Njohuri te pergjithshme te kompjuterit kompjuteri, si nje makine elektronike e programueshme, digitale
Yüklə 1,28 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Butonat Funksionale
- Butonat e drejtimit te kursorit
- NUMLOCK
- Alt+ F, C
- UNDO (Zhbej)
- CUT...........................Ctrl +X COPY........................Ctrl+C PASTE.......................Ctrl+V E qarte pse COPY eshte Ctrl+C
- Microsoft Excel for Windows ’95
- Start
- Butonat e ndryshimit te permasave
- Segmenti i formulave
- Treguesit e fleteve.
- Segmentet e levizjes vertikale e horizontale
- Instrumenti Shenja dalluese Funksioni
WORDI 102 BUTONESH Ne kete kapitull...
Njohje me tastieren. Po te shihni me kujdes tastjeren do te vini re se butonat jane te ndare ne grupe te ndryshme. Nder to dallohen: Butonat Funksionale jane butonat ne pjesen e siperme te tastjeres te cilet jane te shoqeruar me shkronjen F. Ata jane 12 dhe perdoren si ne menyre te pavarur ashtu dhe ne kombinim me butonat ndihmes Alt, Ctrl, Shift. Tastjera e makines se shkrimit ndodhet ne mes te tastjeres dhe quhet keshtu sepse eshte e perbere nga butonat qe marrin pjese edhe ne makinat e shkrimit. Ne te dallojme butonat me shkronjat e alfabetit, numrat nga 0 ne 9 si dhe simbole te ndryshme ekzotike. Butonat e drejtimit te kursorit jane butonat ngjyre hiri ne kater prej te cileve jane vizatuar shigjeta me drejtime te ndryshme ndersa ne gjashte te tjeret me siper dallohen emertimet End, Home, PgUp, PgDn, Insert, Delete. Tastiera numerike quhet grupi i butonave qe ndodhen ne pjesen e majte te tastjeres. Ketu perfshihen butonat End, Home, PgUp, PgDn etj. Ne varesi te aktivizimit ose jo te butonit NUMLOCK ky grup mund te funksionoje si grup drejtimi kursori ose grup numerik. Butonat speciale: Shift, Ctrl, Alt s’bejne dot asgje vete. Ato sherbejne per te formuar kombinacione te ndryshme me butonat e tjere. Keto ishin grupet kryesore te butonave ne tastjere. Sic e shikoni jeni me fat. Ne tastjeren e pjanos ka 88 tasta bardh e zi, me asnje shenje per ti dalluar nga njera-tjetra. Prandaj per te mesuar pjanon duhen vite ndersa kompjuteri ne krahasim me pjanon eshte thjeshtesia vete. Ç’do me thene “shtyp dhe lesho” Miresevini ne klubin e amatoreve te aerobikes Word. Shtyp, lesho, nje-dy-tre-kater.....stop, keni ngaterruar liber. Ne kete paragraf do te lexoni per ushtrime qe forcojne vetem muskujt e gishtave tuaj, dhe i bejne ato te afte per kombinacionet me te veshtira te butonave. Disa nga komandat e Wordit kryhen duke shtypur kombinacione te ndryshme butonash. Ne disa raste sic do te shohim me poshte perdoret shtypja dhe leshimi i njepasnjeshem i butonave si psh: Alt+ F, C (mbyllja e dokumentit), ndersa ne disa raste te tjera perdoret shtypja dhe leshimi i njehershem i butonave psh: Ctrl+P(hapja e dritares se printerit). Shtypja e butonave duhet bere pa perdorur dhunen. Shtypja e butonit ENTER behet per te kaluar nga nje rrjesht tek tjetri por kjo vetem kur doni te filloni nje rrjesht te ri. Wordi automatikisht ben kalimin nga nje rrjesht ne tjetrin kur fjalia eshte ne vazhdim. Le te shikojme nje shembull. Ta zeme se ju po shkruani fjaline: -Meqe Karla nuk kishte prozhektor (dhe me sa duket as tru), ajo ndezi nje fije shkrepse dhe u perpoq te ndricoje nga brenda fucine per te pare se sa vajguri kishte ngelur. Vini re se kur teksti i afrohet kufirit te fletes ai automatikisht vazhdon ne rrjeshtin tjeter dhe per kete nuk duhet shtypur ENTER.
