Reja: Savdogarbank faoliyatining tashkiliy va iqtisodiy tavsifi savdogarbankda marketing faoliyatini tashkil etish va boshqarish Savdogarbankda xizmat ko’rsatish

5-Rasm. Savdogarbankda kommunikatsiya rivoji: kredit olish uchun mobil ilova⁹

Quyidagi shartlarning barchasiga muvofiq boʻlgan, qoʻyilgan pul mablagʻlari omonatdir (depozitdir):

-mijozning talabiga binoan yoki muddat oʻtganidan keyin foizlar yoxud boshqa daromadlar bilan yoki ularsiz yoxud omonatchi yoki uning vakolatli vakili va pul mablagʻlarini qabul qiluvchi bank oʻrtasida, kelishilgan shartlar asosida qaytarilishi lozim boʻlgan pul mablagʻlari;
-subordinar qarzga, egalik qilish huquqlariga yoki xizmatlariga, shu jumladan sugʻurta xizmatlariga taalluqli boʻlmagan pul mablagʻlari.¹⁰


1-jadval
«O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI AT SAVDOGARBANKI» BANK BALANSI TARKIBI

№	Aktivlar	JAMI	Milliy valyutada	Xorijiy valyutada(so`m ekvivalent)
1	Kassadagi naqd pul va boshqa to‘lov hujjatlari	988 058 721	304 450 906	683 607 815
2	Bankning O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankidagi (MB) hisobvaraqlari	2 637 066 520	2 371 934 020	265 132 500
3	Bankning boshqa banklardagi hisobvaraqlari, sof	6 277 771 302	174 823 666	6 102 947 636
3.1.	Bankning boshqa banklardagi hisobvaraqlari, brutto	6 277 771 302	174 823 666	6 102 947 636
3.2.	Minus: Ko‘rilishi mumkin bo‘lgan zararlarni qoplash zaxirasi	0	0	0
4	Oldi-sotdi qimmatli qog‘ozlari, sof	451 648 058	435 740 108	15 907 950
4.1.	Oldi-sotdi qimmatli qog‘ozlari, brutto	471 845 936	455 937 986	15 907 950
4.2.	Qimmatli qog‘ozlarga chegirma va mukofot	-20 197 878	-20 197 878	0
4.3.	Ko‘rilishi mumkin bo‘lgan zararlarni qoplash zaxirasi	0	0	0
5	Qimmatbaho metallar, tangalar va toshlar, bruttos	35	35	0
5.1.	Minus: Ko‘rilishi mumkin bo‘lgan zararlarni qoplash zaxirasi	35	35	0
5.2.	Minus: Ko‘rilishi mumkin bo‘lgan zararlarni qoplash zaxirasi	0	0	0
6	Investisiyalar, sof	1 335 425 882	1 104 543 288	230 882 594
6.1.	Investisiyalar, brutto	1 559 266 071	1 328 383 477	230 882 594
6.2.	Qaytib olish sharti bo‘yicha sotib olingan qimmatli qog‘ozlar, sof	223 840 189	223 840 189	0
7	Qaytib olish sharti bo‘yicha sotib olingan qimmatli qog‘ozlar, brutto	0	0	0
7.1.	Minus: Ko‘rilishi mumkin bo‘lgan zararlarni qoplash zaxirasi	0	0	0
7.2.	Qimmatbaho metallar, tangalar va toshlar, sof	0	0	0
8	Kredit va lizing operasiyalari, sof	65 167 670 026	18 749 177 792	46 418 492 234
8.1.	Minus: Ko‘rilishi mumkin bo‘lgan zararlarni qoplash zaxirasi	67 667 952 048	20 198 640 711	47 469 311 337
8.2.	Kredit va lizing operasiyalari, brutto	2 500 282 022	1 449 462 919	1 050 819 103
9	Sotib olingan veksellar, sof	0	0	0
9.1.	Sotib olingan veksellar, brutto	0	0	0
9.2.	Minus: Ko‘rilishi mumkin bo‘lgan zararlarni qoplash zaxirasi	0	0	0
10	Moliyaviy instrumentlar bo‘yicha mijozlarning majburiyatlari, sof	0	0	0

