ŞƏ r q -q o r b

hcç  bir  sonoti  boyonmirdi.  Buna  göro  do,  bakalavr dorocosi  almaq 
üçün  im tahan  vcrondon  sonra  mono  m oslohot  gördülor  ki, 
idarolorin  birindo  işo  girim.
Çalışqan  vo  intizamlı  işçi  kimi  roislorimiıı  xoşuna  golirdim.  25 
yaşımda  çox  ağıllı,  nozakotli,  lakin  varh  olmayan  qoşong  bir  qı/.la 
cvlondim.  Bildiyin  kimi  bu  moni  ohato  cdon  momurların  gözündo 
nöqsan  sayılırdı.  Dircktorum  çox  dövlotli  idi.  T cz-tcz  qonaq  qobul 
cdir  vo  arabir  şohorin  vozifoli  adamlarının  ailolorini  şonlik  gcco- 
sino çağırardı.
İlin  axırına yaxın arvadım  xostolondi.  Evdon çölo çıxa bilmirdi. 
D ircktorumun  düzoltdiyi  qonaqlıqda  tok  iştirak  ctmoli  oldum. 
Əlbotto,  mon  arvadımla  qalmağı  üstün  tutardım.  Lakin  dircktoru- 
mun  dovolini  qobul  ctmomok  mümkün  dcyildi.  Dircktorun  cvindo 
m om urlar onun  omrlorindon  sonra  oylonə  bilordilor.
Bir axşam dircktorgildo böyük bal  toşkil olunmuşdu.  Arvadımla 
qalmaq arzusuna baxmayaraq qara  frakımı gcyib ora gctm oyo m oc- 
bur oldum.  Ağ qalstukumu  bağlayıb  yola düşorkon  arvadım dcdi:
-  Bu  bal  çox  gözol  olacaq.  Mono hor şcyi  tofsilatı  ilo danışmaq 
üçün diqqotli olmağı unutma.  Balda iştirak cdocok xanımların adla- 
rını,  onların  gcyimlorini  vo  axşam  ycmoyinin  nodon  ibarot  oldu- 
ğunu  yadda  saxlarsan.  Yoqin  ki,  orada  m üxtolif lozzotli  ncmotlor 
olacaq.  M ono  dcdilor  ki,  dircktor  baha  qiymoto  çox  gözol  şaftalı 
gotirdib.  Bclo  bir  fosildo  şaftalı!  Ah,  o  şaftalılardan  mon  ncco  do 
ycmok  istordim!  Əgor  moni  scvirsonso,  ondan  birini  gotirorson. 
Y axşımı?
Ona  izah  ctmoyo  çalışdım  ki,  bu  mümkün  dcyil,  bunu  ctmok 
monim  üçün  çotin  olacaq.  Qara  fraklı  bir  conab  cibindo  mcyvo 
gotiro  bilmoz.  Moni  görüb  biabır  cdorlor.  Etirazlarımdan  bir  şcy 
çıxmadı.  Arvadımın  yalvarışları  üslün  goldi.
-   Əzizim,  bu  ki  çox  asandır.  Ycm ok  vaxtı  şaftalılardan  birini 
götürüb  gizlodorson.  Bunu  monim  naz  vo  şıltaqlığım   hcsab  ctmo. 
Şaftalı adı çokilondo mondo dolicosino şaftalı ycm ok arzusu oyanır. 
Ondan  hcç  olmasa  birini  gotir!  Monim  xatirim  üçün  gotir!
Hiss ctdim  ki, arvadımın  xahişini  rodd cdo bilm oyocoyom.  Onu 
çox  scvirdim.  Şaftah  gotirocəyim o  söz vcrdim.
...Gözəl  bir bal.  Hor  ycrdo  güllor,  tozo  paltarlı  xanımlar,  gözol 
orkcstr.  Gccoyarısı  süfro  haztr  oldu...  K işilor  yavaş-yavaş  xanım - 
ların  qoluna  girorok  ycmok  otağına  kcçdilor.  Mon  do  içori  daxil
384
oldum.  O saat stolun üstündo bir şaftalı  gördüm.  Büllur vazda  pira- 
mida şoklindo  düzülmüş  şaftalılar doğrudan  da  çox  gözol  idi.  Əgor 
şaftalıdan birini, ya ikisini arvadıma apara bilsoydim, onun no qodor 
scvinocoyini  tosovvür  cdirdim.  Vodimi  ycrino  yctirmoyi  qorara 
aldım.  Lakin  ncco?  Dircktorum  şaftalıları  nüfuzlu  qonaqlara  özü 
toklif edirdi.  Mon  gctdikco  kiçilon  piramidaya  narahatlıqla  baxır- 
dım.  Orkcstr  ycnidon  gurlayan  kimi  qonaqlar  stolun  arxasından 
qalxdılar.  Vazda  holo  xcyli  şaftalı  qaldığını  görondo çox  scvindim. 