Veproni me guxim. Ne Word ekziston komanda UNDO (Zhbej) e cila mund te anulloje disa nga veprimet tuaja te fundit. Ka disa menyra pe te aktivizuar komanden UNDO. Mund te shtypni kombinacionin Ctrl+Z, ose ne segmentin e menuve klikoni ne EDIT dhe pastaj zgjidhni UNDO. I njejti rezultat arrihet po te formoni ne tastiere kombinacionin Alt, E, U. Me shpesh perdoret instrumenti UNDO nga segmenti i instrumentave (me shenjen e shigjetes se lakuar majtas.) Me ane te kesaj komande mund te anulloni fshirjen e nje pjese teksti apo futjen e nje teksti te ri apo ndryshimin e formes se shkrimit. Me ane te kesaj komande ne Amerike u anullua ligji i Thate ( ky ligj ndalonte plotesisht perdorimin e alkoolit). Pra mbas nje praktike te vogel ju mund te mesoni te anulloni fundin e botes apo vizitat e njerezve te padeshiruar. (Shaka)
Per secilen nga keto komanda ekziston nje kombinim i caktuar butonash nga tastjera si me poshte. CUT...........................Ctrl +X COPY........................Ctrl+C PASTE.......................Ctrl+V E qarte pse COPY eshte Ctrl+C. Po keshtu mund te mendojme se Cut eshte Ctrl+X sepse X i ngjan gershereve, po pse Ctrl+V eshte PASTE kete une per vete akoma nuk e kam zbuluar dhe me thene te drejten nganjehere per kete mezi me ze gjumi naten. Microsoft Excel for Windows ’95 Si rregull ne shumicen e kompjuterave ne paketen e Microsoft Office eshte i perfshire pervec Word-it, edhe Excel-i. Excel eshte nje organizator i persosur i te dhenave te cdo lloji, qofshin ato teksti apo numerike. Meqe ky program ka mundesi te fuqishme llogaritese shumica e njerezve i drejtohen Excel-it kur duan te krijojne tabela per llogaritje financiare, rezultate te shitjeve, llogaritje te perqindjeve te fitimit apo humbjeve (larg qofte) etj. Gjithashtu nje popullaritet te madh gezojne mundesite e Excel-it per ndertimin e grafikeve. Me ndihmen e ketyre mundesive rreshtat dhe kollonat e merzitshme bardh e zi te tabelave tuaja mund te kthehen ne grafike shumengjyresh dy e tre permasore nga te cilet do te emocionohej dhe mesuesi me konservator i gjeometrise. Fillojme …
Menyrat per tu futur ne Excel. Ekzistojne disa menyra per tu futur ne Excel. Ketu ne do te shikojme dy me te rendesishmet e me te perdorshmet prej tyre. Menyra 1: Nga butoni Start zgjidhni Programs dhe ne listen e programeve qe do te hapet klikoni tek Excel. Ajo qe do te shfaqet ne ekran pas pak sekondash eshte siperfaqja e punes se Excel. Menyra 2: Klikoni pa ngurrim ne butonin qe mban shenjen  ne segmentin e Microsoft Office dhe rezultati do te jete i njejte me Menyren 1. Kujdes jo gjithmone segmenti i Microsoft Office eshte i afishuar ne Desktop-in e Windows-it.
