Şİİr diLİ edebî sanatlar

Tekrir

Telmih

Telmih

• Herkesçe bilinen bir kişi, bir olay, bir efsane veya inanışa şiirde işaret etme, onu hatırlatma sanatına telmih denir.

Telmih

• Vefasız Aslı’ya yol gösteren bu

• Kerem’in sazına cevap veren bu

• Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhîd’i

• Bedr'in aslanları ancak bu kadar şanlı idi

Telmih

Sehl-i Mümteni

• Söylenmesi kolay gibi görülen fakat aslında zor söylenebilen anlatımlardır.

• Yunus Emre gibi halk diliyle söyleyen ve yazan tasavvuf şairlerinin şiirleri hep böyledir.

Sehl-i Mümteni

Sehl-i Mümteni

İham

• İki ya da daha fazla anlamı olan bir kelimeyi bir dize ya da beyit içinde bütün anlamlarını kastederek kullanma sanatıdır. Kelimenin her iki anlamı da diğer kelimeler tarafından desteklenmelidir.

• Kinayeden ve tevriyeden farklıdır. Kinayede gerçek ve mecazlı anlamları bir arada kullanılıp mecazlı anlamı kastedilir.

• Tevriyede ise gerçek anlamların hepsi söylenip uzak anlamı kastedilir.

İham

• Bâkî çemende hayli perişan imiş varak

• Benzer ki bir şikâyeti var rüzgârdan

•  

• Rüzgâr: 1. yel

• 2. zaman

• Burada “rüzgâr”ın “zaman” ve “yel” anlamlarının ikisi de geçerlidir.

İham

• Güzellerde vefâ olmaz demek yanlıştır ey Bâkî

• Olur vallâhi billâhi hemân yalvarı görsünler

• Yalvar: 1. yalvarmak fiili

• 2. Eskiden İran’da kullanılan bir para

İham

• Rakîbe sadr gösterdin dedin ol fitneye ulu

• Benim bir it kadar kapında vah vah i’tibârım yok

• Zâtî

• Ulu: 1. Yüce 2. Ulu(köpeğin uluması)

İham

• Taştîrimiz bu sayede az çok bahâ bulur

• Bâkî kalır sahife-i âlemde adımız

• Bâkî: 1. Şair Bâkî’nin adı

• 2. Sonsuza kadar, ebedî

Tenasüp

• Şiirde anlamca ve çeşitli yön-lerden ilgili olan kelimeleri bir arada kullanma sanatıdır.

Tenasüp

• Bir şâhda iki gonce-i gül

• Birbirlerine olurdu bülbül.

Tenasüp

• Aşk derdiyle hoşem el çek ilâcımdan tabib

• Kılma derman kim helâkim zehri dermanındadır.

Tenasüp

• Artık demir almak günü gelmişse zamandan, Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan

Tenasüp

• Eyledi aşk Zeliha’sı bu can Yusuf’una

• Mısr-ı hüsnünde zenahdânın zindan-ı Mısr

Tenasüp

• Gonca gülsün gül açılsın cûy feryâd eylesin

• Sen sus ey bülbül biraz gülşende yârim söylesin

Leff ü Neşr

• Birinci dizede söylenen en az iki kelimeyi, sonraki dizede ise bun-larla ilgili benzerlik ya da karşıtlık-ları verme, anlam bakımından uyumlu veya tezatlı olanlarını kul-lanma sanatıdır.

Leff ü Neşr

• İKİ ÇEŞİTTİR:

• leff ü neşr-i müretteb (düzenli, simetrik)

• İlk dizede söylenenlerin karşılıkları ikinci dizede aynı sırayı izler.

• leff ü neşr-i müşevveş (çapraz veya karışık)

• İlk dizede söylenenlerin karşılıkları ikinci dizede ters yönden sırayı izler ya da karışık verilir.

Leff ü Neşr

• Ârızın yadıyla nemnâk olsa müjgânım nola

• Zâyi olmaz gül temennasıyla vermek hâra su

• leff ü neşr-i müretteb

Leff ü Neşr

• Bağda zülf ü ruhun andıkça bu kimdir deyü

•