Mon  do  camaatla  borabor  çıxdım.  Lakin  mancçilik  törodon  şlya- 
pamt  soliqo  ilo  bir  künco  qoydum.  Bir  doqiqodon  sonra  şlyapamı 
götürmok bohanosi  ilo otağa qayıtdım. Ycmok otağında hcç kos yox 
idi.  Scvindim.  Bir  doqiqo  bclo  vaxt  itirmok  olmazdı.  Yan-yöromo 
baxa-baxa  vazaya  yaxııılaşdım.  Cold  iki  şaftalı  götürüb  şlyapamın 
içərisino  qoydum   vo  üstünü  cib  dosm alım la  örtdüm.  Sonra 
həyocandan  üroyimin  sıxılmasına  baxmayaraq,  şlyapamı  döşümo 
sıxaraq  sakit  halda otaqdan  çıxdım.  Niyyotim  buradan  sakitco çıxıb 
heç  koslo  xudahafizloşmodon  dosmalıma  bükdüyüm  iki  şaftalını 
tontono ilo cvə aparmaq  idi.  Bu  işin  asan olmayacağını  ovvolcodon 
düşünmomişdim.  Qonaqlar  ycnico  kotillon  roqsino  başlamışdılar. 
Hor  doqiqo  moni  itoloyo  bilordilor.  Əgor  zorbo  almış  olsaydım, 
bodboxt  şaftalılar  ycrdo  diyirlonocokdi.  Hoyocanımdan  qulaqları- 
mın  ucuna  kimi  qızarmışdım.  Nohayot,  cosarotlonib  oynayanların 
ortasına  daxil  olduğum  vaxt  onlar  ycni  bir  oyuna  başladılar.  Bir 
qadın roqs cdonlorin morkozindo durmuşdu. O, gorok olindo şlyapa 
tutaydı  ki,  arxalarını  ona  torof çcvirib  otrafında  fırlanan  kavalcr- 
lordon  birini  scçib  şlyapanı  onun  başına  qoyaydı.  Güclo  iki  addım 
atm ışdım  ki,  kotillon  oynayan dircktorumun qızı  qışqırdı:
-  Şlyapa, bizo  bir şlyapa  lazımdır?
Bu  vaxt  o,  döşünıo  sıxdığım  şlyapanı  gördü.  Damarlarımda 
qamm  dondu.
-  Ah, siz lap vaxtında golmisiniz, conab Erbclo!  -  dcyo o, mono 
m üraciot ctdi.  -  Tcz şlyapanızı!..
Cavab  vcrmoyo  qoymadan  qız  şlyapamı  olimdon  clo  kobud- 
luqla  aldı  ki,  şaftalılar  parkct  döşomo  üzorino  diyirlondi.  İndi  bclo 
bir m onzoroni  tosovvüruno gotir!
X anım lar  gülürdülor,  dircktorum   m ono  qozoblo  baxırdt. 
N üfuzlu  qonaqlar  moni  barmaqları  ilo  göstororok  pıçıldaşırdılar. 
Qıçlarım   osirdi.  Ah!  Homin  doqiqo  ogor  bacarsaydım,  homişolik
385

---

qaçıb  gözdon  itordim!..  Gonc  xanım  mono  nifrotlo  baxırdı.  Sonra 
şlyapamı  qaytararaq  islchzalı  bir ahonglo dcdi:
-  Şaftalılarınızı  götürün, conab  Erbclo!
Bu  sö/.lor  orada  olanlann  qohqoholi  gülüşüno  sobob  oldu. 
Xocalotdon  osir,  saralır,  qapını  tapa  bilmirdim.  Salonu  tork  cdib, 
bodboxtliyimi  arvadıma  danışmaq  üçün  gctdim.  Ertosi  günü  bütün 
şolıor  sorgüzoştimi  bilirdi.  Mor  gün  sohor  doftorxanaya  daxil  olan 
kimi  yoldaşlarım  moni  “Şaftalılarımzı  götürün,  conab  Erbclo” 
sözlori  ilo  qarşılayırdılar.  Bu  sözlor  moni  topodon  dım ağa  qodor 
qızardırdı.  Küçodo  moni  bamıaqları  ilo  göstororok  arxamca  dcyir- 
dilor:  “ Bu  conab  Şaftalıdır!”  Mon  artıq  homin  doftorxanada,  hotta 
homin  şohordo  qala  bilmozdim.  Bir  hoftodon  sonra  işdon  çıxdım. 