Mundesite gjigante te Excel. Kur hapim nje file ne Excel, me fjale te tjera kemi hapur nje liber pune (WorkBook), ndersa ne Word hapnim nje dokument te ri. Cdo WorkBook ka 16 flete (Sheet). Secila nga siperfaqet e punes se ketyre fleteve eshte e ndare ne kollona shkronjore dhe rreshta numerike (si dhe fusha e shahut). Pra nqs. bejme anallogji me Word-in atehere mund te themi se me hapjen e nje dokumenti ne Word kishim perpara nje flete shkrimi ndersa me hapjen e nje WorkBook ne Excel hapim nje flete me katrore. Kutite e vogla qe shikoni ne ekran jane pak me shume se sa duken. Ne cdo flete kemi 256 kollona qe emertohen A, B, C, …AA, AB, ..BA, BB, …e keshtu me rradhe deri tek IV, dhe 16 384 rreshta qe emertohen 1, 2, 3 …16 384. Pra me nje llogari te thjeshte mund te bindeni qe ne cdo flete keni ne dispozicion 4 194 304 kuti. Kujtohuni qe perpara keni 16 flete me nga 4 194 304 kuti. Nqs. do te perpiqeshim ta hidhnim ne leter nje WorkBook te Excel-it atehere do te na duhej nje flete me permasa afersisht 6,4 m gjeresi dhe 104 m gjatesi. Mos u trembni metodat e perdorimit te Excel-it jane te tilla qe lejojne ta perdorin kete program edhe njerez te tjere pervec atleteve te vrapimeve te gjata. Cfare shikojme ne ekranin e Excel. Ekranin e Excel-it do ta studiojme duke filluar nga pjesa e siperme e tij e duke vazhduar poshte. Ekranin per lehtesi do ta ndajme ne segmente. Sipas figures dallohet: Segmenti i Emrit 
Butonat e ndryshimit te permasave 
Segmenti i menuve 
Segmenti i formulave 
Siperfaqja e punes. 
Treguesit e fleteve. 
Indikatori i AutoShumes. 
Segmentet e levizjes vertikale e horizontale  
Segmenti i Emrit dallojme logon e Excel-it (shkronjen E te ngjyrosur ne nje jeshile te fresket) dhe pas saj “Microsoft Excel”. Ne vazhdim vjen emri i files me te cilen po punohet ne rast se kjo file eshte e ruajtur ne kompjuter, ne rast te kundert Excel-i i ngjit files se paemer titullin “book 1”. Ne cepin e djathte te segmentit te emrit dallojme tre butonat tradicionale te ndryshimit te permasave me te cilet programi mund te minimizohet, te mbyllet apo te ndryshohet permasa e dritares (ashtu si edhe ne Word) Segmenti i menuve eshte i perbere nga menute (File, Edit, View etj) ne te cilat po te klikohet mund te shikojme komanda te ndryshme te Excel-it. Segmenti i Instrumenteve perbehet nga butona te ndryshem te cilet kane funksione te ndryshme si p.sh. butoni i hapjes se nje dokumenti te ri (New) apo i ruajtjes se files se krijuar (Save) Segmenti i Formulave eshte i ndare ne tre pjese. Ne pjesen e pare afishohen koordinatat e kutise ku eshte i pozicionuar kursori (psh. A1, B3,etj). Pjesa e dyte aktivizohet vetem ne castin kur fillojme te fusim tekstin nga tastjera. Duke shtypur butonin me shenjen  anullohet teksti qe futet, duke shtypur butonin  konfirmohet futja e tekstit (klikimi ne kete buton eshte i njevlershem me shtypjen ne tastjere te butonit ENTER mbas futjes se tekstit ne kutine qe duam.) Butoni f(x) aktivizon dritaren e formulave per te cilen do te flasim me poshte. Kur shtypim nje informacion nga tastjera ai afishohet njekohesisht ne dy vende; ne kutine ku po e fusim informacionin dhe ne pjesen e trete te segmentit te formulave.
Poshte Segmentit te Formulave vjen siperfaqja e librit te punes. Ajo qe shohim eshte nje mori katroresh te rrethuar nga segmentet e koordinatave (shkronjat horizontalisht dhe numrat vertikalisht). Siperfaqja e librit te punes eshte e pajisur me segmentet e levizjes vertikale e horizontale ashtu si dhe ne Word. Ne fund te siperfaqes se punes dallojme treguesit e fleteve te punes (sheet 1, sheet 2 etj) duke klikuar ne te cilet mund te kalojme nga nje flete pune ne tjetren. Segmenti i Gjendjes eshte pjesa ku mund te informohemi per gjendjen e Excel-it ne nje moment te caktuar. Psh. Kur jemi duke shtypur nga tastjera ne Segmentin e Gjendje dallojme fjalen Enter ndersa kur mbarojme futjen e informacionit duke shtypur Enter nga tastjera ose ne segmentin e Formulave atehere ne Segmentin e Gjendjes shkruhet Ready. Gjithashtu ne kete Segment kemi indikatorin AutoCalculate per te cilin do te flasim me poshte. Po ne kete Segment mund te dallojme indikatoret e butonave NumLock (aktivizimi i pjeses numerike ne te djathte te tastjeres) dhe CapsLock (aktivizimi i shkronjave te medha).
