Müdafi əsiz müdafi əçilər: Azərbaycanda vəkillik sənətinin sistematik problemləri
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BHK-nın Azərbaycandakı missiyası
- Hesabatın strukturu
- I FƏSİL: Vəkillər kollegiyasının müstəqilliyi və strukturu Beynəlxalq standartlar
- Vəkillik fəaliyyətinin həyata keçirilməsi
MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI 8 Sözügedən Prin sip lər mü əy yən edir ki, və kil lik fə a liy yəti nin ins ti tu si o nal müs tə- qil liyi və özünü-ida rə çi liyi hər tə rəf i tə min olun ma lı 16 , fər di sə viy yə də isə “və- kil lərin öz pe şə öh də lik ləri ni heç bir ma neə, hədə-qorxu və mü da xi lə ol ma dan hə yata ke çir mə ləri nə” 17 döv lət tə mi nat ver mə li dir. Bu stan dart lar bir-birin dən təc rid olun muş şə kil də de yil, Azər bay canın bey nəl- xalq in san hü quq ları sa hə sin dəki, həm çi nin, əda lət mü ha ki mə si nin hə yata ke çi ril- məsi hü ququ, azad lıq hü ququ, əda lət siz həb sə qar şa eti raz hü ququ, qeyri-insani və lə ya qəti al çal dan rəf tar dan azad olma hü ququ və ef ek tiv mü da fiə va si tə- ləri nə çı xış hü ququ sa hə sin də gö tür dü yü öh də lik ləri ilə sıx əla qə li dir. Gös tə rilən hü quq ların mü da fiə si və kil lərin nə də rə cə də hü quq mü da fiə va si tə ləri ni vaxtın- da, çe vik və müs tə qil hə yata ke çir mə yin dən asılı dır. Bu sə bəb dən də hər kə sin, po zul muş hü quq ları nın bər pa sı, on ların qar şı sı nın alın ma sı və əda lət mü ha kimə- si nin tə min olun ma sı üçün həbs olun duğu an dan dər hal və kilə çı xış hü ququ tə- min olun ma lı dır. Və kil lərin müs tə qil liyi, buna görə də qa nunun ali li yi nə və in san hü quq ları nın mü da fiə si nə əsas lan araq, əd liy yə sis temi nin tə mə li ni təş kil edir. Be lə lik lə, bu he sa bat da və kil lərin rolu ilə bağ lı bey nəl xalq stan dart lar Azər- bay canın üzv ol duğu bey nəl xalq in san hü quq ları sa hə sin dəki sə nəd lər əsasın- da nə zər dən ke çi riləcək. On lara Mülki və Si ya si Hü quq lar haq qın da Bey nəl xalq Pakt (MSHBP), İq ti sa di, So si al və Mə də ni Hü quq lar haq qın da Bey nəl xalq Pakt (İSMHBP) və İn san Hü quq ları nın və Əsas Azad lıq ların Mü da fiə si haq qın da Kon ven siya (AİHM) daxil dir. Bu ba xım dan Ha kim lər və Və kil lərin Müs tə qil liyi haq qın da BMT-nin Xü susi Mə ru zə çi si, Qa nun va si tə silə De mo kra ti ya haq qın da Av ro pa Şu ra sı nın Ve ne si ya Ko mis si ya sı (“Ve ne si ya Ko mis si ya sı”) və di gər bey- nəl xalq ins ti tut ların he sa bat ları da əsas rolu oy nayır lar. Bu he sa bat, həm çi nin, bey nəl xalq hü quq və stan dart lar, eləcə də bey nəl xalq in san hü quq ları or qan ları hü quq ların dan da bəh rə lən miş dir. BHK-nın Azərbaycandakı missiyası Bu he sa bat, BHK-nın Azər bay can üz rə 20–23 iyun 2016-cı il ta rix lərin də hə yata ke çir diyi təd qi qat mis si ya sı na əsas lanır. Bu mis si ya son dövr lər Azər bay can da və kil lərə qar şı hə yata ke çi rilən və və kil lərin müs tə qil liyi ilə bağ lı bey nəl xalq stan