Tarih a ahiret: Ölümden sonra yeniden diriliş inancı ve bu inanç ge reği sonsuza kadar yaşanılacak ikinci bir hayat. Anal

Tarih

A Ahiret: Ölümden sonra yeniden diriliş inancı ve bu inanç gereği sonsuza kadar yaşanılacak ikinci bir hayat. Anal: Hitit krallarının Tanrıya hesap vermek için tuttukları yıllıklar. Anayasa: Bir devletin yönetim şeklini belirten, yasama – yürütme ve yargı güçlerinin nasıl kullanılacağını gösteren, vatandaşların kamu haklarını bildiren temel yasa. Antik Çağ: İlk (Eski) Çağ, Yunan, Roma uygarlıkları (Antikite) dönemi. Antroponomi: İnsan isimlerini inceleyen bilim dalı. Aristokrat: Siyasi yetkiye sahip soylu sınıf. Atabey: Selçuklularda şehzadelerin iyi bir devlet adamı ve asker olarak yetiştirilmesiyle görevli bilge kişi. Afaroz : Kişiyi dinden çıkarma cezasıdır. Aforoz edilen kişi ile toplum bütün ilişkilerini keserdi. Kral bile aforoz edilebilirdi.  Akçe : Gümüş sikke demektir. Akçe'nin altından olanınaysa sikke-i hasene denir. Osmanlı Devleti’nde ilk bakır akçe Osman Bey zamanında bastırıldı. Orhan Bey zamanında akçe gümüş olarak bastırıldı.

B Balbal: Eski Türklerde ölen kişinin mezarının çevresine dikilen ve öldürdüğü düşman sayısını gösteren taşlar. Bürokrasi: Devlet yönetiminde yer alan bütün dairelerin genel adı. Bilimsel Tarih : Olayları neden-sonuç ilişkisi içinde bilimsel olarak inceler. Tarih bilinci bu sayede ortaya çıkmıştır.

C Cihat: İslamiyeti yaymak ve korumak için yapılan mücadele, savaş. Cizye: İslam devletlerinde Müslüman olmayan ve eli silah tutan erkek vatandaşlardan askere gitmeme karşılığı alınan şer'i vergi. Cumhuriyetçilik : Devlet başkanının belli bir süre için seçilerek iş başına geldiği devlet ya da yönetim biçimidir.

D Diktatör: Bütün yetkileri zorla elinde bulunduran devlet veya hükûmet başkanı. Diplomatik ilişki: İki devletin birbirlerinin siyasi varlığını kabul ederek karşılıklı elçiler göndermesiyle başlayan ilişki. Dolmen: Tarih öncesinde uzunca ve kaba şekildeki iri taşların yan yana ve karşılıklı dikilmesi, üzerlerine de yassı, büyük bir taşın konulmasıyla oluşturulan anıt mezarlar. Devlet : Toplum halinde yaşayan insanların, aralarındaki düzeni kurmak ve sürdürmek için oluşturdukları güce denir. Devletçilik : Ekonomik alanda doğrudan doğruya devletin müdahalesini öngören sistemdir. Diplomatik : Fermanlar, beratlar ve dönemin yazışmalarını inceler. Siyaset bilimi olarak da adlandırılır. Başlangıç noktası Kadeş Barışının imzalanmasıdır. Devrim: İhtilalin, inkılaplarla desteklenmiş şekline denir. Zaman içinde, baskı olmaksızın, halkın isteğiyle gerçekleşen uzun süreli değişim.

E Efsane: Dilden dile söylenegelen, olağanüstü nitelikteki olaylarla ilgili hikâye. Etnik: Irka dayalı, ırki. Etnoloji: Toplumların ırk yapısını inceleyen bilim dalı. Eyalet: İlden büyük yönetim birimi. Endülüjans : Günahlardan kurtulmak amacıyla kiliseden satın alınan belgedir. Engizisyon Mahkemeleri : Kilisenin başkanlığında toplanır, genellikle kilisenin öğretilerine karşı çıkanlara ölüm cezası verirdi. Enterdi : Belli bir bölgede kilisenin bir süre nikah, vaftiz, ölü gömme gibi dini törenleri durdurmasıdır. Epigrafi : Kitabeleri inceler. Örneğin : Göktürk ve Kültepe yazıtları. Etnografya : Toplumların öz kültürlerini inceleyen bilim dalıdır

