Alek san dra Bu jacz
Psychologia JakoÊci ˚ycia
In sty tut Psy cho lo gii
Psychology of Quality of Life
Uni wer sy te tu im. Ada ma Mic kie wi cza
2012, tom 11, nr 1 (103–121)
w Po zna niu
El˝ bie ta Hor now ska
Szko ła Wy˝ sza Psy cho lo gii Spo łecz nej
Od dział Za miej sco wy we Wro cła wiu
In sty tut Psy cho lo gii
Uni wer sy te tu im. Ada ma Mic kie wi cza w Po zna niu
He do nizm i eu daj mo nizm w ba da niach
psy cho lo gii po zy tyw nej
Szcz´ Êcie jest klu
czo wym po
j´ ciem psy
cho lo gii po
zy tyw nej. Ze wzgl´
du
na spo sób je go de fi nio wa nia ba da nia psy cho lo gicz ne do ty czà ce do bro sta nu
psy chicz ne go po dzie liç mo˝ na na dwa głów ne nur ty – he do ni stycz ne i eu -
daj mo ni stycz ne. Po
dział ten, wy
ni ka jà cy z pod
sta wo wych fi
lo zo ficz nych
roz wa ˝aƒ nad de fi ni cjà szcz´ Êcia, na brał w ostat nim cza sie istot ne go zna -
cze nia dla ba da czy. Od mien ne de fi nio wa nie pro wa dzi bo wiem do ró˝ nych
ope ra cjo na li za cji do bro sta nu psy chicz ne go, co ma bez po Êred nie prze ło ˝e -
nie na spo sób pla no wa nia ba daƒ w ka˝ dym z wy ró˝ nio nych nur tów. Ni niej -
szy ar ty kuł sta no wi au tor skie pod su mo wa nie de ba ty pro wa dzo nej na are -
nie mi´
dzy na ro do wej nad za
gad nie nia mi he
do ni zmu i eu
daj mo ni zmu
w psy cho lo gii po zy tyw nej.
Sło wa klu czo we: he do nizm, eu daj mo nizm, do bro stan psy chicz ny, szcz´ Êcie
Ad res do ko re spon den cji: Alek san dra Bu jacz: e-ma il: alek san dra.bu jacz@amu.edu.pl, In sty tut Psy cho lo -
gii Uni wer sy te tu im. Ada ma Mic kie wi cza w Po zna niu, ul. Sza ma rzew skie go 89, 60 – 568 Po znaƒ, tel.:
(48 61) 829 23 07, fax: (48 61) 829 21 07,
El˝ bie ta Hor now ska: e-ma il: el zbie ta.hor now ska@amu.edu.pl, Szko ła Wy˝ sza Psy cho lo gii Spo łecz nej, Od -
dział Za miej sco wy we Wro cła wiu; In sty tut Psy cho lo gii Uni wer sy te tu im. Ada ma Mic kie wi cza w Po zna niu,
ul. Sza ma rzew skie go 89, 60 – 568 Po znaƒ, tel.: (48 61) 829 23 50, fax: (48 61) 829 21 07,
PJZ 01 12_PJZ 01 12.qxp 3/4/13 4:44 PM Page 103
Na grun cie psy cho lo gii po zy tyw nej po j´ cia he do ni zmu i eu daj mo ni zmu sta no wià przy -
bli ˝e nie fi lo zo ficz nych (i etycz nych) idei do bre go ˝y cia, przy czym for mu ło wa ne w ich
ra mach sta no wi ska by wa jà nie jed no znacz ne, a na wet wza jem nie sprzecz ne. Nie mniej
jed nak, ba da cze na dal cz´sto odwołu jà si´ do tra dy cji he do ni zmu lub eu daj mo ni zmu
w jed nym ce lu – okre Êle nia czym jest do bro stan psy chicz ny jed nost ki (przy j´ te w tym
ar ty ku le de fi ni cje po j´ç przed sta wia ta be la 1). Po nie wa˝ oba po dej Êcia ina czej od no szà
si´ do po j´ cia do bro sta nu, wprost lub nie wprost wy ra ˝a jà te˝ in ne za le ce nia dla ba da -
nia i me tod po pra wy ja ko Êci ˝y cia lu dzi. Ni niej szy ar ty kuł za wie ra prze glàd mo˝ li wych
zna czeƒ he do ni zmu i eu daj mo ni zmu w po zy tyw nej psy cho lo gii – roz po czy na jàc od tra -
dy cyj ne go fi lo zo ficz ne go ro zu mie nia, a koƒ czàc na sto so wa nych we współ cze snych ba -
da niach ope ra cyj nych de fi ni cjach i wy ni ka jà cych z nich sto so wa nych na rz´ dziach ba -
A. Bu jacz, E. Hor now ska
104
Ta be la 1. Przy j´ te w tym opra co wa niu zna cze nia po j´ç u˝y wa nych wo kół idei he do ni zmu
i eu daj mo ni zmu
Szcz´ Êcie
hap pi ness
Po j´ cie cz´ sto ro zu mia ne ja ko po czu cie szcz´ Êcia lub su ma po -
zy tyw nych do Êwiad czeƒ. Sto so wa ne jest wy mien nie z okre Êle -
niem do bro sta nu, cho cia˝ uwa ˝a si´ je za bli˝ sze my Êle niu he -
do ni stycz ne mu.
