ŞƏ r q -q o r b

“yırtıcı”  vo  “oclaF ’  sözlori  tokrar  olunurdu.  Düşünürdüm  ki, 
göroson  no  üçün  hcç  kos  bu  savaşa  qatışm ır?  Ham ının  laqeydliyi, 
ctinasızlığı  moni  heyroto salır,  hiddotlondirirdi.  Ilalbuki  mon  özüm 
do  ölüm   tohlükosi  qarşısında  olan  adamın  yardım ına  çatm aq 
fikrindo  dcyildim.  Çox  vaxt  dcyirlor  ki,  Parisdə:  “Aman,  öldür- 
dülor!”  qışqırmaqdansa,  “yanğın!”  qışqırmaq  daha  yaxşıdır.  “ Baş- 
qalarının başına golon  ohvalatlara”  hamt gülürdü.  Mon artıq dalan- 
dar qadına xobordarlıq etmoyo hazırlaşm ışdım,  lakin altı  mortoboni 
düşüb,  -   yuxarı  qalxmaq  gözümo  durmuşdu.  Bir  do  ki,  baş  veron 
ohvalatla  olaqodar  soslori  dalandar  qadın  da  m ənim   kimi  eşitmoli 
idi.  Bcloliklo,  mon  do  hamı  kimi  qorxaqlıq  cdib  yerimdon  tor- 
ponmoyorok  mütalioyo  başladım.  Q ışqırıqlar  getdikco  azalırdı, 
nohayot,  tamamilo  kosildi.  Ycno  lıoyoto  nozor  saldım:  sakitlik  idi. 
Bolko, qatil  öz  işini  görüb  qurtarmışdı?
Dostlarım  dalımca  goldilor,  biz  birlikdo  nahar  etmoyo  getdik. 
Bu dohşotli ohvalat yadım dan çıxmışdı. Ancaq crtosi gün sohor saat 
sokkizdo ycno yağdırılan  lonotlor moni yuxudan oyatdı.  “Son rozil, 
m urdar adamsan!  Q atilson!”  sözlori  nazik  taxta  arakosmolori  yartb 
keçirdi.  Mon  yuxulu-yuxulu  poncoronin  taxtalarım  açdım,  elo  bu 
dom  görkom indon  ispaniyalıya  oxşayan  qumral  saçlı,  qarabuğdayı 
bir qadın  olan  qonşum  poncorosini  açırdı.  Mono  baxıb gülümsodi.
Qadın  dedi:
-  O  doli  arvad  üçüneü  mortobodo  yaşayır.
-  Mon  clo güm an  cdirdim   ki,  kimi  iso öldürürlor!
-   Siz adot  cloyorsiniz.  Bu  qışqırıqlar  ncço  ildir ki,  davam  cdir. 
O  arvad  sohorlor  ori  idaroyo  getm om işdon  qabaq,  bir do  axşam lar 
ori  idarodon qayıdanda  bağırm ağa  başlayır.
-   Siz  no  danışırsımz!  Kişi  quzu  kimi  adamdır.
-  Kişi  onu döyür?
-   Binova!  Bu  dohşotdir!
Qonşu  qadın  gcco  köynoyinin  döşünü  düym oloyorok dcdi:
-   Bolko  do  inanmazsmız,  lakin  kişi  bütün  varlığı  ilo  sevir. 
Gorok  ki,  qadın  o  zaman çox  gözol  imiş,  indi  ocinnoyo dönüb.  Kişi 
onun bu cür olmasını sanki görmür.  Mon  buna sübut gotiro bilorom: 
biz poliso şikayot ctdik,  arvadı  altı  hoftoliyo xostoxanaya qoydular. 
Kişi  özü  xahiş  ctdi  ki,  arvadı  onun  mosuliyyoti  altında  cvo  burax- 
sınlar.  Biz hcç  bir şey cdo bilmirik: qadın qanunla sos-küy salmağa, 
icazo...  vcrilon saatlarda, ancaq vo ancaq bu vaxtlar qışqır-bağır salır.