dart lara və in san hü quq ları na uy ğun luğu mə sə lə sin də cid di na ra hat lıq do- ğu ran tə qib lərə ca vab ola raq hə yata ke çi ril miş dir. Mis si ya müd dətin də, BHK və kil lər və hü quq sa hə sin də di gər mü tə xəs sis lər ilə gö- rüş müş, və kil lik fə a liy yəti nin ida rə çi liyi, və kil pe şə si nə yi yə lən mək, və kil liyə ix ti- sas im ta han ları və in ti zam təd bir ləri ilə bağ lı mü za ki rə lər apar mış dır. Mis si ya nın gün də li yin də, həm çi nin, və kil lərin fə a liy yəti nə mü da xilə və on lara edi lən tə qib lər za manı on ların hü quqi mü da fiə sin də Və kil lər Kol le gi ya sı nın rolu da öz ək si ni tap- mış dır. BHK Azər bay can dakı mis si ya sı müd dətin də gö rüş lər də və mü za ki rə lər də iş ti rak edən bü tün hü quq şü nas və mü tə xəs sis lərə gö rüş im kanı ya rat dıq ları və öz təc rü bə ləri ni BHK ilə bö lüş dük ləri üçün on lara öz tə şək kürünü bil di rir. Hesabatın strukturu Sözügedən he sa bat, Azər bay can da və kil lərin qar şı laş dığı prob lem ləri və bu prob lem lərin hü ququn ali liyi üçün nə ti cə ləri ni və in san hü quq ları nın mü da fiə si ni
16 Bax eyni zamanda, Vəkillərin Rolu haqqıda Əsas Prinsiplər, sit., prinsip 24; İnsan Hüquqları Komitə si, Qətnamə 23/6, Məhkəmənin, andlı iclasçıların və expertlərin müstəqilliyi və qərəzsizliyi (2013), Müqəddimə.
17 Vəkillərin Rolu haqqında Əsas Prinsiplər, sit., prinsip 16. MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI 9 qiy mət lən dir mək üçün bu sa hə dəki fər di iş lərə is ti nad edə rək, və kil lik fə a liy- yəti ni, həm çi nin, və kil lərin fak tiki və ziy yəti ni tən zim lə yən Azər bay can qa nun- veri ci liyi ni təh lil edir. Bu he sa bat dörd fə sil dən iba rət dir. Birin ci fə sil Və kil lər Kol le gi ya sı nın ida rə e- di ci or qan ları və on ların da xi li pro se du ra ları nı; İkin ci fə sil ix ti sas im ta han ları, in ti zam tən beh ləri və əla qə li mə sə lə ləri; Üçün cü fə sil in ti zam sis temin dən sui- isti fadə hal ları ilə bağ lı mü ra ciət lər və və kil lərə tət biq olu nan di gər tə qib lər ilə bağ lı iş ləri; Dördün cü fə sil isə Azər bay can da və kil lərin müs tə qil liyi nin möh kəm- lən di ril mə si məq sə di da şı yan töv siy yə lərin dən iba rət dir. MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI 10
və strukturu Beynəlxalq standartlar Və kil lərin müs tə qil liyi ilə bağ lı möv cud olan bey nəl xalq stan dart lar və kil lik fə- a liy yəti ilə əla qə dar ins ti tut lar da özünü ida rə nin əhə miy yəti ni vur ğu layır. Və
sə mə rə li ida rə çi liyi hə yata ke çir mək üçün və kil lər kol le gi ya ları nın müs tə qil- li yi nin tə min olu ma sı nı xü susi lə vur ğu layır. Bu qə bil dən olan as so si a si ya lar bü tün xa ri ci tə sir lər dən, hö kü mət, ic ra or qan ları, par la ment və di gər fər di ma raq lar da da xil ol maq la, həm hü quqi, həm də fak tiki olaraq tam müs tə- qil liyə ma lik ol ma lı dır lar. Xü susi lə də, “və kil lərin ic ra or qan ları öz üzvləri tə- rəfin dən se çil mə li