Do bro stan
(psy chicz -
ny)
well -be ing
Po j´ cie sto so wa ne wy mien nie z okre Êle niem szcz´ Êcie. Po cho dzi
jed nak z do me ny eu daj mo ni zmu. Ak cen tu je fakt, ˝e sa ma przy -
jem noÊç i za do wo le nie nie sà wy star cza jà ce dla osià gni´ cia peł -
ne go szcz´ Êcia. W my Êle niu eu daj mo ni stycz nym za st´ po wa ne
rów nie˝ sło wem roz kwit (
flo urish) (np. Key es i An nas, 2009).
Su biek tyw -
ny do bro -
stan
sub jec ti ve
well -be ing
(SWB)
Po j´ cie z ob sza ru he do ni zmu, od no szà ce si´ do oce ny stop nia
wła sne go za do wo le nia przez jed nost k´. Oce na ta po le ga na
stwier dze niu obec no Êci afek tu po zy tyw ne go i bra ku ne ga tyw ne go,
w ró˝ nych ob sza rach ˝y cia i kon tek stach cza so wych (np. Die ner,
Suh, Lu cas i Smith, 1999). Cza sem u˝y wa na jest rów nie˝ na zwa
he do ni stycz ny do bro stan (
HWB – he do nic well -be ing), któ ra jest
trak to wa na ja ko sy no nim SWB, jed nak w ce lu unik ni´ cia nie Êci -
sło Êci znie ch´ ca si´ do jej sto so wa nia (Wa ter man, 2008).
Do bro stan
psy cho lo gi -
czny
psy cho lo -
gical well -
-be ing
(PWB)
Po j´ cie po wsta łe w ra mach opo zy cji do SWB, miesz czà ce si´
w ob sza rze eu daj mo ni zmu. Po ziom do bro sta nu psy cho lo gicz -
ne go jest tu okre Êla ny po przez sto pieƒ re ali za cji kom po nen -
tów istot nych dla je go osià gni´ cia, a za ło ˝o nych przez ba da -
cza (np. Ryff, 1989; Ry an, Hu ta i De ci, 2008).
Eu daj mo ni -
stycz ny do -
bro stan
eu da imo nic
well -be ing
(EWB)
Ko lej ne po j´ cie al ter na tyw ne do SWB, któ re od wo łu je si´
do bar dziej su biek tyw nych aspek tów do bro sta nu w uj´ ciu
eu daj mo ni stycz nym. Po słu gu jàc si´ EWB, po ziom do bro sta nu
okre Êla ny jest w kon tek Êcie dwóch kon struk tów – eks pre sji
oso bi stej oraz po zio mu re ali za cji ce lów zwià za nych z war to -
Êcia mi eu daj mo ni stycz ny mi (Wa ter man, 2008).
èró dło: opra co wa nie wła sne na pod sta wie li te ra tu ry wska za nej w ta be li.
PJZ 01 12_PJZ 01 12.qxp 3/4/13 4:44 PM Page 104