Sog’liqni saqlash vazirligi ogohlantiradi
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aybdorlik tuyg’usi
37 Ichki nuqsonlilik kompleksi ham xuddi tashqi nuqsonlilik kompleksi kabi o’zini o’zi oshirish xususiyatiga ega. Ya’ni kimdir biror kamchiligiga o’ta yuqori ahamiyat berib yuborsa, kompleks uning xatti-harakatlarini shunday boshqaradiki, uning bu kamchiligi yana-da yaqqolroq namoyon bo’ladi. Misol uchun, odamlar bilan muloqotda bo’lish qobiliyatiga ishonmagan odam har kim bilan suhbatda o’z nuqsonini yashirishga harakat qiladi. Buning uchun zo’r berib chiroyli va dadil gapirishga, muloqotni qiziqarli qilishga urinadi. Ammo bu urinishlar nosamimiy, soxta muloqotni keltirib chiqaradi va suhbatdosh bu odam rostdan ham muomala qilishni bilmasligiga amin bo’ladi. Yoki o’z aqliy qobiliyatlarida shubhalangan odamni olaylik. Unga katta aqliy faollikni talab etadigan ish topshirilsa, u bu ishni uddalay olmasligiga shu qadar ishonadiki, bundan sergaklikni yo’qotib, ishni rostdan ham katta nuqsonlar bilan bajaradi. Navbatdagi sir o’z imkoniyatlaringizni baholaganingizda yodingizda tursin: sizning miyangiz o’zini o’zi tarbiyalash xususiyatiga ega – ya’ni siz unga qanday ko’rsatmalar bersangiz, u shunga monand ish ko’radi. Bu siz xayolingizda o’z imkoniyatlaringizga u yoki bu jihatdan baho berib, o’zingizda shu qobiliyatlar o’sishi yoki kamayishiga turtki berasiz degani. Bir abiturient oliygohga imtihon topshirgan. U asosiy fanlar qatori odam zehni darajasi va mantiqiy fikrlashini tekshiradigan maxsus IQ test sinovidan ham o’tgan. Imtihon natijalari yozilgan xatda u 96 ball to’plab, oliygohga kirgani haqida yozilgan. U bu natijani IQ testining 150 ballidan 96 olganman deb o’ylagan va o’zini zehni pastlar qatoriga qo’shgan. Butun birinchi semestr davomida u o’z aqliy qobiliyatlaridan shubhalanib o’qigan. Shundan uning fanlardan olgan baholari juda past bo’lgan. Semestr so’nggida uni bir fanni qayta topshirish uchun chaqirgan mualllim unga kirish imtihonlarida 100 dan 96 olgan odamdan bunday natija kutmaganini aytgan. O’z xatosini tushunib yetgan talaba, semestr fanlarini namunali topshirib, ikkinchi semestrda oliygoh bo’yicha eng yuqori natijalarga erishgan. Ana shunaqa. O’z imkoniyat va qobiliyatlaringizni shubha va ishonchsizlik xayollari bilan cheklamang. O’z kuchingiz va iqtidorlaringizga to’liq ishonib yashang – toki bu ishonchni onggingiz iste’dodlaringizni o’stirish uchun ko’rsatma deb qabul qilsin.