Doğulduğum  şohorin  konarında  arvadımın  dayısının  kiçik  bir 
malikanosi  var  idi.  Ondan  xahiş  ctdim  ki,  mono  kömok  ctsin.  Razı 
oldu  vo  biz  Şantörcndo  qaldıq...  Daha  sono  no  dcyo  bilorom.  Mon 
böyük  soylo  işlomoyo başladım vo az bir vaxtda hoqiqi  tosorrüfatçı 
oldum.  Arvadımın  dayısı  çokdiyim  soylorin  noticolorini  görür  vo 
m ondon  razı  qalırdı.  Ölorkon  mülkünü  mono  vosiyyot  etdi.  Onun 
ölümündon  sonra  torpağı  tok  bccorirom.  Əldo  ctdiyim  noticolorin 
hamısını  bu  saat son  özün  görocokson...
Biz  artıq  golib  çatmışdıq.  M cyvolorlo  dolu  bağa  girdik.  Sonra 
bostana  gctdik  vo  mon  conab  Erbclonun  ağ  cvinin  qabaq  torofıni 
bozomiş  şaftalı  ağaclarını  gördüm.  Budaqlar  iri,  sulu  şaftalılarla 
dolu  idi.
-  
Ağacları  görürsonm i? -  dcyo conab  Erbclo m ondon soruşdu.- 
M əno xoşboxtlik gotiron şaflalılan  bccorirom.  Ə gor şaftalı ohvalatı 
olmasaydı, hor an rohborimin baxışlanndan qorxan müti, bütün hoyatı 
boyu  güc-boli  ilo  kcçinon  doftorxana  momuru olaraq  qalacaqdım.
Bu vaxt cvdon şon, cingiltili oğlan vo qız soslori cşidildi.  Bunlar 
conab  Erbclonun  uşaqları  idi.  Birinci  m ortobonin  poncorosindon 
görünon  xanım  Erbclo  40  yaşı  olmasına  baxmayaraq,  çox  gözol  vo 
gümrah  idi.
386
M İ Ş E L   M O R U A
LƏNƏTLƏR
(
hekayə)
Parisdo  nadir  hal  olan,  möcüzo  tosiri  bağışlayan  sakitlik  rnoni 
hovoso  gotirdiyi  üçün  köhno  bir  cvin -   lift  olmamasına  baxmaya- 
raq, altıncı mortobosindo monzil tutdum; poncorolori sakit bir hoyoto 
açılırdı,  hoyotin  ortasında  sanki  kond  monzorosi  yaradan  üç  ağac 
ucalırdı.
Mon  yazıçıyam,  dcmok, öz cvimdo  işloyirom.
Bir neço il orzindo şohorkonart bulvarlarda yaşamışdım.  Burada 
sohor  tczdon  gccoyarısınadok  yük  maşınları  ilo  avtobuslar  clo 
gurultu  qoparırdı  ki,  adamın  qulaqları  batırdt.  Cohonnom  ozabı 
veron  bu  gurultu-patıltıdan  moni  no  mctal  aparatlar  xilas  cdo 
bilirdi,  no  molton  pordolor,  no  do  ikiqat  çorçivo  vo  şüşolori  olan 
poncorolor,  no  do  qulaqlarıma  tıxadığım  pambıq,  yaxud  da  mum; 
bunlardan  hcç  birinin  kömoyi  olmurdu.
Bcloliklo  do,  bu  hoyotdoki  ilk  günüm  mono  böyük  bir  ncmot 
kimi göründü. Tokco radionun  lüzumsuz soslori  bir ncço doqiqoliyo 
sükutu  pozdu.  Bu  sükut  monim  ruhumu  oxşayır,  canıma  yayılırdı. 
Ö z-özüm o  dcyirdim  ki,  cvdon  cürotlo  çıxıb,  şohorin  morkozi  ilo 
üz-üzo golmoyo  hcç vaxt cosarotim çatmayacaq.
Bu  ohvalat  iyun  ayında  baş  vcrmişdi.  Axşam  saat  yeddinin 
yarısı  idi.  Qofloton  ucalan  qaba  bağırtılar  bu  connot  monzorosini 
alt-üst  ctdi.  Xırıltılı,  lakin  q ü w o tli  sosi  olan  bir  adam  dcdi:  “Son 
qoddar  yırtıcısan!..  Əclaf!..  Son  rozil,  murdar  adamsan!..  Heç 
bilmirom  mon  ncco  dözürom ?”
Sos  kosildi.  Sonra  bu  sözlori  cşitdim:  “Son  canison,  qatilson!.. 
Ho,  son  qatilson!..”
Poncorodon  boylandım,  tooccüb  ctdim,  ona  göro  ki,  boylamb 
baxan  tokco  mon  idim.  Bu bağırtılar cvdo hcç kosi  maraqlandırma- 
mışdı.  Hazırlanan  qotlin,  qosdin  kimsoyo  doxli  yox  idi.  Lonotlor 
yağış  kimi  yağdırılırdı.  Sözlor  olduqca  ycknosoq,  yoxsul  idi.  Hor 
cüm lodo,  hor  ifadodo  “ q atil"  kolm osindon  ovvol  “qoddar” .
387

---