Neft-qaz quyularinin tamamlanmasi

MÖVZU-18.
YIVDƏ DEFORMASIYA YARADAN YÜK
ÜÇÜN ŞUMILOV DÜSTURU
Yakovlev düsturunun çıxarılışında ox üzrə yükün bütün
çəkisinin və radial təzyiqin bütünlüklə birinci tam yivə təsir
etməsi nəzərdə tutulmuşdur. Həqiqətdə isə birinci yivin
kəsiyində bu yüklər tam qiymətlərində təsir etmirlər.
P.P.Şumilov tədqiqat apararaq tapmışdır ki, boru muftaya daxil
olan yerdə qalınlıq azaldığı üçün bir qədər elastik deformasiyaya
(əyilməyə) uğrayır. Bunun nəticəsində birinci yiv üzərindəσ
1
və
σ
2 
gərginliklərinni cəmi σ'
max
<σ
max 
olur.
Ona görə də hesablanan
P
def
yükü təcrübədəki qiymətdən biq
qədər az alınır. Bu fərqi nəzərə alaraq Şumilov aşağıdakı ifadədə
verir:

---

P
¿
=
πDb σ
pr
1
+
η
D
2
l
ctg
(
α
+
φ
)
Burada, 
η
– yüklənmənin azalması əmsalı adlanır.
η
=
b
δ
+
b
δ və 
b
δ v
ə
b
- borunun uyğun olaraq hamar yerdəki və
birinci yiv altındakı qalınlığıdır.
Ox üzrə yükün birləşmədəki yivlər arasında bərabər
bölünməsini nəzərə almaqla P
def
yükü üçün D.J.Moçernyuk
aşağıdakı düsturu çıxarmışdır:
P
¿
=
π D
bo
b σ
ax
1
+
D
2
b .a .
(
1
−
μ
)(
1
−
C
)
k
t
2
Dl
ctg
(
α
+
φ
)
Burada,
D
bo
- əsas müstəvidə (birinci yiv üzrə) borunun orta
diametri;
μ
- Puasson əmsalı;
k
t
=0,8-0,9-dartılma və sıxılma
üçün proporsionallıq hədlərinin nisbətidir; C – yivli mufta
birləşməsinin xarakterləndirən ölçüsüz əmsaldır C=
D
mo
b
/
2
D
bo
δ
m
; 
D
mo
−
¿
muftanın orta diametri; 
δ
m-
muftanın orta
diametr kəsiyindəki qalınlığıdır.
Əgər C=0, μ=0 və 
D
bo
=D qəbul edilərsə, onda D.J.Moçernyuk
düsturu Yakovlev düsturuna çevrilər.Göstərilən düsturlarından
təcrübədə geniş tətbiq olunan Yakovlev düsturudur .
Azərbaycan Elmi Tədqiqat Neft institunun əməkdaşları
göstərirlər ki, Yakovlev və Şumilov düsturlarında 
D
ilə
φ
üçün
daha yaxın əsaslandırılmış qiymətlər seçdikdə hesablama
nəticələri onların düsturlarında eyni alınır. Ona görə də
Yakovlev və Şumilov düsturlarında
D
yerinə
D=D
or
-δ
,
φ
=7
0
yazmaqla hesablama aparmaq təklif edilmişdir. 

---