F Federal: Merkeziyetçilikten uzak, küçük devletçiklerin birleşmesiyle oluşmuş ortak yönetim. Federatif: Federasyonla ilgili. Federasyon, birkaç devletin veya boyun iç işlerinde serbest, dış işlerinde merkeze bağlı olarak kurdukları siyasi teşkilattır. Federasyonlarda merkezî idarenin gücü zayıftır. Feodal: Derebeylik düzeni. Firavun: Eski Mısır krallarının unvanı. Fresk: Duvarlara alçı üzerine yapılan boyalı resim. Filoloji : Dil Bilimidir. Toplumların dillerini inceler.

G Genç Türkler (Jön Türkler) :Tanzimat döneminin sonlarına doğru, bazı Osmanlı aydınları (Namık Kemal, Şinasi, Ziya Paşa, Hüseyin Avni Paşa) Genç Osmanlılar adıyla bir cemiyet kurdular. Bunlar; Osmanlı ülkesinde yaşayan herkesin, din, dil, ırk farkı gözetmeksizin eşit tutulması halinde azınlıkların ayrılmaktan ve devlet kurmaktan vazgeçeceklerini savunuyorlardı. Bu düşüncelerinin uygulanabilmesi için de; Meşrutiyet'in ilan edilmesi, temel hak ve özgürlüklerin bir anayasa ile korunması gerektiğine inanıyorlardı. Bu nedenle II. Abdülahamit'e baskı yapıp 1876 yılında Meşrutiyet'in ilanını sağladılar. Genel Tarih : İnsanoğlunun yeryüzündeki bütün geçmişini siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel tarihini başlangıçtan günümüze inceler. Örneğin- Dünya Tarihi

H Halkçılık :  Bir milleti oluşturan çeşitli meslek ve toplumsal grupları içinde bulunduran insanların, halk tarafından halk içinde yönetilmesi. Heraldik : Mühür bilimidir. Eski mühürleri inceler. Hikayeci Tarih : Tarihi olayları neden-sonuç ilişkisi belirtmeden, belgelere dayandırmadan, efsanelere göre inceler. İlk temsilcisi Heredot'tur. Hanedan: Hükümdarlık hakkına sahip aile. Hassa ordusu: Doğrudan doğruya hükümdarın emrinde olan ve onun bulunduğu yerde hazır bekleyen özel askerî güç. Hat sanatı: Güzel yazı yazma sanatı. Hattat: Yazı yazmayı sanat ve meslek hâline getiren kimse. Höyük: Eski yapı veya yerleşim kalıntılarının oluşturduğu yayvanca toprak tepe. Hukuk devleti: Halkının her türlü haklarını yasal güvence altına almış devlet.

İ İkta: Devlete ait topraklardan belli parçaların gelirlerinin, hizmet ve maaşlarına karşılık olarak asker ve sivil memurlara verilmesi. İmparatorluk: Bünyesinde birden çok ulusu barındıran büyük devlet. İlk Çağ : Yazının bulunmasıyla başlayıp (M.Ö. 4000-3500) Batı Roma İmparatorluğunun yıkılışına kadar sürer. En uzun süren çağ olarak bilinir. İnkılap : Bir halden başka hale dönüşme, biçim değiştirme, devrim anlamına gelir. Diğer taraftan, inkılap, toplumların çeşitli alanlarda, toplumun ihtiyaçlarına göre birtakım düzenlemelerle birlikte yeni bir düzen getirmesidir. Atatürk inkılapçılığı; toplumsal ihtiyaçları karşılamak için kurallar koymayı, düzenlemeler yapılırken izlenecek yol ve yöntemler belirlemeyi öngörür. İslahat: Düzeltme, iyileştirme; Restorasyon. Toplum hayatında belirli alanlarda yapılan düzeltmelerdir. Islahatlar ülkenin hukuk düzenine uygun olarak yapılır, zorlayıcı değildir.

