Rivojlanish psixologiyasi fanidan oraliq nazorat javoblari

Asosiy tadqiqot predmeti Shaxs rivojlanishi
Tadqiqot
metodlari
Klinik vaziyatlar tahlili, erkin assotsiatsiyalar metodi,
tushunchalar tahlili
Asosiy tushunchalari
Psixika bosqichlari (ong, ongosti, ongsizlik) shaxs tuzilishi
(Id, Ego, Super Ego) psixologik himoya mexanizmlari,
jinsiy energiya (libido), jinsiy instinkt, hayot
instinkti, o‘lim instinkti, psixojinsiy rivojlanish bosqichlari,
erogen zonalar, qoniqish tamoyili, reallik tamoyili,
edip kompleksi, elektra kompleksi, tenglashtirish
Asosiy g'oyalar
Bola va tashqi dunyoni azaldan kelishmasHgi individni
ijtimoiy dunyoga moslashuvi sifatida shaxs rivojlanishi.
Shaxsning psixojinsiy rivojlanishi. Shaxs rivojlanishi 1-5
yillikda jadal jinsiy yetilish tugashi bilan yakunlanadi.
Shaxs rivojlanishi bosqichlari o‘zgarmas, biologik yetilish
ketma-ketligida oral, anal, faollik, latent, genital
Rivojlanish
omillari
Ichki (biologik yetilish miqdorning o‘zgarishi va jinsiy
energiyaning yo‘nalganligi) va tashqi (ijtimoiy jamiyatni
ota-onalar bilan qo‘shilishi)
Afzalligi
Rivojlanishning dinamik konsepsiyasi, insonning
ma’naviy dunyosini birligi, bolalikning ahamiyati, otaona
ta’sirining muhimligi va doimiyligi ko'rsatilgan. Bolaning
ichki dunyosiga munosabatda aniq diqqat g'oyasi
Kamchiligi
— afsonaviyligi;
— tadqiqotning talab qilinayotgan shakliy metodlarining
yo'qligi;
— statistik ma’lumotlarning yo‘qligi;
— tekshirishning murakkabligi;
— o‘smirlik yoshi chegaralaridan tashqarida rivojlanish
imkoniyatlariga qarashlarning pessimistligi.

30.Yosh inqirozlari tushunchasi.	Umuman inqiroz bola taraqqiyotiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Bunda turli buzilishlar kuzatiladi: bioritmning buzilishi (masalan, tetiklik va uyqu); hayotiy ehtiyojlarni qondirishning buzilishi (ochlik hissi); emotsional anomaliyalar (yig‘loqilik, tez xafa bo‘lish). Tushunadigan ota-onalar mustaqillikka intilayotgan bolaning faolligini kerakli tomonga yo‘naltira olishadi. Bolaning maksimal xavfsizligiga g‘amxo‘rlik qilish doimiy cheklovlar va ≪mumkin emas≫ so‘zini kamroq ishlatishga harakat qilish zarur. Uydagi fazo mumkin va mumkin emasga aniq ajratilishi lozim. Bu mumkin bolganda cheklovlarni boshqa alternativ xulq-atvor bilan almashtirish lozim: uydagi predmetlarni yaxshilab qarab chiqib, bola istayotgan predmetni xavfsizrog‘i bilan almashtirish zarur. L.S.Vigotskiy fikriga ko'ra, inqirozlar faqatgina salbiy emas, balki shaxsiy ijobiy ahamiyatga ham ega. Rivojlanishning eski ijtimoiy holatidan voz kechish va yangisini hosil bolishi inqiroz davrining asosiy mazmunini tashkil etadi. 0 ‘zida buzuvchi va yaratuvchi yondashuvlarni uyg'unlashtirgan inqiroz — bu ontogenezning me’yoridir. L.S.Vigotskiy tomonidan tuzilgan davrlashtirish quyidagi davrlarni o'z ichiga oladi: yangi tug'ilgan chaqaloq inqirozi; go‘daklik (2 oylikdan 1 yoshgacha); 1 yosh inqirozi; ilk bolalik (1—3 yosh); 3 yosh inqirozi; maktabgacha tarbiya yoshi (3—7 yosh); 7 yosh inqirozi; maktab yoshi (8—12 yosh); 13 yosh inqirozi; Pubertat yosh (14—17 yosh); 17 yosh inqirozi. Egotenglikning bir shaklidan boshqasiga o‘tish tenglik inqirozini uyg‘otadi. E.Erikson bo‘yicha inqirozlar — bu shaxsning kasalligi, nevrotik buzilishlar ko‘rinishi emas, balki ≪progress (istiqbol) va regress (inqiroz), integratsiya va sustlik o‘rtasidagi tanlov lahzalari≫, ≪aylanish punktlari≫dir.
31.Yosh inqirozlari va ularning sabablari.	D.B.Elkonin bolalikdagi psixologik yoshlar ketma- ketligini quyidagicha taqsimlagan: chaqaloqlik davri inqirozi; go￡daklik (2 oylikdan 1 yoshgacha); kattalar bilan bevosita emotsional muloqot; 1 yosh inqirozi; ilk bolalik (1—3 yosh); vositali — predmetli (predmetli — harakatli) faoliyat; 3 yosh inqirozi; maktabgacha tarbiya yoshi (3—7 yosh); rolli o￡yin; yetti yosh inqirozi; kichik maktab yoshi (8-12 yosh) o￡quv faoliyati; 11-12 yosh inqirozi; o￡smirlik yoshi (11—15 yosh) tengdoshlar bilan intim (jinsiy) shaxsiy munosabat; 15 yosh inqirozi. Faoliyat ichida psixologik yangi tuzilmalar yuzaga keladi va rivojlanadi. Bir yetakchi faoliyatning boshqasi bilan almashinuvida inqiroz sodir bo‘ladi (masalan, maktabgacha tarbiya yoshidagi o‘yin faoliyatini kichik maktab yoshidagilar uchun xos bo'lgan o'quv faoliyati bilan almashinuvi). Mazmun-mohiyatidan (tuzilishidan) bog'liqlikda munosabatlar inqirozi (3—11 yosh) va dunyoqarashlar inqirozi (1—7 yosh) farqlanadi.
32.Ontogenezda eng yorqin namoyon bo`ladigan inqirozlar.