Banklar banklar va bank faoliyati toʻgʻrisidagi qonun hujjatlariga muvofiq boshqa moliyaviy operatsiyalarni ham amalga oshiradi. Banklarbankfaoliyatiniamalgaoshirishhuquqiniberuvchilitsenziyadakoʻrsatilmaganmoliyaviyoperatsiyalarniamalgaoshirishgahaqliemas.

Savdogarbankfaoliyatida mijozlarga xizmat ko`rsatishning 5 bosqichi belgilangan.
1-Bosqich Aloqaning o‘rnatilishi: Tabassum; Salomlashish iboralari; O‘tirishni taklif etish; O‘zini tanishtirish
2-Bosqich Talabni aniqlash: Mijozning talabini aniqlash; Aniqlashtirish savollarini berish
3-Bosqich Mahsulot taqdimotini o‘tkazish: Mahsulotni keng yoritib berish; Mahsulotning ustunlik va afzalliklarini tushuntirish; Mahsulotdan foydalanish texnologiyasini keng tushuntirish; Mijoz e’tirozlari ustida ishlash
4-Bosqich Kross-sotuv: Kross-mahsulot va xizmatlarni taklif etish
5-Bosqich Muloqotni yakunlash: Mijoz tomonidan berilgan barcha savollariga javob topa olganligini aniqlash; Muloqotni yakunlash; Xayrlashuv iboralari.


2-jadval
«O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AT SAVDOGARBANKI» MOLIYAVIY NATIJALAR TO‘GʻRISIDA HISOBOT
30.06.2021 (ming so`m)¹¹

№	Toifasi	JAMI	Milliy valyutada	Xorijiy valyutada(som ekvivalent)
1.	Foizli daromadlar
A	MBdagi hisobvaraqlar bo‘yicha foizli daromadlar	2 516 613	2 516 613	0
B	Boshqa banklardagi hisobvaraqlar bo‘yicha foizli daromadlar	50 497 493	7 932 375	42 565 118
D	Sotib olingan veksellar bo‘yicha foizli daromadlar	0	0	0
E	Investisiyalar bo‘yicha foizli daromadlar	0	0	0
F	Oldi-sotdi qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha foizli daromadlar	21 978 996	21 978 996	0
G	Mijozlarning majburiyatlari bo‘yicha hisoblangan foizlar	0	0
H	Bankning to‘lanmagan akseptlari yuzasidan mijozlar majburiyatlari bo‘yicha foizli daromadlar	0	0
I	Kredit va lizing operasiyalari bo‘yicha foiz, diskont (chegirmalar) va badallar	2 299 074 105	1 398 330 400	900 743 705
J	Qimmatli qog‘ozlar bilan amalga oshirilgan REPO bitimlari bo‘yicha foizli daromadlar	10	10
K	Boshqa foizli daromadlar	675 136 506	456 121 139	219 015 367
L	Jami foizli daromadlar	3 049 203 723	1 886 879 533	1 162 324 190
M	FOIZLI XARAJATLAR
N	Talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar bo‘yicha foizli xarajatlar	386 355	386 355
O	Muddatli depozitlar bo‘yicha foizli xarajatlar	314 778 801	197 540 306	117 238 495
P	MBning hisobvaraqlari bo‘yicha foizli xarajatlar	99 693	0	99 693
Q	Boshqa banklarning hisobvaraqlari bo‘yicha foizli xarajatlar	9 876 586	9 364 301	512 285
R	Jami depozitlar bo‘yicha foizli xarajatlar	325 141 435	207 290 962	117 850 473
S	Kreditlar bo‘yicha foizli xarajatlar	628 922 319	115 533 561	513 388 758
T	Qimmatli qog‘ozlar bilan amalga oshirilgan REPO bitimlari bo‘yicha foizli xarajatlar	12 986 630	12 986 630	0
U	Boshqa foizli xarajatlar	711 051 108	478 531 201	232 519 907
V	Jami foizli xarajatlar bo‘yicha qarzdorlik	1 352 960 057	607 051 392	745 908 665
X	Jami foizli xarajatlar	1 678 101 492	814 342 354	863 759 138

