Hissi reseptorların iki tipinin sxematik forması
Hissi reseptorlar
Hissi reseptorlar:
-
Birincil afferent neyronların xüsusiləşmiş
uclarıdır;
-
Neyrotransmitter sekresiya edərək, birincil
afferent neyronlara məlumat verən ayrı reseptor
hüceyrələridir (bəziləri xüsusiləşmiş
neyronlardır) (İPSP, EPSP).
Reseptor tipləri həssas olduqları qıcığın tipinə görə
sinifləndirilirlər:
Mexanoreseptorlar
– təzyiq, gərilmə kimi
mexaniki
qıcıqlar (toxunma, qan təzyiqi, əzələ gərimi).
Termoreseptorlar
–
Soyuq, isti.
Fotoreseptorlar
– İşıq dalğa uzunluqları.
Xemoreseptorlar
– Kimyəvi maddələr. Qoxu, dad.
Nosireseptorlar
– ağrı.
xudiyevorxan@mail.ru
Qıcığın elektrik cavaba
çevrilməsi
hissi
transduksiya
adlanır.
Qıcıq ion kanallarını açır və ion axımında
dəyişikliyə səbəb olur. Bu
dəyişiklik yerli
potensial olub,
reseptor potensialı
adlanır.
Afferent neyrondakı zarın ilk qıcıqlanabilən
hissəsindəki depolyarizasiyanın necəliyi zarı
hüdud dəyərə çatdıracaq qədər böyükdürsə,
FP-
ları yaranır və zar boyunca yayılır.
Reseptor potensialının amplitudu FP
-
larının
tezliyinə təsir etsə də, FP
-
nın amplituduna
təsir etmir.
Reseptor potensialının amplitudu:
qıcığın şiddəti, ardıcıl reseptor
potensiallarının zamansal toplamı və
adaptasiyadan (uyğunlaşma) asılıdır.
Reseptor potensialı
xudiyevorxan@mail.ru
Birincil hissi şifrələmə
Tək
bir afferent neyron, özünə aid reseptor ucları ilə birlikdə