“MUĞANBANK”AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ
MALİYYƏ HESABATLARI ÜZRƏ QEYDLƏR
31 DEKABR 2017-Cİ İL TARİXİNDƏ BAŞA ÇATMIŞ İL ÜZRƏ (DAVAMI)
(Min Azərbaycan Manatı ilə)
17
Ədalətli dəyərin təyin edilməsi
Hesabat tarixində aktiv bazarlarda satılan maliyyə alətlərinin ədalətli dəyəri onların bazar
katirovkaları və ya dilerlər tərəfindən verilən qiymət katirovkalarıdır (uzun mövqelər üçün satış
dəyəri, qısa mövqelər üçün isə alış dəyəri).
Aktiv bazarlarda katirovkası mövcud olmayan bütün digər maliyyə alətləri üçün ədalətli dəyər
müvafiq qiymətləndirmə texnikalarının tətbiq edilməsi ilə təyin edilir. Qiymətləndirmə texnikalarına
xalis cari dəyər texnikası, müşahidə edilə bilən oxşar maliyyə alətləri ilə müqayisələrin aparılması,
opsiya qiymətləndirilməsi modelləri və digər müvafiq qimətləndirmə modelləri aid edilir.
Amortizasiya olunmuş maya dəyərində tanınmış aktivlər
Maliyyə aktivlərinin və ya aktivlər qrupunun dəyərində azalma yaranması ilə bağlı rəhbərliyin əlində
hər hansı bir obyektiv sübut olduğu hallarda Bank bu aktivlər üzrə itkiləri qarşılamaq məqsədilə
ehtiyat yaradır. Ehtimal edilən itkilər, gələcəkdə zəmanət və alınan girovlar da daxil olmaqla,
amortizasiya olunmuş ilkin dəyərində ölçülən aktivlər üzrə gələcəkdə əldə edilə biləcək pul
vəsaitlərinin, effektiv faiz dərəcəsindən istifadə edilərək diskont edilməsi nəticəsində yaranmış
dəyərlə bu aktivlərin qalıq dəyəri arasındakı fərq kimi hesablanır.
Daha sonrakı dövrdə dəyərsizləşmə zərərinin azalması və bu azalmanın obyektiv olaraq
dəyərsizləşmə zərərinin tanınmasından sonra baş vermiş hadisəyə aid edilməsi, məsələn bərpa
olunma halları, istisna olmaqla belə dəyərsizləşmə zərərləri geriyə qaytarılmır. Dəyərsizləşmə
zərərinin qaytarılması halında gələcək dövrdə ehtiyat hesabına düzəliş verilir.
İlkin dəyər ilə ölçülən maliyyə aktivləri üçün isə ehtimal edilən itkilər, bu aktivlərdən gələcəkdə əldə
edilə biləcək pul vəsaitlərinin bu tip aktivlər üzrə mövcud bazar faiz dərəcəsindən istifadə edərək
diskont edilməsi nəticəsində yaranmış dəyərlə bu aktivlərin qalıq dəyəri arasındakı fərq kimi
hesablanır. Bu tip ehtiyatlar yaradıldıqdan sonra geri qaytarılmır.
Satılabilən maliyyə investisiyaları
Hər bir hesabat tarixində Bank satış üçün nəzərdə tutulan qiymətli kağızlarnin dəyərsizləşməsi
halının baş verməsinin obyektiv sübutunun olub olmamasını dəyərləndirir.
Satılabilən investisiya qiymətli kağızları kimi təsnifləşdirilən kapital investisiyaları üçün obyektiv
sübut olaraq onun ədalətli dəyərinin əhəmiyyətli dərəcədə və ya uzun müddət ərzində qalıq
dəyərindən aşağı olması göstərilə bilər. Dəyərsizləşmə halı yarandıqda, ilkin satınalma dəyəri ilə cari
ədalətli dəyər arasındakı fərqdən daha əvvəl bu invesitisiya üzrə mənfəət və zərər hesablarında
tanınmış dəyərsizləşmə zərərləri çıxıldıqdan sonra yaranan yekun zərər rəqəmi məcmu gəlir
hesabından mənfəət və zərər hesabına transfer edilir. Kapital investisiyaları üzrə dəyərsizləşmə
zərərləri mənfəət və zərər hesabları vasitəsilə geri qaytarılmır və dəyərsizləşmə tanındıqdan sonra
onların ədalətli dəyərində baş verən yüksəlmələr məcmu gəlir hesabında tanınır.
Satılabilən investisiya qiymətli kağızları kimi təsnifləşdirilən borc alətləri üzrə isə dəyərsizləşmə
kriteriyaları amortizasiya olunmuş maya dəyərində tanınan maliyyə aktivlərində olduğu kimidir.
Dəyərsizləşmənin məbləğini hesablamaq üçün gələcək faiz gəlirləri azaldılmış qalıq dəyərinə əsaslanır
və gələcək pul axınlarını diskont etmək üçün istifadə edilən faiz dərəcəsi ilə hesablanır. Faiz gəliri
mənfəət və zərər hesablarında tanınır. Əgər növbəti ildə borc alətinin ədalətli dəyəri yüksəlirsə və bu
yüksəlmənin dəyərsizləşmə zərərinin tanınmasından sonra baş verməsinə dair obyektiv sübut
mövcuddursa bu zaman əvvəlcədən tanınan dəyərsizləşmə zərəri mənfəət və zərər hesablarından geri
qaytarılır.
