Sevda ağAMİRZƏ qizi əHƏdova müASİr dünyada
Yüklə 259,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
şəkildə uzlaşdırmanm üstünlüyünü bariz nü mayiş etdirir. Bu ölkələrin hökumətlərinin bazar prinsiplərinə əsaslanaraq həyata keçirdikləri is lahatlar sübut edir ki, mədəni komponent, milli mənəvi dəyərlərlə sədaqət modernləşməyə nəinki mane olmur, əksinə, onun daha da uğurla həyata keçirilməsinə şərait yaradır. YUNESKO-nun mədəniyyətə dair məruzə sində (2000) mədəni ənənələrin siyasi və sosial- iqtisadi inkişafın xarakterinə təsiri etiraf olunsa da, bu təsirin dövlət siyasətindən aynca nəzərdən keçirilməsinin düzgün olmadığı qeyd olunur. Ona görə də hər hansı ölkədə iqtisadi, siyasi is lahatların uğursuzluğunu yalnız həmin cəmiy yətin ənənəvi mədəniyyəti ilə bağlamaq cəhdləri əsassızdır. Son onilliklərdə dünyada baş verən proseslər göstərir ki, mədəniyyətdə, inanclarda, dildə, ənə nələrdə mövcud olan hətta kiçicik fərqlər belə ən ciddi faciələrlə nəticələnə biləcək münaqişələr ya rada bilər. Bundan hətta qohum və yaxm xalqlar və mədəniyyətlər belə sığortalanmayıblar. İran- İraq, Hindistan-Pakistan, İngilis-İrland, Gürcü- Abxaz-Osetin, Özbək-Qırqız, Ispan-Bask və s. (on ların sayını artırmaq da olar) münaqişələr əsasən yaxm mədəniyyətlərə mənsub xalqlar arasmda baş verən münaqişələrdir. Böhran vəziyyətinin açıq qarşıdurmaya keçməməsi həm də hakim eli taların etnik münaqişələri neytrallaşdırmaq baca rığından asılıdır. Sevda Ağamirzə qızı Əhədova 50 Ona görə də dünyanın çoxmədəniyyətliliyinin etiraf edilməsi qloballaşma şəraitində ənənəvi mədəniyyətlərin mövcudluğunun zəruri şərtidir. Hər hansı dövlətin dünya siyasətində ağalığı kimi, "super mədəniyyətin" də müxtəlif mədəniyyətlər arasmda hökmranlığı da təhlükəlidir. Mədəni müxtəlifliyinin qorunması beynəlxalq müna sibətlərdə bütün dövlətlərin əsas vəzifəsi olmalı dır. Beynəlxalq münasibətlərin demokratikləşməsi - bu təkcə beynəlxalq birliyin bütün üzvləri tərəfindən qlobal problemlərin həllinin beynəl miləlləşməsi deyil, həm də həmin münasibətlərin humanistləşdirilməsi deməkdir. Beynəlxalq əlaqələr yalnız o zaman humanist xarakter da şıyacaqdır ki, onlar bütün xalqların maraqla rına cavab verərək, onların ümumi təhlükəsizlik işinə xidmət edəcəkdir, beynəlxalq əməkdaşlığın mərkəzində insan, onun qayğıları, hüquq və azadlıqları duracaqdır. Təsadüfi deyil ki, son vaxtlar insan hüquqları, dövlətlərin humanitar və mədəni əməkdaşlığı məsələsinə beynəlxalq münasibətlər və beynəlxalq təhlükəsizlik sistemi nin tərkib hissəsi kimi baxılır. Xalqlar arasında sülhün və qarşılıqlı anlaş manın möhkəmləndirilməsində, mədəniyyət və təhsil sahəsində əlaqələrin inkişaf etdirilməsi, in formasiyanın daha geniş yayılması, insanlar ara smda təmaslar və humanitar problemlərin həlli mühüm rol oynayır. Bu mənada beynəlxalq bir- Müasir dünyada mədəniyyətlərarası münasibətlər 5/ liyin