Mijozlar bilan aloqa o`rnatish uchun aloqa markazi tashkil etilgan. Aloqa markazining tuzilishi quyidagicha:

• 
  kiruvchi qo`ng`iroqlar – mijozlarning barcha qo`ng`iroqlarini qabul qiluvchi bo`lim
  
• 
  chiquvchi qo`ng`iroqlar – telefon orqali bank mahsulot va xizmatlarini reklama qiluvchi bo`lim
  
• 
  soft-collection – kredit to`lovlari va omonat foizlarini amalga oshirish uchun mijozlarga qo`ng`iroq qiluvchi bo`lim.
  
• 
  Mijozlar bilan so`rovnomalar o`tkazuvchi bo`lim – bank mahsulot va xizmatlari va NPS ko`rsatkichi bo`yicha mijoz fikrini o`rganuvchi bo`lim¹²
  

4. Savdogarbankda narx siyosati

Hozirgi kunda sifat menejmenti tizimi (SMT) har bir rivojlangan

kompaniyaning tobora muhim zaruratiga aylanib bormoqda. Darhaqiqat sifat
iqtisodiy rivojlanishning asosiy shartidan biri bo’lib qoldi. O`z o`rnida ISO 9000 seriyali xalqaro standartlar - SMTdan foydalanishning minimal talablarini belgilab beradi.
Bu yil bankning xorijiy aktsiyadorlari soni bittaga ko'paydi. Quito Investment, Singapur 3 million AQSh dollari miqdorida sarmoya kiritadi Bankda xorijiy sarmoyadorlar sonining ko'payishi munosabati bilan, bank nomi xorijiy kapital ishtirokidagi "Savdogar" tijorat banki deb o'zgartirildi. bank 30 milliard so'mga yetdi. Raqamlilashtirish tobora kuchayib bormoqda va mavjud an’anaviy biznes modellari uchun raqobat yaratmoqda. Uyali va kontaktsiz to‘lovlar, P2P xizmatlari, raqamli valyutalar va boshqalar uchun bozor hajmi tez sur’atlar bilan o‘sib bormoqda. Mobillik, mijozlarning e’tiborini jalb qilish, takliflarni individuallashtirish raqamli bank tushunchasining asosiy tarkibiy qismidir.
Umuman olganda, bank muassasalari tomonidan mijozlar bo‘yicha samarali tadqiqotlarni ishlab chiqish va o‘tkazish, ularga o‘zlari bilan o‘zaro munosabatlarni yaxshilash va bozor ko‘rsatkichlarini oshirishga imkon beradi. Bank uchun o‘zining marketing tadqiqotlarini professional ravishda olib boradigan kompaniyalarning xizmatlari bilan birlashtirish juda muhimdir.
Sifat tushunchasining o`zi serqirra va ko`p o`lchamlidir. Uning mohiyati haqidagi tasavvur esa, inson tafakkuri rivojining turli davrlarida o`zgarib borgan. Sifatdan foydalanish va uni o`rganish maqsadiga ko`ra, u falsafiy, ijtimoiy, texnik, iqtisodiy, huquqiy va boshqa aspektlarga ega bo`lishi mumkin. Iqtisodiy nuqtai nazardan, iste‘mol qilish natijasi, yoki o`rganilayotgan obyektning iste‘mol qiymati -sifatdir. Bir obyektning sifatga ehtiyoji boshqa obyektning ehtiyojidan farqlanishi sababli, iste‘molchilar sifatni turlicha baholashadi. Iqtisodiy tarafdan, sifatning ehtiyojga qanchalik mosligini bilish muhimdir. Aks holda har qanday yuqori sifat ham foydali bo`lavermaydi. Demak, sifatni texnik va iqtisodiy jihatdan tushunish o`rtasida ziddiyat mavjud ekan. Sifat dialektik xususiyatga ega bo’lib, obyektlarning ishlab chiqarish va iste‘molchi o`rtasidagi bog`liqligi bilan shartlanadi. Sifatni bunday tushunish, uning serqirra va umumiy xususiyatlarini ta‘kidlab, yuqorida ko`rsatilgan barcha jihatlarni o`z ichiga oladi.