K Katolikler : Başındaki kişiye Pap denir. Dinsel merkezi Roma'dır. Kavimler Göçü : Çin baskısından kaçan Kuzey Hunları, M.S. 375'de Batı'ya göç etmeye başladılar. Hun göçleri sonunda Karadeniz'in Kuzeyi'ndeki Germen kavimleri Batı'ya göç etti. Doğu Germen kavimlerinin göçü sonucunda , Roma İmparatorluğu, M.S. 395 tarihinde, Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrıldı. Kimya : C14 metodunu kullanarak eski kullanılmış araç ve gereçlerin yaşları hakkında bilgi verir. Kronoloji : Takvim bilimidir. Tarihi olayların oluş sırasını verir.

L Laiklik : Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması, devlet düzeninin ve hukuk kurallarının dine değil, akla ve bilime dayandırılması, fakat kimsenin inancına ve vicdan hürriyetine karışılmamasıdır.

M Milliyetçilik :  Bireylerin ait oldukları milletin varlığını ve birliğini sürdürmesi ve yüceltmesi için diğer bireylerle ortak çalışma bilincine sahip olmasıdır. Nümizmatik : Eski paraları inceleyerek, toplumların ekonomik yapısı hakkında bilgi verir.

N Nom: Eski Mısır'da şehir devletleri.

O Olay: İnsanı ilgilendiren sosyal, ekonomik, siyasi vb. her alanda ortaya çıkan her şeydir. Olay; kısa süre içinde olup biten şeylerdir. Olgu: Aynı türdeki olayları bir bütün olarak anlatmak için kullanılır. Olaya göre daha somut ve geneldir. Olgu, zaman içinde, uzun sürede oluşan durumlardır. Oligarşi: İktidarın ayrıcalıklı küçük bir sosyal sınıfın elinde bulunduğu siyasi rejim. Otağ: Eski Türk devletlerinde hükümdarın çadırına verilen isim. Orta Çağ : Batı Roma İmparatorluğunun yıkılışından (476), İstanbul'un Türkler tarafından fethine kadar (1453) sürer. Ortodokslar : Başındaki kişiye Patrik denir. Merkezi İstanbul'du.

Ö Öğretici Tarih : Tarihi olaylardan ders almak ve liderleri örnek alarak yönlendirici rol oynamak amaçlanır. Özel Tarih : Sadece bir devlet ya da milletin siyasi ekonomik ve kültürel tarihini inceler. Örneğin :Türkiye Cumhuriyeti Tarihi

P Paleografya : Toplumların eskiden kullandıkları yazıları inceler. (Mısır hiyeroglifi, Sümerlerin çivi yazısı, Türklerin Orhun ve Uygur abideleri gibi) Bu bilim dalı tarih öncesi dönemlerin aydınlatılmasında etkili değildir.

R Reform: Sözcük Anlamı: Yeniden düzenlemek. Tarihsel Anlamı: 16. Yüzyılda Katolik kilisesindeki bozulmaya son vermek için, kilise dışında başlayan, dinsel yenileşme hareketidir. Rönesans: Sözcük Anlamı:Yeniden Doğuş. Tarihsel Anlamı:15. ve 16. Yüzyılda Batı Avrupa’da edebiyat ve güzel sanatlarda meydana gelen değişme ve gelişmelerdir. Devrim: İhtilalin, inkılaplarla desteklenmiş şekline denir. Zaman içinde, baskı olmaksızın, halkın isteğiyle gerçekleşen uzun süreli değişim. Federasyon: Yerel güçlerin ve boy beylerinin bir araya gelerek oluşturdukları siyasi birliktir.

S Sikke: Osmanlı Devleti'nde genel kullanımdaki madeni paraya denir. Siyasi Tarih : Uluslararası siyasi olayları savaşları barışları ve ittifakları inceler. Örneğin : Osmanlı Siyasi Tarihi Sosyal Tarih : Toplumların her türlü faaliyetlerini inceler. Sosyoloji : Toplum bilimidir. Tarihi olayları sosyoloji konularını hesaba katarak inceler. Site: Şehir anlamına gelen Latince bir sözcük. Siyer: Hz. Muhammed'in hayatını anlatan eserler.

