Qafqaz sorunu
Yüklə 396,2 Kb. Pdf görüntüsü
|
17 Beləcə, ilgilənmək üçün rus anayasası, rus nihilizmi, rus anarxizmi, rus komunizmi, rus leninizmi varkən, turk anaya- sası, türk toplumu, türk ulusalçılığı, kamalizmilə ilgilənmək nəyə gərək?!... İstanbulda çıxan qəzetləri oxumağı belə Rusiya yurdse- vərliyinə dönüklük kimi anlayan bir adamın Rusiya impe- rializminə qarşı görülən yağıca olayları necə qarşılayacağını gözə almaq çətin deyil! «Sizmidiniz savaş çağında Rusiya sınırlarını vicdanla qorumayanlar?!... Sizmisiniz rusofilləri Qafqaz birliyi dışında sayanlar?... Onda görürsünüz sonunu! Türklərin ermənilərə etdiyini Rusiyada da sizə edəcəklərini gözləyin!». Xondkaryan bizi də, qulcasına dediyi bu qorxu qarşısında yolunu çaşacaq adamlardan sayırsa, yanılır. Biz, bağımsızlıq savaşçıları davamızı yüzilin ən güclü bağımsızlıq, özgürlük çağırışına dayayırıq. Rusiya imperializ- minin tutma, ələkeçirmə ilə qurulan sınırlarını qorumaq bizim üçün bir ideya ola bilməzdi. Bizi bu ideyaya dönüklükdə suçla- yacaq Rusiya imperatorluğu tarixə keçsə də, xondkaryanların bu utanmaz davadan dönməzliyi qul ruhlu olduqlarını göstərən nə parlaq bir tutalqadır! Bax, «papadan artıq katolik» buna deyərlər!
Bizim öz sınırları içində qalan rus ulusuna qarşı heç bir pisliyimiz yoxdur, tərsinə, ona bu yöndə türlü yaxşılıqlar dilə- yirik. Ancaq bizi yaşamımızı istədiyimiz biçimdə qurmağa, uyqar yaşamımıza istədiyimiz yönü verməyə qoymamaqla öz boyunbağısına taxaraq çalıb-çapan hər hansı rus im- perializminə bütün varlığımızla yağıyıq. Biz, bunu bu impe- rializmin keçmişinə, indisinə olduğu kimi, gələcəyinə də deməkdən az da olsa çəkinmirik. Dünyanın toplumsal düşüncəsindən başqa, tarixin də 18 Avstriya İmperatorluğuna «dönük» çıxıb Rusiyaya sığınan çexoslovakiyalıları suçlamadığı kimi, bizi də suçlamayacağını bilirik! Panturanizm sorununa gəlincə, olanaqdan yararlanaraq uydurmaçıların aldatmaq istədiyi adamlara biryolluq anladaq: slavyan uluslarında olduğu kimi, türk uluslarında da, birlik ideologiyası doğmuş, bu doğuş bir ara romantik bir dönəm yaşayaraq, ona kimi islam dini düşünüşü alışqanlığında olan siyasi türk-tatar düşüncəsini daha çağdaş, yeniliksevərliklə etkiləmişdir. Ancaq panslavizmdən daha az gerçək koşulu, gücü olan panturanizm, panslavizmin erdiyi sonuca daha az bir arada gəlmiş, bu gün ən qatı panturançılar belə, təkcə kültür birliyini bacardıqca qorumaqla yetinmişlər. Ayaz İsaki bəyin türk birliyinə, bu birliyə qarşı Türkiyə Cümhuriyyətinin görəvlərindən danışan yazısından yağıtək yararlanan erməni rusçuları o yazı ilə bağlı yenə Ankarada çıxan «İnqilab» qəzetində yazılan acıqlı yazıları da görməlidir- lər, görmədiklərini də düşünmürük. Ötədən bəri türkçü olaraq yazan yazarların qatılımı ilə çıxsa da, bu qəzetdə alverçi Xondkaryanın dediyi Əli Heydər Əmir bəyə baxmayaraq, Ayaz bəyin Türkiyə Cümhuriyyətindən başqa türk ölkələrinin çıxarlarını qorumaq istəklərinə qarşı güclü baxışlar vardır. «Türk ulusalçılığı» da bu baxışlara uyğun yeniləşir. O, irq sistemindən aydın ulusalçılığa keçir. Bu ulusal sistemin başda, tanınmış tarixçi Xəlil bəy Mükrimin olmaqla yolçuları türk anlayışının ulus yox, irqi göstərdiyini deyən «anadoluçular» adlı okul da yaratmışdılar. «Anadoluçular» tək bir türk ulusunun yox, ayrı-ayrı türk uluslarının olduğunu deyirlər. Onlar bu düşüncələrini gəlişdirərək Türkiyəni Anadolu ad- landırmağı da irəli sürdulər. Onlara görə «anadolu» sözü 19 türklərin ulusal kimliyinə «türk» 1 sözündən daha uyğundur. Bu yenitürkçü ideologiyanın təkcə elmi olmadığını da deməliyik. [Yatıq yazı ilə verilən parça 1978-ci ildə Ankarada yayımlanan «Milli təsanüd» kitabında buraxıldığından, 2009-cu ildə Bakıda çap olunmuş «Milli birlik» kitabında da olmamışdır. Onu rus dilindən çevirib yerinə qoyduq. Bu parça professor Vilayət Quliyevin 2011-ci ildə çap etdirdiyi «İz naslediya politiçeskoy emiqrasii Azerbaydcana v Polşe (30-ye qodı XX veka)» toplusunda da vardır]. Tonca belə kəskin olmamaqla yanaşı türk ulusalçılığını irq quraması sistemindən ulus quraması sisteminə keçirən Türkiyə ideoloqlarının uğuru tək quramaçılıq alanında qalmamışdır. Türkiyə Cümhuriyyətinin yeni yaşam dayaqları qurulurkən izlənən politika çağdaş demokratiyası ilə indiki ulus anlayışına bütünlüklə uyğundur. Dünənki panturanizm düşüncəsilə bugunkü türkizm arasında çex ideoloqlarından Palatskinin anladığı panslavizmlə Qavliçikin anladığı panslavizm arasında olduğu kimi böyük bir ayrılıq vardır. Palatski böyük qardaş Rusiyanın yönətimi altında böyük slavyan imperatorluğu düşünür, çexlərin qurtuluşunu ancaq Rusiyadan gözləyirdi. Qavliçikin bu yüksəkdən uçan düşüncədən ayrı yaratdığı ideologiya slavyanlığa bağlı qal- maqla, bir gerçəkliktək, çexlərin öz güclərilə qurtulacaqları ideyasını ortaya qoydu. Bax, bugunkü Çexoslovakiya Respub- likası bu gerçəkçi ideologiyanın yaratdığıdır. Slavyan birliyi düşüncəsi Çexoslovakiya dövlətinin qurul- masını əngəlləmədiyi kimi, türk birliyi də Azərbaycanın Qaf- qaz Konfederasiyasına girməsinə əngəl olamaz! Palatski kimi
1 M.Ə.Rəsulzadənin «Promethee» jurnalının 18 may 1928-ci il sayındakı «Le jaractere essentlel du nationalisme de la Turqule» yazısına bax. Yüklə 396,2 Kb. Dostları ilə paylaş:
|