388
Sohorin  gözol  günoşindon  fcyz  almaqdan  imtina  cdorok,  pon- 
coroni örtdüm, ona  göro ki, qışqırıqlar hodsiz dohşotli  idi.  Hotta bu 
qışqırıqları  poncoronin şüşolori  do  yumşalda bilmirdi.
Bir neço  gündon  sonra dalandar qadın  mono  sısqa  bir kişi  gös- 
tordi,  kişi  öz  zibil  yeşiyini  aşağı  cndirirdi;  bu,  dolicosino  qışqırıq- 
ların  hodofı  olan  homin bodboxt  idi.  Mon  bu  soliqoli  idaro  işçisino 
toossüf hissi  ilo  baxdım.  Onun  çılğın  qışqırıqlara  müqavimot  gös- 
toron  mohobboti  moni  eyni  zamanda  hom  dohşoto  salırdı,  hom  do 
qolbimdo  şofqot duyğusu oyadırdı.
Gündo  iki  dofo  ucalaraq,  çox  baha  başa  golmiş  sükutu  parça- 
layan  bu  çılğın  qışqırıqlara  da  çotinliklo  alışa  bildim.  Bu  dohşətli 
sohnoloro dözo bilmok üçün homin evin bütüıı sakinlorindo misilsiz 
sobir vo motanot sahibi olmalı  idilor.  Mon, başını aşağı salaraq tolo- 
sik  gedon  adamı  müşahido  edirkon  ona  acımağa  başladım.  Son 
doroco  böyük  bir  ehtirasla  sevon  şoxso  acımamaq  olmazdı.  Mono 
söylodilor ki, o mühasibdir, özü do işdon azad vaxtlarda tosorrüfatla 
moşğul  olur.  İşdon  sonra  kişi  bazara  gedirdi,  monzili  özü  yığıb- 
yığışdırırdı.  Xörok  bişirir,  paltar  yuyurdu.  Monim  qonşum  vocdlo 
dcyirdi:  “Arvadı  vadar  cdir  ki,  kişi  ona  şah  qızı  kimi  qulluq  ctsin. 
Doliloro  hosod  ctmoyo  osas  vardır!”
Bir müddot sonra mon dohşotli sosi eşidondo daha yerimdon dik 
qalxmırdım.  Halbuki  ailo  üzvlorimdon,  yaxud  dostlarımdan  biri 
qışqtrıq  qopan  vaxt  monim   yanımda  olanda,  poncoronin  önündo 
sarsılmış  halda,  heyrot  vo  moftunluqla  dayanırdı.  Sadoco  olaraq 
adamı  tooccübo salan budur ki, çılğınlıq, özlorini  ağlı  başıııda insan 
hcsab  cdonlorin  diqqotini  colb  cdir.
Qışda  kip  qapanm ış  poncoro  taxtaları  sos-küyü  bir  qodor 
boğurdu,  ona  göro  do,  mon  bu  xoşagolmoyon  qonşuluğu.  dcmok 
olar  ki,  unutmuşdum.  Lakin  ilk  günoş  şüası  parlayan  kimi  qadının 
toxoyyüldon  molırum  olan,  xosto  bcyninin  tolqin  ctdiyi  yeknosoq 
lonotlor  yeno  do  yağmağa  başlayırdı.  Mon  bozon  özümün  şohor 
konarındakı  bulvarımın  hosrotini  çokirdim,  ağır  maşınların  sağlam 
gurultusunun,  kiçik  m otorlarının,  bütün  qüvvosini  işo  salaraq 
taqqıltı  qoparan  vclosipcdlorin  xiffotini  cdirdim.