T Tablet: Üzeri yazılı ve pişirilmiş killi topraktan yapılmış plakalar. Tahlil: Çözümleme, analiz. Tanrı kral: İlk Çağ toplumlarında görülen ve tanrısal yetkilere sahip olduğuna inanılan kral. Tasnif: Sınıflandırma veya bölümlendirme. Teokrasi: Dine dayalı, esasları ve uygulaması dinden gelen devlet yönetimi. Terkip: Birleştirme, sentez. Töre: Örf, adet ve göreneklerden oluşan yazısız kanunlar (kurallar).

U Uygarlık Tarihi : Bütün ulusların meydana getirdikleri uygarlık eserlerini kültür ve medeniyet ürünlerini inceler. Örneğin : Çin Uygarlığı

V Veliaht: Monarşi (krallık) yönetimlerinde bir hükümdarın yerine geçecek kişi. Yabgu: Eski Türklerde ikili yönetimde genelde ülkenin batı bölgelerini yöneten prens.

Y Yakın Çağ : 1789 Fransız İhtilali ile başlayıp, günümüze kadar sürer. Yeni Çağ : İstanbul'un fethinden, 1453 tarihinde başlayıp, 1789 tarihli Fransız İhtilaline kadar sürer.

Z Ziggurat: İlk Çağda Mezopotamya ve çevresinde piramitlere benzeyen bir çeşit tapınak. Aynı zamanda gözlemevi ve depo olarak da kullanılırdı.

ATATÜRK İLKELERİ, İLKELERİN  ÖZELLİKLERİ VE ANAHTAR BİLGİLER
Cumhuriyetçilik   
* Demokrasilerde en iyi yönetim biçimidir.
* En önemli unsur seçimdir.
* Halkın, seçtiği temsilciler aracılığı ile kendini yönetmesidir.
* Yeni Türk devletinin değişmez yönetim biçimi olarak kabul edildiği için temel ilkelerin başına konulmuştur.
* Atatürk’e göre Türk ulusunun tabiatına ve adetlerine en uygun yönetim cumhuriyettir.
* Hükümet ile halk arasında ayrılık bırakmamıştır.    

* Ulusal (milli) egemenlik

* Ulusal irade
* Seçim
* Çok partili rejim
* Seçme ve seçilme hakkı

Milliyetçilik  
* Fransız İhtilali’nden sonra Milliyetçilik bağımsızlık mücadelesinin kaynağı olmuştur.
* Türk toplumunu oluşturan bireylerin birlikte yaşama ve ülkeyi kalkındırma arzusunu ifade eder.
* Ulusal (milli) mücadelemizde ilk uygulamaya konulan ilkedir.
* Din birliğine değil, birlikte yaşama arzusuna dayanır. Bu nedenle laiktir.
* Türk ırkının üstünlüğüne değil, ulusların eşitliği temeline dayanır. Bu nedenle ırkçı değildir.
* Yayılmacı (fetihçi) değildir; ancak ulusal bağımsızlığı temel alır.   

* Ulusal (milli) benlik

* Ulusal (milli) bilinç
* Ulusal (milli) bağımsızlık
* Ortak dil
* Ortak kader
* Din ve ırk birliği şart değildir
* Ümmet anlayışı yoktur

Halkçılık  
* Toplumu oluşturan bireyler arasındaki ayrıcalıkların ortadan kaldırılmasıdır.
* Halk arasında din, dil, ırk farklılığı olmaksızın herkesin kanun önünde eşit olmasıdır.
* Halkçılık her türlü sınıf farklılığını reddeder.
* İç barışı ve sosyal adaleti sağlamayı amaçlar.
* Cumhuriyet, halk ın egemenliğine dayalıdır. Millet (ulus) ise halk ın bilinçlendirilmesi ile ortaya çıkar. Bu nedenle Cumhuriyetçilik ve Milliyetçilik ilkelerinin zorunlu sonucu olarak Halkçılık doğmuştur.       

