ŞƏ r q -q o r b

-  Bcş...
-  O zram ,  no olub -  dcyo  lolosik soruşdum.
-  Oh, heç no.  Ə gor sən istoson, biz daha çox pul qazana bilorik.
-  Ncco?
-   Çox  sadoco...  Golocok  döyüşdo  ogor  son  roqibino  moğlub 
olsan, Tom,  bilirson  mon  hcyrotamiz bir sorvot  qazanacağam.
-  Altı...
Qulaqlarıma  inanmadım.  Bir anlıq  bir söz  dcmodon  horəkotsiz 
qaldım.
-  Axı  Dca...  Bos,  monim  adım, şöhrotim.
Dcanın  soyuq  nozorlori  moni  üşütdü.  Birdon-biro  qohqoho 
çokorok güldü.
-  B oş-boş danışma.  Sonin şöhrotin do, adın da monom.  Bu sözü 
bir do  dilino  gotirmo.  Bu  dofo  m oğlub  olmalısan!  M oğlub  olm alı-
san!
Moğlub  olmaq?!  IIcç  vaxt  cşitmok  istomodiyim  söz.
-  Qulaq  as,  -  dcyo  o,  amirano  soslo  dillondi, -  bu  çirkin  hoyat 
moni  lap  boğaza yığıb.  Qazandığın  azacıq pul  daha  monim  xərclo- 
rimi  ödomir.  Yaxşı  yaşamaq  üçün mono çoxlu pul  lazımdır.  M onim 
gözol  bir  fikrim  var.  Son  bir  qorara  golmolison,  ya  bu  sorvoti 
qazanmaqda mono köm ok ctm olison, ya da mon soni homişolik tork 
cdocoyom.  İndi  qorara al,  çcmpion!
-   Ycddi...
-  Axı,  Dca...
-   Başqa  bir söz ola  bilmoz,  Tom.  Ya  son  m oğlub  olmalısan,  ya 
da  mon  çıxıb  gcdocoyom.  Bunu  dcyorok  Dca  ayağa qalxdı,  paltar- 
larımı  götürorok  sifotimo çırpdı:
-   Ə gor  hor  şcyi  bilmok  istoyirsonso,  buyur:  sonin  roqibinlo 
razılığa  golmişom.  İndi  iso  rodd  ol.  Ancaq  döyüşdon  sonra  yanıma 
golorsən.  Axmaqlıq  ctmo.  Bu  faydasızdır.  Son  bir  daha  moni  göro 
bilm oyəcəksən.
-  Səkkiz...
Bu,  dohşotli  axşam  idi.  Bu  axşam  mon  m oğlub  olmalı  idim.
-  Doqquz...
Başımda  no  isə  uğuldayır.  Şiddotli  ağrılar  vo  qan  içindo  zorla 
ayağa  qalxıram.  Birinci  zorbodon  ycro  sorilocoyimi  hiss  cdirom. 
Roqib  zorbo  cndirm ok  üçün  əlini  qaldırır...
Qonq!
380
Sözlori  uzada-uzada  kömokçimo  dcyirom:
-  Sam,  moni  döyoclo.
-   Doli  olmusan,  nodir? Torini  silmoliyom ya yox?!
-  Lazım  dcyil.
K öm əkçim   karıxm ış  halda  m əni  döyocləyir.  Bodənimi 
qızartılar bürüyono  qodor o  bu  işi  davam  ctdirir.  •
Hakim  mono  torof golir.
-   Cavan  oğlan,  mon  döyüşü  dayandırmağa  mocburam,  -   dcyo 
dillənir.
-  Yox, dayandırmayın.
-  Doli olmamısan ki?!  Sondə ki döyüşü davam ctdirmoyə qüvvo 
qalmayıb?
-  Dayandırmayın!
-  Qoy son dcyon olsun. Çcmpionsan.  İstodiyin kimi  gobormoyo 
do haqqın var.  Amma sonə ağır zorbo doyon  kimi  döyüşü saxlatdı- 
racağam.  Razısanmı?
Ətrafımda sakitlikdir. Hamı başa düşür ki, bcşinci  raund sonuncu 
raund  olacaqdır.  Hamı  başa  düşür  ki,  çcmpion  birdofəlik  sohnoni 
tork cdəcəkdir.
Dca,  sən haradasan,  Dca!
Aman  Allah,  axınnct  raund  nə  vaxt  başlanacaqdır.  Mon  mohv 
olmalıyam.  Bu  axşam  ya  mohv  olmalıyam,  ya  da  Dcanı  homişolik 
itirm oliyəm.  Qoləbo  qazandığım  kimi  eloco  do  mohv  olmalıyam. 
Bu  axşam  mohv  olacağam.
Qonq!
Rəqibim in  görüşüno  toləsirom.  Qoribodir,  holo  do  ayaq  üstdo 
dayanm ağım a  tooccüblənirom .  Bu  axşam  özüm  üçün  vuruş- 
malıyam.  İndiyo  kimi  Dca  üçün  döyüşdüyümü  düşünürəm.  Mon 
yalnız  pul  xatirino  vuruşuram m ış.  Q alibi  m ükafatlandırm ağa 
hazırlaşan,  onu  intizarla  gözloyon  cadugər,  iblis,  üsyankar  Dca 
üçün.  Rinqo  qalxırdım  Dca  üçün,  döyürdüm  Dca  üçün,  qolobo 
qazanırdım   Dca üçün.  Təlxək!  Başqalarını  oylondiron tolxok!
Bağıraraq  konara  sıçrayıram.  Sifotimo  doyəcok  zorbodon  xilas 
oluram.  Y avaş-yavaş  horokoto  golirom.
Yaxın  gəl,  cavan  oğlan.  Son  ki  çcmpionu  çətinlik  çokmodon 
m oğlub cdocoyino  inanırdın.  Yaxın  golsəno!
Roqibim  yaxınlaşır.  Onun  çirkin  sifotini  ozə  bilocok  bir  zorbo 
cndirirəm .  M üqavim oto  rast  golocoyini  xoyalına  gotirm oyon
381