Indikatori AutoCalculate 
Ky indikator gjendet ne Segmentin e Gjendjes dhe tregon SUM=O ne momentin qe hapim nje liber te ri pune ne Excel. Me ndihmen e ketij treguesi mund te gjejme shumen e nje blloku te caktuar kutish duke i selektuar me pare ato (shih me poshte se si selektohen kutite). Pra nqs. kemi nje bllok te caktuar ne te cilin duam te njehsojme shumen, mjafton te selektojme kutite e ketij blloku dhe ne indikatorin AutoCalculate do te afishohet shuma e tyre. Duke klikuar me butonin e djathte te mausit tek indikatori ne ekran me lehtesi mund te zgjedhim pervec shumes dhe mesataren, maximumin, minimumin, numrin e kutive te zgjedhura etj. Hapja, ruajtja, dhe krijimi i nje libri pune (WorkBook) ne Excel. Per te hapur nje liber pune i cili eshte krijuar dhe ruajtur me pare ne kompjuter duhet te ndjekim hapat e meposhtme:
Per te hapur nje liber te ri pune ne Excel mjafton te klikojme ne butonin New (qe ka formen e nje flete te bardhe) ne segmentin e instrumenteve. Libri i ri qe do te hapet automatikisht merr emrin “book 1”. Pasi krijojme nje file te caktuar ndiqni hapat e meposhtem per ta ruajtur filen ne kompjuter.
Mbyllja e librit te punes dhe dalja nga Excel. Kur mbarojme pune me nje file te caktuar duhet perdorur komanda CLOSE per ta mbyllur ate. Kjo komande gjendet ne menune FILE te segmentit te menuve. Zgjidhet menuja FILE dhe pastaj komanda EXIT ne kete menu per te dale nga Excel (gjithashtu per kete qellim mund te perdoret butoni CLOSE qe ka formen e X ne segmentin e emrit, ne ane e djathte siper te ekranit.). Veprimet me te dhenat.
Rregullat e futjes se te dhenave. Per te futur nje te dhene te caktuar ne nje kuti te caktuar te Excel duhet qe me pare te pozicionojme kursorin ne ate kuti, pra duhet qe me ane te mausit te klikojme ne ate kuti ose te levizim kursorin me ane te butonave te drejtimit te kursorit deri sa ne pjesen e pare te segmentit te formulave te shfaqen koordinatat e kutise se kerkuar. Cdo karakter i shtypur nga tastiera do te afishohet njekohesisht ne dy vende: ne kuti dhe ne pjesen e trete te segmentit te formulave. Mund te perdorim tre menyra per te perfunduar futjen e te dhenave ne nje kuti te caktuar : -te shtypim ne tastjere butonin ENTER (ky veprim normalisht do ta kalonte kursorin ne nje kuti me poshte) -te klikojme ne butonin ne segmentin e formulave (ky veprim do te perfundonte futjen e te dhenave dhe do ta linte kursorin ne po ate kuti.) -te levizim kursorin me ane te butonave te drejtimit te kursorit nga tastjera. (ky veprim do ta conte kursorin lart, poshte ose anash ne varesi te butonit te shtypur.) Nqs. do te donim te korrigjonim te dhenat e futura ne nje kuti te caktuar atehere ne fillim duhet te pozicionojme kursorin ne ate kuti, pastaj te shtypim butonin F2 nga tastjera. Po keshtu mund te klikojme ne pjesen e trete te segmentit te formulave (aty ku afishohet permbajtja e kutise mbas pozicionimit te kursorit ne te) dhe duke perdorur butonat BACKSPACE dhe DELETE nga tastjera te bejme ndryshimet e duhura.