Lakin  bir  dofo,  iyul  axşamı  tam  bir  sükut  hökm  sürmoyo 
başladı.  Saat  ycddido  poncorolordon  hcyrotlo  baxan  cv  sakinlori 
göründü.  Harada iso  radio  ilo astadan  Şopcnin valsı  çalımrdı, ağac 
lar hozin-hozin  xışıldayırdı.

---

Suallar eşidilmoyo  başladı:
-  Arvad  naxoşdur?
-  Bolko, onu aparıblar?
-  Əri  qayıdıb?
-  No yaxşı  sakitlikdir.
-  Axı,  deyoson,  no  iso çatışmır,  siz ncco  bilirsiniz?
Balaca bir oğlan hamını  inandırmağa çalışırdı  ki,  mühasibin cvo 
qayıtdığını  öz gözü  ilo görmüşdür.
Hor kos öz işi  ilo moşğul  oldu,  lakin  hamının da qolbindo  niga- 
rançılıq  vardı.
Axşamçağı  tozə  bir xobor yayıldı:  doli  qadın  ori  cvdo yox  ikon 
tok-tonha  ölmüşdür.  Kişi  evo  qayıdanda  görübdür  ki,  arvadı  m ot- 
boxdo ycro sorilmişdir.  Ertosi  gün  dalandar qadın çiçok dostosi alıb 
onlara  göndormok  üçün  hamıdan  pul  yığdı.  Eviıı  sakinlori  sevinc- 
lorini  tozahür ctdirm odon, özlorini  clo göstorirdilor ki,  guya binova 
kişiyə  -   borcunu  ycrino  yctirmiş  olan  oro  yazıqları  golir.  Sanki 
arvadınm  ölümü  onun  canmı  əziyyətdon  qurtarmışdı.  Ə slində  iso 
biz hamımız, qonşularım da, m ən do, ancaq özümüz haqqında, hay- 
küydon  xilas  olmağımız  haqqında  düşünürdük.  Daha  bundan  sonra 
yağış  kimi  yağdırılan  lonotlorin  adamı  yuxudan  oyatmayacağına, 
dostlarını  Scnt-A nn xostəxanasının çılğın dolilorpalatasındakı kimi 
qobul  ctm oyəcoyino əm in olmaq, əlbotto, xoş  idi.  İki  gündon sonra 
cvin  bir  ncço  sakini  arvadı  dofn  ctm oyo  apardılar,  mon  getm om iş- 
dim, cv sakinlori söyloyirdilor ki, arvadın ori  clo bil ağlım itirmişdi.
Hor  kos  sevincini  gizlodorok,  yıxılıb  yatdı.  Mon,  nohayot, 
özümü,  seçdiyim  ycni  monzil  münasiboti  ilə  tobrik  cdorək,  homin 
gcco çox gcc yatdım.  Moni dohşotli vahimolor izloyirdi, sanki  yuxu- 
dan oyanmışdım, məndo clo bir təsir yaranmışdı ki, guya poncoro tax- 
talarınm  arasından  süzülon  gün  işığını  görürdüm ,  hotta  clo  gəlirdi 
ki,  kim  isə  qışqıra-qışqıra  dcyir:  “Əclaf,  qatil!”  Mon  düşündüm: 
“ Yox,  bu,  dohşotdir,  bu  v əh şico sin ə  söyüşlori  tə k ra r-tə k ra r 
cşitdiyim  üçün  indi  m onə clə gəlir ki, guya onları yenə do eşidirom. 
Oyanmaq lazımdır” .  Bu m oqsədlə özümü çim diklədim. Canım ağrı- 
yırdısa  da,  yuxudan  oyanmırdım.  Çarpayıdan  dik  qalxdım ,  qışqı- 
rıqlar  davam  edirdi.  Ö z-özüm o  dedim:  “Bu  daha  ciddi  m əsolodir, 
bu qarabasm adır” . Tolosik poncoroyo yanaşıb, taxtaları  açdım.  Gün 
xeyli  qalxmışdı. Görondo ki, bütün cv camaalı  səs-k ü y o  çıxıb bir az 
arxayınlaşdım.  G ccə  köynoyi  geymiş  qonşum   və  onun  pijamalı  əri 
sarsılmışdılar.