---

roqibin  çaşqın  nozorlorini  hiss  cdirom.  Zorbolorimo  tab  goti- 
rocoyino  vo  bir  zərbo  ilo  moni  ycnidon  ycro  sorocoyino  holo  do 
ümid bosloyir.
Mon  hiicuma  kcçirom.  “Tom !” ,  bir  ncço  nofor  ycrdon  çığınr: 
“Möhkom  dayan,  Tom !” .  Bu  soslor  moni  hovoslondirir.  Onlar 
mono  inanırlar.  M onə olan  inamlarını  holə  itirmoyiblor.
Mon  Dcaya  inanırdım.  Onun  bu  qodor  qolp  olduğunu  bilm ir- 
dim.  Bilmirdim  ki,  o  monim  adımı  çağıran,  monihovoslondiron, 
moııi  scvon camaat üçün yaşamalıyam.  Ah  aman Allah,  onlar moni
-  07. çcmpionlarını  scvirlor.
Ilücum a  kcçirom,  roqibimi  ycnidon  döyocloyirom.
Roqibim özünü  itirir...  İndi  bütün  salon  bağırır, moni  hovoslon- 
dirir.  Mon  vuruşmalıyam,  başqaları  üçün  yox,  Dca  üçün  yox,  pul 
üçün  yox,  mohz özüm  üçün,  özüm  üçün!
Roqibim  rinqin  iplorindon  yapışıb  mono  müqavimot  göstorir. 
Onun zo if zorbolorino ağır zorbolorlo cavab vcrirom.  Bu cür m üqa- 
vimoti  gözlomoyon  roqibim  tamam  port  olmuşdu.  Ətrafımda  ardı- 
arası  kosilmoyon  soslor  cşidilir:  “Tom,  Tom,  T om !” .  M inlorlo 
insan  monim  adımı  çokir,  minlorlo  insan  moni  holo  do  çcmpion 
görmok  istoyir.  Axı  onlar  mono  inanırlar.  Budur,  moni  mohv  edib 
Deanı  milyonçu  ctmok  istəyon  tip.  Hor şcy mono  aydınlaşdı.
Ah,  Dea!  Əlvida....  Dca.  Əlvida,  monim  dostum!
Hcç  vaxt  cndirmodiyim  bir  zorboni  soyuqqanlıqla  roqibimin 
çirkin  sifotino  cndirirom.
O yıxılır vo ayağa qalxa  bilmir.
Bütün  salon  ayaq  üstodir.  Hakim  olimi  qaldırır.
Azarkcşlor  iplordon  aşaraq  rinqin  morkozino  doğru  axışırlar. 
Moni  tontono  ilo  başları  üzorindo  aparırlar.
Üz-gözüm   qan  vo göz yaşları  ilo  islanmışdı.
382
A N D R E   T Ö R Y E
Ş A F T A L I
(hekaya)
Köhno  dostum  Vital  Hrbclonu  birinci  dofo  25  ildon  sonra 
keçmiş  oyalot  moktob  şagirdlori  arasında  yenidon  gördüm.  Bu 
görüş  köhno  xatirolori  yada  saldı.  Mon  Vital  Erbclonu  sarıboniz, 
utancaq,  hom işo  soliqoli  gcyinon,  az  damşan  bir  uşaq  kimi 
tamyırdım.  Boynu  vo  üzü  günoşdon  yanmışdı.  Çox  şon  vo  gümrah 
görünürdü.
-  Ah, bu sizsiniz, -  deyo ondan soruşdum. -  Sizo no olub?  Daha 
homin  ycrdo  işlomirsiniz?
-  Xeyr,  dostum, -  dcyo  o  cavab vcrdi... -   Mon  indi  okinçiyom. 
Çox  uzaqda  olmayan  Şantörendo  bir  az  torpaq  sahom  var.  Orada 
taxıl  bccorirom.  Yaxşı  mohsulum  olur.  Əgor  zohmot  çokib  golson, 
hor  şcy  sono aydın  olar.
-   Ncco,  okinçi?  Ola  bilmoz,  -   dcyo  toocciib  ctdim.  -   Moşhur 
m omurun oğlu, bütün qultuqçulara nümuno vo golocoyi parlaq olan 
son  -  okinçisən?  İnana  bilmirom!
-   Lakin  bclodir.
-  Axı,  bu ncco  oldu?
-  Əzizim, -  deyo  o gülorok cavab vcrdi, -  hoyatda böyük  lıadi- 
səlor  tcz-tez  kiçik  səbəblor  nəticosindo  meydana  golir.  Mon  iki 
şaftalıdan  ötrü  istcfaya çıxdım.
-   İki  şaftalı?
-   No  az,  nə  çox,  ikico  şaftalı  -   qəhvoxanadan  çıxandan  sonra 
əgor  moni  Şantörcno  qodor  müşayiot  ctsoniz,  bütün  ohvalatı  sizo 
danışaram.
Q ohvoxanadan  çıxan  kimi  yola  düşdük.  Avqust  ayı  idi.  Hava 
çox  gözol  idi.  Şantörcno  to ro f piyada  gctdik.  Papiroslarımızı  yan- 
dırdıq.  Dostum  Vital  hckayəsini  danışmağa  başladı:  “ Bilirson  ki, 
m ənim   atam   qocaman  momur  idi.  İdaromizdo  işlomokdon  başqa
383

---