Nje forme tjeter selektimi eshte levizja neper siperfaqen e punes duke mbajtur te shtypur butonin SHIFT nga tastjera. Cdo levizje poshte, larte apo anash do ta selektonte kutine ne ate drejtim. Ne Excel ne dallim nga Wordi mund te selektojme kuti te vecanta te ndara nga njera-tjetra. Ky rezultat mund te arrihet nqs. gjate selektimit me maus mbajme te shtypur butonin CTRL nga tastjera. Keshtu mund te selektojme blloqe te vecanta kutish qe s’kane kufi te perbashket. Duke klikuar ne shkronjat e koordinatave te siperfaqes se punes selektojme gjithe kollonen psh.: duke klikuar te shkronja B selektohen kutite nga B1 deri tek B16384. Po ashtu selektohen dhe rreshtat e plote psh. duke klikuar ne numrin 2 selektohen kutite nga A2 deri IV2. Selektimi i plote i gjithe siperfaqes se punes arrihet duke klikuar tek butoni qe gjendet ne prerjen e rreshtit shkronjor me kollonen numerike, ne cepin e majte siper te siperfaqes se punes. Formulat Excel nuk do te kishte popullaritetin qe ka, nqs. ai do te ishte thjesht nje regjistrues i thjeshte i te dhenave. Nje nga aftesite me te vlefshme te Excelit eshte mundesia qe ai krijon per perdorimin e formulave. Pra me kete program eshte e mundur qe jo vetem te krijohen tabela por edhe te kryejme llogaritje me te dhenat e ketyre tabelave. Ka disa menyra per krijimin e formulave ne Excel. Menyra me e sigurte eshte shkrimi i formulave ne kutine qe duam. Me poshte jepet forma se si duhet shkruajtur nje formule qe llogarit shumen e Kutive A1 dhe B1 ne Excel: =(A1+B1) Me dhenien e komandes ENTER nga tastjera, ne kutine ku ne kemi shkruajtur formulen do te shfaqet shuma e kerkuar. Ne formula mund te perdorim te kater veprimet e thjeshta matematikore +, -, *, / dhe veprimet me kllapa per te ndryshuar rradhen e veprimeve. Gjithashtu per shkrimin e formulave ne Excel mund te perdorim edhe forma te tjera si psh: Per te shkruar formulen e mesiperme te shumes duhen ndjekur hapat e meposhtem :
Me keto menyra mund te krijojme formula te ndryshme ne varesi te kerkesave individuale. Mbas shtypjes se butonit ENTER nga tastjera, ne kutine e formules shfaqet vlera e njehsuar megjithate do te shohim se kur pozicionojme kursorin ne nje kuti qe permban formule, atehere do te veme re ne pjesen e trete te segmentit te formulave shfaqjen e formules dhe jo te vleres se saj qe afishohet ne kutine perkatese. Ne menyre te vecante per krijimin e formulave te shumes perdoret butoni AUTOSUM Psh. per te njehsuar shumen e mungesave te Pepit per tre ditet e para te javes mjafton te pozicionojme kursorin ne kutine B5 dhe te klikojme ne butonin  
Pika e terheqjes se formules. Per te njehsuar te njejten shume per Papin e Pupin sigurisht mund te perdorim te njejten menyre per egziston edhe nje menyre tjeter. Sic thame permbajtja e kutise B5 eshte nje formule, pavaresisht se ne ekran shihet numri 13. Kete formule ne mund ta kopjojme per ta perdorur ne dy kollonat e ngelura. Kjo do te thote te kopjojme formen e formules dhe jo permbajtjen e kutise B5. Cojme kursorin ne piken e terheqjes se formules dhe ne castin qe ai shnderrohet ne nje kryq te vogel te zi klikojme dhe e terheqim ate ne dy kutite C5 dhe D5. Pika e terheqjes se formules gjendet ne cepin e djathte poshte te kutise B5. Mbas terheqjes ne dy kutite C5 dhe D5 do te afishohen perkatesisht shumat ; C2+C3+C4 dhe D2+D3+D4. Me te njejten menyre mund te ndertojme shumen e mungesave te te tre heronjve tane per cdo dite te javes (me fjale te tjera A2+B2+C2, A3+B3+C3 dhe A4+B4+C4)
Pervec ketyre, ne segmentin e instrumenteve, me lehtesi mund te dallohen instrumentet e njohura te rradhitjes, te kopjimit (COPY), prerjes (CUT) dhe ngjitjes (PASTE) etj. me te cilet jemi te njohur nga Word. Nje formatim te plote te nje blloku te zgjedhur (selektuar) kutish ne Excel mund ta bejme me ndihmen e dritares FORMAT CELLS. Ja menyra se si veprohet. Ne fillim selektohet blloku, pastaj ne segmentin e menuve zgjedhim menune FORMAT dhe klikojme ne komanden CELLS (e cila ndodhet e para lart ne listen qe do te hapet. Dritarja FORMAT CELLS ka gjashte nendritare. Me poshte do te gjeni nje pershkrim te shkurter te seciles prej tyre.
