Sorumlu: Dç. Dr. Edip ÖRÜCÜ
yaklaşımın bulgularının desteklenmesi yeterli olamamıştır.Buna rağmen
Yüklə 197,05 Kb.
|
yaklaşımın bulgularının desteklenmesi yeterli olamamıştır.Buna rağmen yöneticilerin astların gelişmesi ile başarı faktörünün artacağı biçimindeki görüşü, yönetimin yetiştirme fonksiyonunu ön plana çıkarması açısından ilginç olmuştur. Liderlikte Yaşam Dönem Yaklaşımı 
  çok
Davranış
Birikimi 
az
M1 M2 M3 M4 Az Yeterli Yüksek Astların Gelişme Süreci
numaralanan sistem adları altında toplanmıştır. __________________________
Likert yaptığı liderlik ayrımı ile ; -SİSTEM-1 tipini istismarcı otokratik, -SİSTEM-2 tipini yardımsever otokratik, -SİSTEM-3 tipini katılımcı, -SİSTEM-4 tipini ise demokratik lider olarak belirlemiştir.Aşağıdaki tablo Likert’in dört tip liderini özet olarak göstermektedir. Likert’e Göre Liderlik Tipleri
Yukarıdaki tablonun incelenmesinden anlaşılacağı gibi lider-ast açısından; -SİSTEM-1 tipi sınırlı ve katı ilişkiye dayalı iken, -SİSTEM-4 tipi tam an- lamıyla bir serbestiyi önermektedir. Likert’in tipleri de bu iki uç arasında değişim göstermekte,-SİSTEM-4’e yaklaşıldıkça,astların fikirlerinden yararlanma,liderin astına olan güveninde artma,iş konusunda astların serbesti hissi artarken,SİSTEM-1 tipinde bu özellikler önemli ölçüde sınırlanmaktadır.Likert’in bu açıklama biçimi, durumsallık yaklaşımının bulguların şekillendirilmesi olarak da görülebilir. Likert’in tanımı içerisinde yer alan -SİSTEM-1: İstismarcı-otokrat lider tipi tüm gücünü kendisinde toplayan, karar verme olgusunu kendi başına gerçekleştiren tiptir.Bunlara göre iyi ast kendisine söyleneni yapandır. -SİSTEM-2: Yardımsever-otokrat lider tipi kısmen de olsa araştırma iş doyumu sağlar.Özellikle otokrat yönetim tarzını benimseyen astların bu tür liderlerle çalışmaları durumunda SİSTEM-2 tipi liderlik etkili olabilir.(1) Bu iki grubun temel özelliği otokratik önderliğin ön planda olmasıdır. otokratik önderlik biçimi kararın hızını yükseltirken,sınırlı kapasiteli astlarla ________________________
iş görme eğilimini de arttıracaktır.Bu tür önderlik uygulamasının aşırı ölçüde gerçekleşmesi halinde iş görenlerin iş görme isteklerinin azaldığı,çalışma eğilim- lerinin arttığı da gözlenen durumlardandır. -SİSTEM-3: Katılımcı lider yetkiyi dağıtma eğilimindedir.Kararlar otokrat önderde olduğu gibi bir merkezden verilmez,astların katılımı ile alınır. Modern yönetimde genel eğilim katılımcı önder tipinin yaygınlaştırılması yönündedir. -SİSTEM-4: Demokrat lider tipi güçten kaçınır.Bu tür liderin yönetimindeki grup üyelerinin kendi kendini eğitmesi söz konusudur.Önderin görevi grubun dış temasını sağlamak ve koordinasyon çalışmalarını gerçekleştirmek olarak görülebilir.Demokrat önderliğin üç uygulamalarında işletme içerisinde yer alan farklı grupların zamanla amaç farklılığına yol açması söz konusu olabilir.Bu sonuç ise işletme içerisinde kargaşa anlamına gelir.(1) 2.6.e.Liderlik Davranış Biçimleri Konusunda Yeni Yaklaşım:Transaksiyonel ve Transformasyonel Liderlik Davranış Biçimleri:1978 yılından itibaren yönetim ve liderik yazımında klasik ve geleneksel lider davranış biçimleri yanında,J.M. Burns ve B.M. Bass’ın yaptıkları araştırmalarda yeni bir ayrımın yapılmasının zorunlu olduğuna işaret ettiler.Bu ayırım,geleneklere ve geçmişe dayalı ve daha bağlı “Transaksiyonel Liderlik” ile geleceğe,yeniliğe, değişime ve reforma dönük “Transformasyonel Liderlik” biçimleridir.Bu ayırım Kurt Lewin’in klasik olan otokratik,demokatik ve laissez-faire (liberal) üçlü ayrımına karşı geliştirilmiş bulunmaktadır.Düşünürler bu klasik ayrımın küçük gruplarda ve özel psiko-sosyal laboratuvar çalışmalarıyla ortaya konul-duğunu ifade etmektedirler.