MüNDƏRİcat ramazan ayi – İlahi TƏqva üZƏRİNDƏ İradəNİn təRBİYƏ olunmasi ayi
Yüklə 5,24 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- – Cəfər ibn Əhməd ibn Əli əl-Munisi əl- Qummi.
- – Mühəmməd ibn Həsən ibn Muid əs-Saiğ.
- “O, əvvəl müğeyri 31 olmuşdur. Sonra Nəfsi-Zəkiyyə adı ilə tanınan Mühəmməd
- “Mən Müəllaya bir şey əmr etmişdim, lakin o, mənimlə razılaşmadı və mənim əksimə getdi. Buna
- O təxtin içində böyük hökmdar Fəzada Günəştək tutardı qərar. Cahan qaldı heyran onun təxtinə, Hamı afərin söylədi bəxtinə.
- “Orijinal nüsxədə artıqlıq mövcud deyildir”.
MİLLİ GÖRÜŞ 31
– Cəfər ibn Əhməd ibn Əli əl-Munisi əl- Qummi. Bu çox vəziyyəti bilinməyən bir şəxsdir. Onun haqqında deyilmişdir ki, o, vəzir Sadiq ibn Əbbaddan rəvayət edirdi.
şəxs çox zəifdir. Rical alimləri ittifaq ediblər ki, o, qulatlardandır və qabili-istinad deyildir 30 . – Müəlla ibn Xüneys. O, Kufəlidir. Əvvəl Əsədilərin, sonra İmam Sadiqin qulu olmuşdur. Nəcaşi özünün “Rical” kitabında Müəllanı çox zəif şəxs adlandırmışdır. İbn Qədairi (Ğəzairi) onun barəsində deyir: “O, əvvəl müğeyri
Şeyx Tusi “Qeybət” kitabında sənəd zikr etmədən Müəlla barəsində deyir ki, o, İmam Sadiqin xidmətçilərindən və o Həzrətin mədhinə məzhər olmuş şəxslərdən olmuşdur. Günahsız yerə məhkum olunmuşdur. Bu işin də tələbi budur ki, onun ədalətinə hökm verilsin. Beləliklə, Müəlla ibn Xüneys barəsində rical kitablarında mövcud olan faktlara əsasən deyə bilərik ki, o, əvvəldə müğeyri, qali və yalançı bir şəxs olmuşdur. Buna görə də qalilər ondan çoxlu hədislər nəql etmişlər. Sonra orta yaşlarında xalqı Mühəmməd ibn Abdullah Həsəninin imamətinə dəvət etməklə onları azdırmış və düzgün yoldan yayındırmışdır. Həbs olunduğu zaman zindanda tövbə etmiş və haqq yola qayıtmışdır. Lakin o, heç vaxt zindandan azad olmamış və sonda çarmıxa çəkilmişdir. Müəllanın adından nəql olunan bütün hədislər onun azğınlıq dövründə olmuşdur. Zindanda olduğu dövrdə ondan heç vaxt hədis nəql olunmamışdır. Onun tövbə etdiyi qəbul olunsa da, onun rəvayətlərinə istinad etmək olmaz. İmam Cəfər Sadiq əleyhissəlam Müəllanın öldürülməsindən sonra buyurmuşdur: “Mən Müəllaya bir şey əmr etmişdim, lakin o, mənimlə razılaşmadı və mənim əksimə getdi. Buna görə də dəmirə məruz qaldı (yəni qandallandı və zəncirləndi). ... Kim bizim sirrimizi faş edərsə, silah onu dişləməmiş ölməz, yaxud da qandallanmış halda ölər” 32 . 5. Müəlla hədisində ziddiyyətli məqamlar gözə dəyir ki, bu da rəvayətin qondarma olduğu fikrini qüvvətləndirir. Tarixi səhvlərin mövcud olması buna misal ola bilər. Bu rəvayətdə bildirilir ki, Peyğəmbərin bəsət günü 33 , Məkkənin fəthi, Qədiri-Xum bayramı, Əmirülmömininin xilafətinin başlanması, Nəhrəvan döyüşü və xarici Zussədyənin öldürülməsinin hamısı novruz günündə baş vermişdir. Halbuki Qədiri-Xum bayramı h.q. təqvimi ilə hicrətin 10-cu ili zilhiccə ayının 18-i (h. ş. 10-cu il esfənd 27, m. 632, 15 mart), Əli ibn Əbutalibə ikinci dəfə xəlifə olaraq beyət edilməsi h. q. təqvimi ilə hicrətin 35-ci ili zilhiccə ayının 13-ü (h. ş. 35-ci il, xordad (3-cü ay) 25, m. 656, iyun 12), Məkkənin fəthi günü h. q. təqvimi ilə hicrətin 8-ci ili ramazan ayının 29-u (h. ş. 8-ci il, bəhmən (11-ci ay) 2, m. 630, yanvar 19), Nəhrəvan döyüşü və Zussədyənin qətlə yetilirilməsi h. q. təqvimi ilə hicrətin 39-cu ili səfər ayının 9-u (h. ş. 38-ci il, tir (4-cü ay) 17, m. 659, iyul 5) və bəsət günü isə hicrətdən 13 il əvvəl rəcəb ayının 27-i (h. ş. təqvimi ilə hicrətdən 12 il əvvəl, tir 17, m. 609, iyul 5) baş vermişdir.