Ichki nuqsonlilik kompleksidan xalos bo’lishning eng samarali yo’li – bu kechirishdir. Siz
o’z kamchiliklaringiz uchun o’zingizni kechira olsangiz, nuqsonlaringiz hayotingizga soya solishiga imkon bermagan bo’lasiz. Bir qarashda, juda oson narsa – o’zini kechirish, bu hammaning qo’lidan keladigandek. Lekin bu siz o’ylaganchalik oson tadbir emas – juda ko’p odamlar o’z kamchiliklarini qabul qilib, ular haqida qayg’urmay yashash baxtini o’zlariga ravo ko’rolmaydilar. Sizga bir sirni ochaman – u sizga juda yoqadi: mukammallik – borki
tasvirlaydi. Ammo mukammallikning asl ta’rifini tabiatdan axtarish darkor. Tabiatdagi mukammallikni qarang – har narsaning ziddi bor: havo o’ta isib ketsa, sovuq oqimlar
38 darhol bu holatni to’g’rilaydi; bir joyda bosim tushib ketsa, bu bo’shliq darhol to’ldiriladi; tug’ilishga qarshi o’lim, yorug’likka qarshi zulmat bor. Agar bu mukammal muvozanatning birgina elementi yo’qolib qolsa, Yerda hayot to’xtaydi. Shunday ekan, sizga xos fazilatlar qatori, atvoringizda kamchiliklar borligi – mukammalligingizdan dalolat. Mukammal odam esa o’z kamchiliklari uchun o’zini kechira oladi. Kechira olish qobiliyati nafaqat sizning, balki atrofingizdagi odamlarning ham nuqsonlari kompleks darajasigacha o’sib ketishining oldini oladi. Yaqinlaringiz va do’st-yorlaringiz kamchiliklarini kechiring – toki ular o’z nuqsonlari sizga zarar yetkazmayotganini bilsinlar va yengil tortsinlar. Bu o’z nuqsonlari kompleksidan xalos bo’lishlarida siz ularga bergan eng katta ko’magingiz bo’ladi. Navbatda aybdorlik tuyg’usi haqidagi suhbat. Hozir esa kitobni yoping-da, bir soat aqlingizga dam bering. Aks holda u o’ta charchab ketganidan men sizga aytmoqchi bo’lgan keyingi sirlarni tushunmay qolishi mumkin. Sizning o’zingizga vaqti-vaqti bilan mutolaadan dam berib turish fazilatingiz bor – shuni unutmang. Men esa hordiq chiqarib qaytishingizni sabrsizlik bilan kutaman.
Aybdorlik tuyg’usi psixologik komplekslar ichida eng zararkunandasi va yengib o’tish qiyin bo’lganidir. Uning kuchi yengil mas’uliyat hissidan tortib vijdon azobigacha bo’lishi mumkin. Bizning jamiyatimizda u har bir odamda bor, adashmasam. Chunki bizni yoshlikdan juda ko’p narsalarga javobgar bo’lishga o’rgatishadi. Sizda xato tasavvur uyg’onmasligi uchun avvalo men sizga aybdorlik tuyg’usini ta’riflab beray. Aybdorlik tuyg’usi – odam qilgan (yoki qilmagan) biror xatti-harakat
o’zingizni yomon farzand, ota-ona yoki turmush o’rtoq deb o’ylagan paytlaringiz bo’lganmi? Biror ishingizdan pushaymon yegan va vijdon azobi qiynagan damlarni boshingizdan kechirganmisiz? Bularning bari aybdorlik tuyg’usiga misoldir. Kishi o’z qarorlari uchun javobgarlikni his etishi kerak, albatta. Ammo odam o’z qilmishlaridan pushaymon bo’lishi, o’zini koyishi, aybdor yoki, Xudo ko’rsatmasin, gunohkor his etishi mutlaqo noo’rin. Birinchidan, siz nimaki qilmang – hammasi yaxshilikka xizmat qiladi. Agar xato qilgan bo’lsangiz – uni tan oling, ammo u uchun o’zingizni aybdor his etishingiz shart emas. Faqat shundagina xato sizga saboq bo’ladi va keyingi gal siz ehtiyotkorroq bo’lasiz. Xatolar ham sizning shaxsiy o’sishingizga xizmat qilishi yodingizda bo’lsin. Ikkinchidan, sizning xato qilishga to’liq haqqingiz bor. Siz ilohiy mavjudot emassizki, o’zingiz qilgan xatolarni kechirolmasangiz va ular uchun o’zingizni koyisangiz. Sizda hech kimni (hatto o’zingizni ham) gunohkor deb atash huquqi yo’q. Shunday ekan, o’z xatolaringiz uchun o’zingizni kechiring. Uchinchidan, siz qilgan xatti-harakat chindan ham yomon ekanini siz hech qachon bilmaysiz. Ba’zida biz xato deb o’ylagan ishlar natijasi mutlaqo biz kutmagan – ya’ni biz yoki yaqinlarimiz uchun manfaatli natijalarga olib kelishi mumkin. Siz bir ishning Yüklə 0,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|