* Eşitlik

* Ayrılıkların kaldırılması
* Dayanışma
* Topluma hizmet
SİYASİ TARİH

Devletçilik   
* Devletin ekonomik kalkınmayı sağlamak için yaptığı bütün müdahaleler bu ilke ile ilgilidir.
* Ekonomideki devletçilik, özel girişimlerin gerçekleştiremeyeceği ekonomik atılımları devletin kendi imkanlarıyla yapmasıdır.
* Devletçilikte özel girişim (liberal ekonomi) engellenmez; ancak devlet ekonomiye müdahale etmeyi  (sosyalist ekonomi) görevleri ve hakları arasında görür. Bu, liberal ve sosyalist ekonomik sistemlerin olumlu yönlerini alarak, ikisinin karışımı ile ortaya çıkarılmış karma ekonomik sistemdir ve yeni Türk devleti bu sistemi uygulamaya koymuştur.
* Bu ilke Türkiye’de zorunluluk sonucu kabul edilmiştir. 
   
* Ekonomi
* Karma ekonomi modeli
* Yatırım
* KİT. (Kamu İkt. Teşebbüsl.)
* Kamulaştırma
* Bankalar

Laiklik   
* Devlet düzenini ve hukuk kurallarının dine dayandırılmamasıdır.
* Kişilerin din ve vicdan özgürlüklerinin sağlanmasıdır.
* Bütün kurumlarda bilimsel esasların ve ileri teknolojinin kullanılmasını amaçlar.
* Dinin çıkarcı kimseler tarafından sömürü aracı olarak kullanılmasının engellenmesini amaçlar.   

* Din ve devlet işlerini ayrılması

* Akılcılık ve bilimsellik
* Din ve vicdan özgürlüğü

İnkılapçılık (Devrimcilik)   
* Toplumun eskiyen düzeninin yerine yeni ve çağdaş bir düzen getirilmesidir. Bu yeni ve çağdaş düzen köklü değişiklikler yapılarak gerçekleşir.
* Atatürk İnkılâpçılığı, kendi kendini yenileyen (değişen şartlara göre kendini yenileyen hareketli) bir yapıya sahiptir.
* Amaç bir taraftan devleti güçlendirmek ve korumak, diğer taraftan da uygar dünyanın gidişine ayak uydurmaktır.   

* Devrim
* İnkılâp

* Çağdaşlaşma
* Değişim
* Yenilik
* Dinamik yapı


Sosyal Demokrasi ya da Merkez Sol

Sosyal Demokrasi ya da Merkez Sol, kapitalizmin yarattığı eşitsizlik ve adaletsizlikleri demokratik sistem içinde kabul edilebilir düzeye indirmeyi amaçlayan siyasi ideoloji. Sosyal Demokrat partiler, Sosyalist Enternasyonal çatısı altında örgütlendi. Sosyalist Enternasyonal'in tanımına göre, sosyal demokrasi, özgürlük, eşitlik ve adalet, dayanışma temellerine oturur.Sosyal demokrasi olgusu, 19. yüzyılın ikinci yarısından beri emekçi sınıfların yürüttüğü sosyal ve siyasal mücadeleler ile egemen sınıfların verdikleri ödünler sonunda varılanuzlaşmanın ürünüdür. Liberalizm

Liberalizm

Özgürlüğü birincil politik değer olarak ele alan bir ideoloji, politika geleneği ve düşünce akımıdır. Genel anlamda liberalizm, bireylerin ifade özgürlüğüne sahip olduğu, din, devlet ve kimi zaman kurumların gücünün sınırlandırıldığı, düşüncenin serbest bir şekilde dolaştığı, özel teşebbüse olanak sağlayan bir serbest piyasa ekonomisinin olduğu, hukukun üstünlüğünü geçerli kılan şeffaf bir devlet modelini ve toplumsal hayat düzenini hedefler. Liberal demokrasi olarak adlandırılan bu devlet düzeninin, açık ve adil olduğu iddia edilen bir seçim sistemi ile birlikte tüm vatandaşların kanun önünde eşit olduğu ve fırsat eşitliğine sahip olduğu bir sistem olduğu savlanır.

Milliyetçilik, Ulusçuluk ya da Nasyonalizm
Milliyetçilik, Ulusçuluk ya da Nasyonalizm, kendilerini birleştiren dil, tarih veya kültür bağlarından bir üstyapı oluşturabilmiş sosyal birikimlerin adı olan millet veya ulus olarak tanımlanan bir topluluğun yaşama ve ilerleme ülküsünün toplumların ve insanlığın gelişmesini sağladığına inanan görüştür. Milliyetçilik, ulus idealine bağlılığın, evrensel ilkelere bağlılık gibi ya da bireyin hak ve özgürlükleri gibi evrensel zenginliğin artmasına katkıda bulunan sosyal soyut yapılardandır.