Kini parasysh qe ndryshimi i permasave te kutive mund te behet duke i selektuar ato dhe duke zgjedhur nga segmenti i instrumenteve nje numer me te madh ne dritaren e permasave te tekstit. Shpesh here zmadhimi i permasave te permbajtjes se kutise nuk sjell zmadhimin e gjeresise se saj dhe ne kuti do te duke tashme vetem nje pjese e permbajtjes se saj. Per te rregulluar kete difekt, pra per te zmadhuar gjeresine e kutive ekzistojne disa menyra. Menyra 1 Levizim kursorin ne kufirin ndares midis dy kollonave, pikerisht aty ku ndahen shkronjat nga njera-tjetra. Kursori do te shnderrohet ne nje shigjete me dy drejtime. Ne kete moment nqs. dabellklikojme, kollona e majte do te zgjerohet automatikisht sa gjatesia e frazes me te gjate te asaj kollone. Menyra 2 Pozicionohet kursori ashtu si ne Menyren 1 dhe ne castin qe ai shnderrohet ne shigjeten me dy drejtime klikohet dhe duke mos e leshuar butonin e mausit e terheqim kufirin e kollones aq sa duam. Menyra 3 Kjo menyre perdoret kur nga zmadhimi i karaktereve shte “prishur” permbajtja e gjithe tabeles. Selektohet e gjithe tabela dhe ne menune FORMAT te segmentit te menuve zgjidhet komanda COLUMNS nga e cila hapet nje liste tjeter komandash. Ne kete liste do te zgjidhni komanden AUTO FIT SELECTION. Rezultati do te jete zmadhimi optimal i gjithe kollonave te tabeles.
Lehtesirat e AUTOFORMAT. Pervec formes tradicionale te formatimit te nje tabele duke ndryshuar me rradhe madhesine, ngjyrat, kufijte etj ekziston edhe nje menyre tjeter me e shkurter e cila quhet AUTOFORMAT. Per te formatuar nje tabele te caktuar me ndihmen e AUTOFORMAT me pare duhet te pozicionoime kursorin diku brenda tabeles. Pastaj nga menuja FORMAT e segmentit te menuve duhet te zgjedhim komanden AUTOFORMAT. Ne ekran do te shfaqet dritarja AUTOFORMAT ne anen e majte te se ciles kemi nje liste me 16 emra. 
Keta jane emrat e 16 formave qe ne mund te formatojme automatikish tabelen tone. Duke klikuar ne emrin e formes ne anen e djathte te tabeles do te hapet pamja qe do te marre tabela jone nqs, do te formatohet ne ate menyre. Nje forme e caktuar zgjidhet duke klikuar ne emrin e saj dhe pastaj duke klikuar ne OK. Kini parasysh se mbas autoformatimit duhen rregulluar permasat e tabeles me ane te: FORMAT COLUMNS AUTO FIT SELECTION Autoformatimi mund te hiqet duke zgjedhur funksionin NONE ne rradhen e emrave te tabelave. (E kam te qarte qe do te harroni te pozicononi kursorin dikubrenda tabeles. Rregullojeni kete gabim perpara se te veproni me AUTOFORMAT).
Yüklə 1,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
nga segmenti i instrumenteve.