“MUĞANBANK”AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ
MALİYYƏ HESABATLARI ÜZRƏ QEYDLƏR
31 DEKABR 2017-Cİ İL TARİXİNDƏ BAŞA ÇATMIŞ İL ÜZRƏ (DAVAMI)
(Min Azərbaycan Manatı ilə)
18
Kreditlərin restrukturizasiyası
Mümkün olduğu hallarda Bank girovu reallaşdırmadan öncə kreditin prolonqasiya edilməsinə səy
göstərir. Belə səylərə ödəmə şərtlərinin dəyişdirilməsi və ya yeni kredit sazişinin imzalanması daxildir.
Şərtlər yenidən razılaşdırıldıqdan sonra belə kreditlər artıq gecikmiş sayılmır. Rəhbərlik daimi olaraq,
prolonqasiya edilmiş kreditləri təhlil edərək onlar üzrə bütün şərtlərin yerinə yetirilməsini və gələcək
ödənişlərin icra olunmasının ehtimalını təhlil edir. Belə kreditlər, fərdi olaraq və ya kollektiv şəkildə
dəyərsizləşmə ehtimallarının mövcudluğunun yoxlanılması məqsədi ilə kreditin ilkin və ya cari effektiv
faiz dərəcəsindən istifadə edilərək təhlil edilirlər.
Verilmiş kreditlərin və avansların silinməsi
Verilmiş kreditlər və avanslar qaytarılması mümkün olmadıqda dəyərsizləşmə üzrə yaradılmış olan
ehtiyatların hesabına silinirlər. Verilmiş kreditlər və avanslar rəhbərliyin krediti qaytarmaq üçün
bütün cəhdlərindən və mövcud olan bütün girovların satılmasında sonra Banka olan borcun
qaytarılması mümkün olmadıqda silinir.
Növbəti dövrlərdə əvvəlcədən silinmiş kreditlər üzrə əldə edilən vəsaitlər həmin dövrlərdə maliyyə
aktivləri üzrə ayrılan ehtiyyatlarla əvəzləşdirilir və mənfəət və zərər hesablarında tanınır. Yerli
qanunvericiliyə əsasən, kreditlər yalnız Müşahidə Şurasının qərarı ilə və bəzi hallarda isə
Məhkəmənin müvafiq qərarı ilə silinə bilər.
Maliyyə aktivlərin uçotunun xitamı
Bank maliyyə aktivi müqaviləsi üzrə pul vəsaitlərinin alınması hüququnun başa çatması və ya maliyyə
aktivi, eləcə də sahiblik hüququ ilə bağlı bütün əhəmiyyətli risk və mükafatların digər tərəfə ötürülməsi
halında maliyyə aktivinin tanınmasına xitam verir. Bank sahiblik hüququ ilə bağlı bütün əhəmiyyətli
risk və mükafatların digər tərəfə ötürdükdə belə transfer edilmiş aktiv üzərində nəzarəti saxlayırsa, bu
zaman saxlanılmış maraqlar hesabatlardan aktiv kimi tanınır və müvafiq şəraitdə Bankın ödənilməsi
ehtimal edilən məbləğlər də müvafiq olaraq öhdəlik kimi tanınır. Əgər Bank transfer edilən maliyyə
aktivinin sahiblik hüququ ilə bağlı bütün əhəmiyyətli risk və mükafatları özündə saxlayırsa, bu zaman
aktivin tanınması davam edir və əlavə olaraq girov qoyularaq götürülmüş vəsaitlər də borc məbləği
kimi maliyyə vəziyyəti hesabatında tanınır.
Maliyyə aktivi hesabatlardan tam şəkildə çıxarıldıqda, aktivin qalıq dəyəri ilə onun transferindən alınan
və ya alınması nəzərdə tutulan məbləğlərin cəmi arasındakı fərq, məcmu gəlir hesabında xitam
anınadək tanınmış və kapital hesablarında uçotu aparılan mənfəət və zərər məbləğləri dərhal mənfəət və
zərər hesablarında tanınır.
Maliyyə aktivi hesabatlardan qismən çıxarıldıqda (məsələn, Bankın transfer edilmiş aktivin bir
hissəsini geri almaq seçimi olduqda və ya bu aktiv üzrə sahiblik hüququ ilə bağlı bütün əhəmiyyətli risk
və mükafatların digər tərəfə ötürülərək yalnız cüzi bir hissənin saxlanılması və bunun nəticəsində
nəzarətin Bankda qalması halları), Bank aktivin qalıq dəyərini cari iştirak ilə bağlı tanınması davam
edən qism və transfer edilən hissələrin nisbi ədalətli dəyərinə görə təyin edilmiş və maliyyə vəziyyəti
hesabatında tanınmayan qismdən ibarət iki hissəyə ayırır. Aktivin tanınmasına xitam verilmiş qisminə
aid edilən qalıq dəyəri ilə onun transferindən alınan məbləğlərin cəmi arasındakı fərq, məcmu gəlir
hesabında xitam anınadək tanınmış mənfəət və zərər məbləğləri dərhal mənfəət və zərər hesablarında
tanınır. Məcmu gəlir hesabında tanınmış mənfəət və zərər məbləğlərini, aktivin tanınmasına xitam
verilən qismi ilə tanınması davam edən qismi arasında bölərkən bu qismlərin ədalətli dəyərlərinin
nisbətləri əsas götürülür.