qəbul eldiyi sənədlərin böyük əhəmiyyəti vardır. ATƏT-in Yekun aktını (1 avqust 1975-ci il) imzalanmış dövlətlər mədəni mübadilənin və əməkdaşlığın insanlar və xalqlar arasında daha yaxşı qarşılıqlı anlaşmaya və bununla da dövlətlər arasında razılığın möhkəmlənməsinə kömək etdiyini və bunun da öz növbəsində hər bir mədəniyyətin özünəməxsusluğuna hörmət edilməsi şərti ilə onların zənginləşməsinə gətirib çıxaracağını və həmçinin, dünyanın digər ölkələri ilə mədəni əlaqələrin daha da inkişaf etdirilməsi ilə üzv dövlətlər arasında ümumi dəyərlərin dərk edilməsinin möhkəmləndirilməsinə şərait yara dılmasına inamını bildirərək öz qarşılarında a) bir-birlərinin mədəni nailiyyətləri ilə daha yaxşı tanış olmaq üçün qarşılıqlı informasiyam inki şaf etdirmək; b) mədəni nemətlərin mübadiləsi və yayılması üçün maddi imkanları yaxşılaşdı rılmaq; c) hamımn müvafiq mədəni nailiyyətlərə əlçatarlığma şərait yaratmaq; ç) mədəniyyət xadimləri arasında təmasları və əməkdaşlığı in kişaf etdirmək; d) mədəni əməkdaşlığın yeni sahələrini və formalarını axtarıb tapmaq kimi məqsədlər qoymuşlar. Bu məqsədlərə nail olmaq üçün Yekun aktında konkret prinsiplər və vəzifələr, o cümlədən müxtəlif səviyyələrdə (dövlət, qeyri- dövlət, şəxsi səviyyədə) mədəniyyət sahəsində əməkdaşlığın və əlaqələrin genişləndirilməsi və yaxşılaşdırılması, öz səlahiyyətləri çərçivəsində 5г Sevda Ağamirzə qızı Əhədova iki və çoxtərəfli əsasda mədəniyyətin müxtəlif sahələrindəki nailiyyətlərlə xalqların daha ge niş və tam qarşılıqlı tanış olması üçün müvafiq tədbirlər görülməsi, mədəniyyət sahəsində in formasiya mübadiləsinin genişləndirilməsi və yaxşılaşdırılması nəzərdə tutulur. Üzv-dövlətlər uyğun üsullarla mədəni dəyərlərin mübadiləsi və yayılması imkanlarmı yaxşılaşdırmağı, hər bir mədəniyyətin öz dəyəri və üstünlüyü oldu ğunu, dərk edərək, öz mədəniyyət siyasətlərində digər üzv-dövlətlərin mədəni nemətlərinə ma rağı daha da artırmağın təşviq edilməsini, öz ölkələrinin mədəniyyətinin müxtəlif sahələrində qazanılmış bütün nailiyyətlərin tam qarşılıqlı əlçatarlığma nail olmağı, kitab və bədii əsərlərin mübadiləsinin daha da yayılması, tərcümə edilməsi, onların mədəni həyatı ilə daha yaxşı və qarşılıqlı tanış olmaq məqsədi ilə kütləvi informa siya vasitələrindən daha geniş istifadə edilməsinə kömək etmələri barədə öhdəlik götürürdülər. Yekun aktında müxtəlif mədəni sahələrdə, xüsusən yaradıcı işçilər və mədəniyyət xadimləri arasmda təmasların və əməkdaşlığın uyğun vasitələrlə inkişafı məqsədilə bir neçə bənddən ibarət tövsiyələr irəli sürülmüşdü. Sənədin mühüm cəhətlərindən biri mədəni əməkdaşlığın yeni sahələrinin və formalarının ax tarışı məqsədilə maraqlı tərəflər arasmda müvafiq razılaşma və sazişlərin bağlanması, o cümlədən mədəniyyət sahəsində siyasət məsələlərinin birgə Müasir dünyada mədəniyyətlərarası münasibətlər 53 Yüklə 259,82 Kb. Dostları ilə paylaş:
|