiyatın gelişm esine oldukça katkı sağlam ıştır. Bu şiirler 2001 / Güz 30 Bilge 15 bağım sızlık yanlısı olan kuşağı eğitip yetiştirm iş, m uhacirlerin m illî d u y g u larla, ö z ellik le vatana, m emlekete, soya, dile ve kültür eserlerine bağlılık ve başka n itelik lere sahip ç ık m a sın a etki etm iştir. Azerbaycan mühacir edebiyatı sürecinin ve genel edebiyat eserlerinin esasım oluşturm akla birlikte bu şiirler dışarıdaki AzerbaycanlIların bütünleşm esine, A z e rb a y c a n to p lu m u n a v a ta n d u y g u la r ın ın aşılanmasında güçlü bir etken olmuştur. Bu etken yalnız edebi düzeyde bir olay değil, aynı zamanda millî, etnik, kültürel önemi olan bir tezahürdür.
■ S I l M K İ I M I I H a i l M H I M I I M I i a a i l M M i a a i H i m i B B i m i m M U İ H i a H i m i H I I B H Atatürk Kültür Merkezi Yayınlan 1 -
“M e v lâ n a - Â ş ı k v e M a ş u k 99 - Recep Bilginer 2- “ T u n u s E m r e 99 - Recep Bilginer 3- “H a c ı K e k t a ş V e l î 99 -
Recep Bilginer çıkıyor Yüklə 1,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|