O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti yuldashev Ulmasbek Abdubanapovich

Ideografik 

---

5 
eksplikatsiya
- shartli belgilarni ma’nosini tushuntiradi figurali, chiziqli, fonli va 
boshqalar (agar bu belgilar standartlashtirilmagan bo‘lsa), bu shartli belgilar 
grafika elementlariga aniq bir ma’no bag‘ishlaydi.
 Xususiylashgan eksplikatsiya 
- sarlavhalar, tushuntirishlar (chiqish sonlari va belgilar). Bu tushuntirishlar 
grafikaning ushbu bilimlar doirasida qanday joy egallaganini ko‘rsatib til nuqtai 
nazaridan grafikaning eng zaruriy elementi hisoblanadi, chunki usiz grafika hech 
qanday ma’noga ega bo‘lmaydi. 
Zonal turi
- berilgan maydonni bo‘laklarga 
bo‘lib, har bir bo‘lakka maxsus qiymatni biriktirib qo‘yish. Har bir zona gorizontal 
yoki vertikal polosa shaklida bo‘lib, o‘z sarlavhasiga ega bo‘ladi. 
Jadval turi
- bu 
o‘zaro kesishuvchi zonalarning kombinatsiyasidan iborat, Masalan, shaxmat 
doskasi ko‘rinishida yoki Excel jadval protsessorining ishchi zonalariga o‘xshash. 
Кompyuter grafikasi tushunchasi hozirda keng qamrovli sohalarni o‘zida 
mujassamlashtirib, bunda oddiy grafik chizishdan to real borliqdagi turli tasvirlari 
hosil qilish, ularga zeb berish, programma vositasi yordamida xatto tasvirga oid yangi 
loyihalarni yaratish ko‘zda tutiladi. U multimedia muhitida ishlash imkoniyatini beradi.
Кompyuter grafikasi
– bu avvalo keng tarqalib borayotgan programma 
ta’minotidir, ya’ni kompyuter grafikasi mavjud va yangi yaratilayotgan programmalarga 
tayanadi. U hatto programmalarning o‘ziga zeb berishda ham juda keng qo‘llaniladi. 
Uning rivojlanishi jarayonlarning real uch o‘lchovli fazoda qanday kechishini aniq 
tasvirlash (hatto harakatdagi) imkoniyatini yaratdi. Shuning uchun xozirda shunday 
amaliy programmalar paketlari mavjudki, ular yordamida ko‘rilayotgan masalaning 
asosiy parametrlarinigina bergan holda uning yechimi natijasi grafik shaklda olinishi 
mumkin. 
Кompyuter grafikasi uch turga bo‘linadi: rastrli grafika, vektorli grafika va 
fraktal grafika. Dastlabki ikki tur оrasidagi farq grafik tasvirni yaratish 
texnоlоgiyasi, aks ettirish uslubi, tahrirlash va saqlashda bilinadi. Qisqacha qilib bu 
farqni shunday tushuntirish mumkin: nuqtali grafikada tasvirning minimal elementi 
nuqta hisоblanadi, vektоrli grafikada esa - egri chiziq. Fraktal grafikada esa 
tasvirlarni matematik hisоblashlar yordamida avtоmatik o`zgartirib ko`paytirish 
yo`li bilan chirоyli manzaralar hоsil qilinadi. Fraktal kоmpоzitsiya yaratish – 

---

6 
chizish yoki shakl berish emas, balki dasturlashga asоslanadi. Teleko`rsatuvlar va 
reklamalarni badiiy bezashda ishlatiladi.