və funk si ya ları nı heç bir xa rici tə sir ol ma dan hə yata ke çir- mə li dir lər” 18 . Və kil lərin peşə ma raq ları nın təm sil edil mə sin dən əla və, və kil lər kol le gi ya sı və kil lərin da vam lı pe şə təh sil ləri nə təş viq edil mə si, və kil lərin pe şə bir liyi nin mü da fiə si 19 və müs tə qil liyi nin qo run ma sı mə sə lə ləri ilə bağ lı da mə- su liy yət da şı yır 20 . BMT Əsas Prinsipləri, həm çi nin və kil lər kol le gi ya ları nın döv lət or qan ları ilə əmək daş lıq et məyə təş viq edir: “və kil lərin pe şə bir lik ləri hər kə sin hü quqi xid- mət lərə sə mə rə li və bə ra bər çı xış im kan ları ol duğunu tə min edə rək, və kil lərin bey nəl xalq stan dart lara və davra nış qay da ları na uy ğun olaraq öz müş tə ri ləri nə heç bir mü da xilə ol ma dan xid mət gös tər mə si üçün Hö kü mət lər lə əmək daş lıq et mə li dir lər” 21 . Bu prin sip Döv lət lərin üzə ri nə tək cə və kil lərin pe şə fə a liy yəti nə qa nun suz mü da xi lə lər dən çə kin məyi de yil, həm də həmin bir lik lərin ya ra dıl ma- sı na dəs tək və yar dım edil mə si ni bir başa öh də lik kimi qo yur 22 .
Azərbaycan Və kil lər Kol le gi ya sın da üzv olaraq fə a liy yət gös tə rən və kil lərin sayı xey li az dır. Və kil lər Kol le gi ya sı nın üzvləri Ali Məh kə mə də daxil ol maq la, bütün məh kə mə in s tan si ya lar da müş tə ri ləri ni təm sil et mək hü quq ları na ma lik dir lər 23 . Ci na yət iş ləri və Ali Məh kə mə də ba xı lan iş lər lə əla qə dar Kol le gi ya üzv ləri nin müs təs na sə la hiy yət ləri var 24 . Ci na yət iş ləri nə çıx ma yan bir çox hü quq ix ti sası də rə cə si nə ma lik olan mü da fiə çi lər Və kil lər Kol le gi ya sı na üzv ol maq dan ya yı- nır lar.
18 Vəkillərin Rolu haqqıda Əsas Prinsiplər, sit., prinsip 24. Bax həmçinin Ədliyyənin Müstəqilliyi barə də Universal Bəyannamə Layihəsi (“Sinqvi Bəyannaməsi”), hazırlandı Dr L. V. Sinqvi tərəfindən, BMT-nin Məhkəmə Sisteminin Müstəqilliyinin Öyrənilməsi barədə Xüsusi Məruzəçi, bənd 97.
19
lər Komitəsi tərəfindən 25 oktyabr 2000-ci il 727-ci Nazir Köməkçilərinin iclasında qəbul edilib, prin sip V (3) və (4); Amerika ölkələri üzrə İnsan Hüquqları Məhkəməsi müəyyən etdi ki, peşə birlikləri peşə etikasını idarə və nəzarət edə bilən vasitələrə sahibdir. Bax Məsləhət Rəyi OC5/85, 13 noyabr 1985, Seriya A, № 5, bənd 68.
20
prinsip V (4).
21 Vəkillərin Rolu haqqıda Əsas Prinsiplər, sit., prinsip 25.
22 Hakimlərin və vəkillərin rolu haqqında Xüsusi Məruzəçi, Leandro Despouy, BMT Sənədi A/64/181, 28 iyul 2009, bənd 21.
23
24 Cinayət Məcəlləsinə 2014-cü il də yi şik li yin dən son ra, yal nız no ta rial qay da da mə sul şəxs və ya zə- rər çəkə nin ai lə üzv lərin dən biri tə rəfin dən təs diq edil miş or derə sa hib olan və kil lər ci na yət iş lərin də mü da fi ə çi qismin də çıxış edə bilər lər. Ali Məh kə mə yə mü ra ci ət et mək üçün də şəxs və kil ilə mü qa vi lə im za la ma lı və və kil or deri hə min mü qa vi lə yə əla və olun ma lı dır.
Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|