Şimdi kısaca yeni ayrımı ve özelliklerini ortaya koyalım. Transaksiyonel Liderlikte davranış sergileyen yöneticiler yetkilerini çalışan- ları ödüllendirmeyi,daha çok çaba göstermeleri çin para ve statü verme biçi- minde kullanırken,transformasyonel liderler;astlarına bir görevin olduğun ilham ettirme ve düşe veya vizyona yöneltme ve yönlendirmeye çaba sarfederler. Transformasyonel Liderler astarını veya izleyicileri,onların tüm yetenek ve becerilerini ortaya çıkararak ve kendilerine olan güvenlerini arttırarak on- lardan normal olarak beklenenden daha fazla sonuç almayı hedefleyerek moti- ve ederler.Böylece örgüt üyeleri görevlerinin öneminin daha çok farkına var- makta, örgütsel görevleri uğruna kendi bireysel çıkarlarının üstüne çıkmalarına yardımcı olunarak değiştirilmiş olmaktadırlar.Bu havayı ve değişim sağlayan ve böylece organizasyonda reform ve yenilik başlatan kimselere “Transformas-yonel Lider” adı verilmektedir.(2) Bireysel bilgisayarlar konusunda devrim yaratmış bulunan Apple firmasının sahibi ve yöneticisi StevenJobs,reformcu,değişimci ve yenilikçi bir kimlik sahibi __________________________
olan transformasyonel lider örneğidir.Ayrıca Chyrsler firması Lee Iococa, yaptığı reformlarla tranformasyonel bir kişilik sergilemiştir.Devleter açı- sındanda yönettiği ülkelerin makus talijlerinde yaptıkları reformlarla transfor- masyonel lider olanların sayısı epeyce fazladır.Bunların arasında modern Türk Devletininkurucusu M.K.Ataürk ile Habib Burgiba,Ludwigg Erhard sayılabilir. Transformasyonel liderlikte,çalışnalara bir vizyon kazandırmak ve bir yeniliğin ve bir değişimin gerekliliğini ilham etmek ve inanç aşılamak önemlidir. Böylece,çalışanlar yahut izleyicilerin gayretleri,çalışma arzu ve istekleri kamçılanmış olağanüstü ve orijinal fikir ve çalışmalar ortaya çıkarılmış olmaktadır.Transaksiyonel liderlikte ise,transformasyonel liderin aksine çalışanların geçmişten süregelen faaliyetlerini daha etkin ve verimli kılmak veya iyileştirmek suretiyle iş yapma ve yaptırma yolunu seçmektedirler. çalışanların yaratıcı ve yenilikçi yönleri ile çok az ilgilenirler.Örneğin aynı üretim ve satış konularının üretim ve satış miktarlarını dolayısıyla pazar payını arttırma,karların arttırılması,maliyetlerin düşürülmesi ile ilgili çabalar geçmiş faaliyetlerin devamı oduğu için transaksiyonel liderlik konularına girer.(1) Geçmiş Bugün Bugün Gelecek Geçmişle bugünü bağdaştırma Bugün ile geleceği bağdaştırma Transaksiyonel Transformasyonel Lider Lider 
 
2.6.f. ŞEKİL 12 Zaman Yönelimi ve İlişkilendirilmesi Bakımından Liderlik Aslında doğuştan her insanda iki tip liderlik biçiminin de bulunduğu söylenebilir.önemli olan hangi tür liderlik tarzının ağır basıp ortaya çıkmasıdır. Transaksiyonel liderler,geçmişteki olumlu ve yararlı gelenekleri sürdürme, b       unları gelecek nesillere bırakma bakımından çok yararlı organizasyonların görev alanlarında(misyonlarında) stratejilerinde,faaliyet ve fonksiyonarı ile ilgili
süreçlerinde farklılıklar ve değişimler yapmak suretiyle çalışanları etki- leyen ve organizasyonu ve izleyicileri belirli bir zaman dilimi içinde şoka sokan Zaman Zaman Transformasyonel Liderlik Transaksiyonel Liderlik 2.6.g. ŞEKİL 13 Transformasynel ve Transaksiyonel Liderlik Biçimleri ile örgütsel başarı arasındaki ilişkiler ______________________ (1) Örgütsel Davranış ve Yönetim psikolojisi Prof.Dr.Erol EVREN Geniş 5. Baskı İstanbul ’98 sf:369,370 ve başarının bu kısa süre içinde düşmesine neden olan,ancak izleyicilerin kafalarında ve davranışlarında yeniliğin ve reformun gereğine ve yararına inanarak değişim yaptıran kimselerdir.Yukarıdaki şekilde de görüldüğü üzere başarı grafiği kısa bir düşüşten sonra süratle yükselmektedir.Halbuki transaksiyonel liderlikte başarı grafiği eskiden olduğu gibi normal artış seyrini göstemeye devam etmektedir.Atılım yapmak ve yenilikçi gelişme politikaları izleyen organizasyonlarda hiç kuşkusuz transformasyonel liderlik biçimi,aksine durgun büyüme ve tasarruf politikasını benimsemiş organizasyonlarda da transaksiyonel liderlik biçimi etkili olmaktadır.(1)  
______________________ (1) Örgütsel Davranış ve Yönetim psikolojisi Prof.Dr.Erol EVREN Geniş 5. Baskı İstanbul ’98 sf:370 K A Y N A K Ç A
-Prof.Dr. İlhan ERDOĞAN (İ.Ü. İşletme Fak) -2.Basım -Aralık 1997 -Dönence Basım ve Yayın -Sf:329-361
-Prof.Dr. Erol EVREN -Genişletilmiş 5.Basım -İstanbul 1998 -Beta Yayınları
-Gerçekçi Yönetişim Lider ve Kişilik Kuramları -A.Kadir ÖZER -Varlık / özel,1997
-Doğu AKTULGA (Nisan ’98 sf:10)
-Prof.Dr.Ali DEMİRSOY -Ankara 1995 -Bölüm 6-7 Yüklə 197,05 Kb. Dostları ilə paylaş:
|