Bank aksiyadorlarida yangi xorijiy investor paydo bo'ldi. Astrata AG (Shveytsariya) bank aksiyalarining 25 foizini sotib oldi va ustav kapitali 42 milliard dollarga teng. so'm. Bankning Shayxontoxur filiali Toshkentning Shayxontoxur tumanida ochildi.
Sifat sohasida taniqli bo`lgan Yaponiya va Amerikaning ikkinchi jahon urushidan keyingi tiklanish jarayonlarida muhim rol o`ynagan olim Uilyam Edvard Deming ta‘biricha, sifat - bu iste‘molchining nafaqat istagidagi talablarini qanoatlantiruvchi, balki ushbu mahsulotning istiqboldagi holatini ham tasavvur ettira oladigan ko’rsatkichdir. Shuningdek, Edvard Deming sifatni iste‘molchilar talablarining qondirilishi bilan bog`lab, iste‘molchi ishlab chiqarish tizimining eng muhim bo`g`ini. Sifat esa bugungi va keyingi ehtiyojlarni qondirishga qaratilishi lozim, - deb ta‘kidlaydi.
Sifat sohasidagi taniqli amerikalik mutaxassis Jozef Juran ta‘kidlashicha, sifat foydalanishga yaroqlilikdir. Bu tushuncha to’rt elementdan, ya`ni:
-mahsulot loyihasi (dizayni)ning iste‘molchi tomonidan qabul qilinishi;
- mahsulotning loyihaga mos kelish darajasi;
- mahsulotning spetsifikatsiyalarga mos kelish darajasi;
- mahsulotning arzonligi, chidamliligi, ta‘mirbopligi hamda arzon servisxizmatidan iborat.
Sifat masalalari borasidagi yana bir amerikalik yirik mutaxassis Armand V. Feygenbaum- sifatni kompleks boshqarish nazariyasi mauallifi, Xalqaro Sifat akademiyasi (MAK) akademigi, sifat bo’yicha Amerika jamiyatining sobiq prezidenti sifatni shunday ta‘riflaydi: Sifatni muhandis yoki marketolog emas, balki iste‘molchining qarori aniqlaydi. Raqobatli bozor sharoitida sifat to`g`risidagi tasavvur bir joyda to`xtab qolmay, betinim o`zgaradi.
Sifat boshqarish borasidagi zamonaviy fan asoschilaridan biri bo‗lgan Valter Shuxartning fikricha, sifatning ikki jihati mavjud. Birinchi jihati – buyumlar sifati haqida insonning mavjudligiga bog’liq bo’lmagan obyektiv voqe‘lik, deb tasavvur qilishdir. Ikkinchisi esa – ana shu obyektiv voqe‘likka nisbatan munosabatimiz, fikrimiz va hissiyotimiz bilan bog’liqdir. Iste‘molchilarning bunday shaxsiy baholari ularning xohishlarini amalda qanoatlantirishini qayd etib, bu muhandislar uchun asosiy e‘tibor nuqtasi bo’lib xizmat qiladi, chunki muhandislar bu baho asosida ishlab chiqariladigan mahsulotning kerakli xususiyatlarini aniqlaydilar.¹³