-   Əşi,  bu  ki  lap  ağdır.  Dünon  onu  torpağa  basdırıblar,  bu  gün 
arvad dirilib, -  bu  lap möcüzodir!
Bu,  bir  az  bayağı,  m ənasız  ohvalat  idi.  Bu  barodo  kinayə  ilo 
danışırdılar,  lakin  qışqırıqlar  həmişəki  kimi  davam  cdəndə  hamı 
özünü itirdi.  İndi no ctməli? Dalandar qadının yanına kütləvi hücum 
başlandı.  Bu  nə  işdir,  ncco  şcydir?  Olmaya  ölən  arvadın  özü  kimi 
doli  bir  bacısı  varmış?  Psixoanaliz  sahosində  müoyyən  tosovvüro 
malik  olan  polkovnik  hokim  iddia  cdirdi  ki,  tutma  vaxtı  çatanda 
qadın  sosi  ilo  qışqıran  mühasibin  özüdür,  hom  do  yoqin  ki,  onun 
çoxdan  cvdo  dustaq  ctdiyi  qadın  düşkün  kişinin  qurbanı  olmuşdur. 
Çop tavanlı m ənzildo yaşayan bir gonc gərok ki, polis macoralarının 
hovoskan  idi,  canilik  haqqında,  sonra  boş  tabut  barodo  danışaraq 
təklif ctdi ki, dolil və sübutlar aradan qalxmamış istintaqa başlasmlar.
Dalandar qadın  da biz bildiyimizdon  artıq  şcy  bilmirdi.
Dalandar qorxmuşdu,  buna  baxmayaraq,  qozcti  aparıb,  dul  qal- 
mış kişiyo vcrmoyo razı oldu.  Polkovnik onun arxasınca gctdisə do, 
sonra  pillokondo  gizlondi.  Dalandar  zongi  basdı.  Monzil  sahibinin 
vcrdiyi  sual  aydın  eşidilirdi:
-  No var,  no  olub?
-  Qozet...
-  Sizdon  xahiş cdirom,  qozcti  qapının  altına  soxuıı.
Bizə m əlum at vcrdilor ki,  qapmın  arxasından cşidilən səs, şüb- 
hosiz,  kişi  sosi  idi,  lakin  polkovnik  bu  fıkirdo  idi  ki,  naxoşların 
tutması  qurlaranda  səslori  əvvolki  ahongini  alır.
M ənzilinin pəncorolori  küçoyo açılan qarımış qız işo gctməyən 
adam lara  tək lif ctdi  ki,  qalxsınlar  onun  monzilino,  oradan  müha- 
sibin  cvdən  çıxıb  gctmosini  müşahido  ctsinlor.  Hcç  kos  ondan  bir 
şcy  soruşmağa  cosarot  ctmədi.  On  doqiqədən  sonra  qara gcyinmiş, 
bonizi qaçm ış cılız kişi yeyin addımlarla cvdon çıxdı.  Bizdo clo lıiss 
yaranmışdı  ki,  guya  xortdan,  ya  da  cadugor müşahido cdirik.
Axşam   saat  ycddido  bütün  həyət camaatı  qulaq  kosilmişdi,  hor 
kos,  nozakoto  riayot  cdorok,  pordolorin  arxasından  baxırdı.  Mon... 
qarım ış  qızı  öz  yanıma  dəvət  ctdim.  Saat  yeddi  on  doqiqodo  hor- 
günkü  “dua  m orasim i”  başlandı:  “Əclaf,  qan  içon  yırtıcı,  murdarın 
biri  m urdar!".
Qarımış  qız bclo  bir  fıkir  irəli  sürdü:
-  Golin  polis  çağıraq.
O  biri  qonağım   xaç  çokib dcdi:
391

---