Faşizm
Faşizmde toplumsal yaşamın tüm alanlarını kapsayan bir tek ideoloji bağlayıcı olarak ilan edilir. Gerek devlet gerekse de iktidarın dünya görüşüne göre ve lider ilkesine göreörgütlenir ve belirlenir. Basın ve yayın kuruluşlarının mevcut ideolojiye göre yayınlar yapması zorlanır. Hakim görüşe zıt düşünceler ve muhalif seslerin çıkması çeşitli baskı unsurlarıyla önlenir. Aykırı yayın yapanlar sansürlenir, kapatılır veya başka türlü yollarla engellenmeye çalışılır. Böylece hakim düşüncenin karşısına farklı düşüncelerin çıkmasının önüne geçilmiş olunur ve tek tip düşünce, toplumda baskın hale getirilir. Faşizmin boyutu, bu koşulların ne kadarının somut olarak uygulamaya geçirildiğiyle doğru orantılıdır.

Siyonizm
Siyonizm, Filistin'de Yahudiler için yeniden bir vatan kurulmasına destek veren uluslararası Yahudi siyasi hareketi. Söz konusu olan, Tevrat'ta bahsi geçen ve İsrail Diyarı (İbranice: Eretz Yisra'el) adı verilen topraklardır. İsrail'in kurulmasından bu yana, Siyonist hareket de şekil değiştirerek öncelikle Modern İsrail devletinin desteklenmesi amacı ile varlığını sürdürmektedir. Siyonizm esas olarak Yahudi ulusu kavramının M.Ö. 1200 ile İkinci Tapınak döneminin sonları (M.S. 70 yılına kadar) arasında ilk olarak geliştiği İsrail Diyarı ile Yahudileri ilişkilendiren tarihi bağlar ve dini gelenekler kavramına dayanmaktadır. Büyük ölçüde Avrupa Yahudilerinin kıtanın dört bir yanında yükselen antisemitizme verdiği bir tepki şeklinde başlayan çağımızdaki hareketin kurucuları çoğunlukla laik Yahudilerden oluşmaktadır. Siyonizm, modern milliyetçilik görüngüsünün bir koludur. Başlangıçta, asimilasyona ve Yahudilerin Avrupa'daki durumuna karşı alternatif tepkiler sunan çok sayıdaki Yahudi siyasi hareketinden biri olan Siyonizm, hızla büyümüş, Holokost'un (Yahudi Soykırımı) ardından da Yahudi siyasi hareketleri arasında hakim güç halini almıştır.

Örgütlenme 
Dünya çapındaki çok uluslu Siyonist hareket bir temsili demokrasi şeklinde yapılandırılmıştır. Dört yılda bir kongreler düzenlenmekte (İkinci Dünya Savaşı'ndan önce iki yılda bir düzenlenmekteydiler) ve kongreye katılan delegeler üyeler tarafından seçilmektedir. Üyelerin, şekel adı verilen üyelik aidatını ödemesi gerekir. Kongrede, delegeler 30 kişilik icra kurulunu, bu kurul da hareketin liderini seçerdi. Kuruluşundan itibaren demokratik bir yapıya sahip olan harekette kadınlar da oy hakkını, Birleşik Krallık'ta oy hakkını kazanmadan da önce, elde etmişlerdir. 1917 yılına kadar, Dünya Siyonist Örgütü devamlı küçük ölçekli göç ve Yahudi Ulusal Fonu (1901 – Yahudilerin yerleşimi için toprak satın alan bir yardım derneği) ve İngiliz-Filistin Bankası (1903 – Yahudi işletmelerine ve çiftçilere kredi sağlayan bir kuruluş) gibi oluşumların kurulması yoluyla bir anavatan kurma stratejisini izlemiştir. 1942 yılında düzenlenen Biltmore Konferansı'nda, Siyonistler programlarını değiştirerek hareketin amacı olarak bir Yahudi devleti kurulmasını talep ettiler.