Bütün bu tarixi hadisələrin növbə ilə novruz gününə təsadüf etməsi üçün yüz illərin keçməsi lazımdır. Məsələn belə bir müşahidə aparmışıq ki,
MİLLİ GÖRÜŞ 32
Məkkənin fəthi ilə Qədiri-Xum bayramı arasındakı zaman fasiləsi yalnız iki il olmuşdur. Ona görə də bu fikirdəyik ki, belə bir rəvayəti qondaran şəxs tarix baxımından xalqın ən cahil nümayəndəsi olmuşdur. Bu ziddiyyətlər haqqında danışdığımız rəvayəti xalq arasında öz etibarını itirən, inanılması mümkün olmayan bir dərəcəyə çatdırmışdır.
Əvvəldə dediyimiz kimi tarixdə novruz günü həmişə şahların istəklərinə, yaxud günəş ili günlərinin astronomik hesablamalarına uyğun olaraq mütəğəyyir və dəyişkən olmuşdur. Bəzən yayda, bəzən pərakəndə şəkildə ilin müxtəlif fəsillərində, bəzən yaza bir neçə gün qalmış, bəzən yazın əvvəlində, bəzən isə padşahın taxta çıxdığı ilin hər hansı bir günündə keçirilirdi. Əbülqasim Firdovsi Cəmşidin tacqoyma novruzu barəsində belə deyir: O təxtin içində böyük hökmdar Fəzada Günəştək tutardı qərar. Cahan qaldı heyran onun təxtinə, Hamı afərin söylədi bəxtinə. Edib xalq Cəmşidə gövhər nisar 34 , Belə bir günə Novruz ad qoydular 35 .
On iki imamçı şiə məzhəbinin böyük fəqihi İbn Fəhd Helli özünün “əl-Mühəzzibul-Bari” (“Mahir tərbiyəçi”) adlı əsərində etiraf edir ki, novruz gününü müəyyənləşdirmək çətindir, çünki o, əsasən bir gündən ibarət olmamışdır, əksinə zərdüşti padşahlarının fikirlərinə tabe olaraq qeyd olunmuşdur 36 .
Novruzun naməlum
gün olduğu
müəyyənləşdikdən sonra belə başa düşürük ki, novruz heç bir vəchlə bayram kimi hesab edilə bilməz.
olmuşdur. Əlbəttə, bu iş şəri cəhətdən rədd olunmuşdur, çünki rəvayətdə deyilir: “İslamda pis
oxuyuruq: “Bu iş məsum imamların həyat tərzində müşahidə olunmamışdır. Ona görə də bu fəsildə zikr olunanlar daha çox fars münəccim kahinlərinin qondarmalarına oxşayır. Əlbəttə, gizli deyildir ki, pərdə arxasında siyasi kələklər və hiylələr də mövcuddur” 37 . NOVRUZ GÜNÜNÜN QÜSLÜ Şeyx Tusinin “Misbah” kitabına nisbət verilən və “Bihar”da zikr olunmuş başqa bir xəbər də mövcuddur. Bu xəbərdə bildirilir ki, novruz günündə qüsl etmək müstəhəbdir. O gün üçün dua və namaz da zikr olunmuşdur. “Misbah” kitabının haşiyəsində novruz gününün qüslü barəsində, həmin gündə qüslün, duanın və namazın müstəhəbliyinə əsaslanan isnadsız ibarə gəlmişdir. Lakin “Misbah” kitabının araşdırılması nəticəsində sübuta yetmişdir ki, qüsl, dua və namaz ifadələri Şeyx Tusidən sonra “Misbah” kitabının bəzi nüsxələrinə əlavə olunmuşdur. Buna görə də təshih və təhqiq edilmiş nüsxələrdə belə izah verilmişdir: “Orijinal nüsxədə artıqlıq mövcud deyildir”. Mühəqqiq Şuştəri “əl-Nucə fi şərhil-Lumuə” kitabında novruz gününün qüslü barəsində belə yazır: “Qədim alimlərdən heç kim onu nəql etməmişdir. Müəllanın rəvayəti zəifdir”. NƏTİCƏ Artıq belə bir qənaətə gələ bildik ki, bütün gözəllik və əzəməti ilə bahar fəsli şükr və sitayişə layiq olan milyardlarla ilahi nişanələrdən bir nişanədir. İranın və Azərbaycanın müsəlman və əqidəli xalqı özlərinin dini və məzhəbi etiqadlarına diqqətlə yanaşaraq novruzda dostluq, təmizlik, qonaqpərvərlik, silei-rəhm, qohum-əqrəbaya və yoxsullara kömək etmək, vəfat etmişləri yada salmaq və s. kimi çox yaxşı adətlər həyata keçirirlər. Bu adətlərdən bəziləri yaxşı adətlərdir. Lakin onu da bilmək lazımdır ki, bu gözəl xislətlər və əməllər ilin müəyyən bir günü ilə məhdudlaşmamalıdır, əksinə bu əməlləri il boyu da yerinə yetirmək və qoruyub saxlamaq lazımdır. Digər tərəfdən də qeyri-düzgün adətlərdə qeyri- müsəlmanlardan nümunə götürməkdən qəti şəkildə çəkinmək və qeyri-islami ayinləri islami adətlərə daxil etməmək lazımdır, çünki ibadətlər, o cümlədən bayramlar İslam dinində Allah tərəfindən qoyulan qanunlardır. İmam Sadiqə nisbət verilən rəvayəti dəqiq araşdırmaqla şahid olduq ki, o rəvayət İmam Kazim əleyhissəlamdan nəql olunan digər rəvayətlə ziddiyyət təşkil edir, əql və ehtiyat bu kimi mövzularda dayanmağı tələb edir. Digər tərəfdən də həmin rəvayətdə (Müəlla rəvayəti) həm tarixi baxımdan və həm də şəri cəhətdən səhvlər çoxdur. Yüklə 5,24 Mb. Dostları ilə paylaş:
|