Müdafi əsiz müdafi əçilər: Azərbaycanda vəkillik sənətinin sistematik problemləri
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- III FƏSIL: İntizam sistemində sui-istifadə halları və vəkillərin fəaliyyətində rastlanan digər əngəllər
MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI 30
və vəkillərin fəaliyyətində rastlanan digər əngəllər Və kil lərin müs tə qil liyi ilə bağ lı bey nəl xalq stan dart lara əsa sən, döv lət lər və kil- lərin öz hü quq və və zi fə ləri ni təh lükə siz şə kil də hə yata ke çirə bil mə ləri nə tə- mi nat ver mə li və qo ru ma lı dır. BMTnin Və kil lərin rolu ilə bağ lı Əsas Prin sip ləri hö kü mət lər dən tə ləb edir ki və kil lər: “(a) öz fə a liy yət ləri ni heç bir hə də-qor xu, ma neə, tə qib və ya əsas sız mü da xi lə ol ma dan hə yata ke çirə bil sin lər; (b) azad şə kil də ölkə da xilin də və öl kə dən kə nar da müş tə ri ləri nə hü quqi xid mət gös- tər mək üçün sə ya hət edə bil sin lər; və (c) qa nunla mü əy yən edi lən və zi fə ləri ni, stan dart ları və etik davra nış qay da ları nı hə yata ke çirər kən, heç bir it ti hama və ya in zi bati, iq ti sadi və di gər san k si ya lar la hə də-qor xu ya və ya məh du diy- yət lərə mə ruz qal ma ya caq lar” 157
. Bu mü da fiə mü xa nizm ləri sə mə rə li hü quqi xid mət lərin gös tə ril mə si üçün çox mü hüm əhə miy yət kəsb edir 158 .
və ya mü da fiə et di yi şəxsin it ti ham olun duğu işə görə ey ni ləş di ril mə mə si nə tə mi nat ver mə li dir. Av ro pa Şu ra sı Na zir lər Ko mi tə si nin R (2000) 21 say lı Töv- siy yə sin də döv lət lərin gör mə li ol duğu təd bir lər belə sa da la nır “...döv lət Av- ro pa İn san Hü quq ları Kon ven si ya sı nın müd də a ları nı əsas gö türə rək, və kil lər pe şə fə a liy yəti ni heç bir ayrı-seç kili yə mə ruz qal ma dan və döv lət və ic ti mai mü da xi lə ol ma dan hə yata ke çir mə si nə hör mət et mə li, onu mü da fiə və təb liğ et mə li dir”. Aşağı da da mü za ki rə edil di yi kimi, və kil lərin təm sil et dik ləri şəxs lərin in san hü quq ları nın, həm çi nin in san hü quq ları mü da fi ə çi ləri nin öz ləri nin əsas sız tə qib- lər dən qo run ma sı bey nəl xalq in san haq ları nın öh də liyi altına dü şür. Və kil lərə və hü quq şü nas lara olan tə qib lər, on ların təm sil et dik ləri şəxs lərin aşa ğı dakı hü quq ları nın po zuntu su na gəti rib çıxa rır: əda lət li məh kə mə araş dır ma sı hü- ququ (AİHM, mad də 6; MSHBP, mad də 14), ya şa maq hü ququ (AİHM, mad də 5; MSHBP, mad də 9), iş gən cə və pis rəf tar dan azad ol maq hü ququ (AİHM, mad- də 3; MSHBP, mad də 7). İn ti zam ic ra atı və kil lərin əda lət li məh kə mə araş dır ma- sı hü ququ ilə uy ğun luq təş kil et mə li və və kil lərin in san hü quq ları nın po zuntu- su na sə bəb ola caq san k si ya ların tət biqi nə gəti rib çıxar ma ma lı dır. Bu hü quq lara, ifa də azad lığı (AİHM, mad də 10; MSHBP, mad də 19), top laş ma azad lığı (AİHM, mad də 11; MSHBP, mad də 22), şəxsi hə yata hör mət hü ququ (AİHM, mad də 8; MSHBP, mad də 17), eyni za man da Fərd lərin, Qrup və Qu rum ların Cə miy yətin Ha mı lıq la Ta nın mış Fun da men tal İn san Hü quq ları və Azad lıq ları nı Qo ru yan Hü- quq və Mə su liy yəti haq qın da Dek la ra si ya sın da in san hü quq ları nı mü da fiə edən və kil lərə də şa mil olu nan hü quq lar da xil dir. Azər bay can da və kil lər ci na yət it ti hamı, in ti zam ic ra atı və di gər in zi bati təd bir lər də da xil ol maq la müx tə lif üsul lar ilə tə qib lərə mə ruz qa lır lar. İn san hü quq ları nı mü da fiə edən və kil lərin və kil lik dən xa ric edil mə si, ci na yət it ti hamı, ax ta rış lar, ak tiv ləri nin don du rul ma sı, yal nız və kil lərə qar şı de yil, jur na list lər də da xil ol- maq la, bü tün di gər in san hü quq ları mü da fi ə çi ləri nı qar şı edi lən tə ca vüzün ba riz nü mu nə si dir. Hər bir hal da, in ti zam təd bir ləri in san hü quq ları nın mü da fi ə si ilə məş ğul olan və Və kil lər Kol le gi ya sı nın üzvü olan və kil lərə qar şı əsas cə za lan- dır ma me todu ola raq qalır.
157 BMTnin vəkillərin rolu ilə bağlı Əsas Prinsipləri, sit., prinsip 16.
158 Ibid., prinsiplər 16(b), 22. MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI 31 Azər bay can da və kil lərə qar şı in ti zam tən beh ləri mü tə ma di olaraq tət biq edi lir. BHK-a bil di ril di ki, si ya si mo tiv li və ya həs sas iş lər is tis na ol maq la, Kol le gi ya, hü quq-mü ha fi zə or qan ları nın və məh kə mə lərin gös tər diyi təz yiq lərə dö züm lü ya na şa bilir. Bu cür iş lər də, Kol le gi ya, və kil lərin müs tə qil liyi ni mü da fiə et mə- yə qa dir olur və hət ta bəzi iş lər də hü quq-mü ha fi zə or qan ları tə rəfin dən təz yiq gös tə ri lən və kil ləri uğur la mü da fiə edə bilir. Di gər iş lər və kil lərin etik davra nış ko deksi ni gün dəmə gə ti rən kor rup si ya hal- ları ilə bağ lı müş tə ri lər dən gələn şi ka yət lər dən iba rət dir. BHK-ya Kol le gi ya nın bir çox hal lar da kor rup si ya ilə bağ lı şi ka yət ləri gör mə məz lik dən gəl di yi bil di ril di. Di gər ge niş ya yı lan ənənə də odur ki, bir çox və kil lər po ten si al mü na qi şə ya- ran ma sı na və ya müş tə ri ləri nin ma raq ları ilə zid di yət təş kil et mə si nə bax may- araq, hü quq-mü ha fi zə or qan ları ilə əmək daş lıq edir lər. Bü tün bun lar Və kil lər və Və kil lik Fə a liy yəti haq qın da Qa nun la zid di yət təş kil edir və be lə ki, və kil lər: “...hü quqi yar dımın gös tə ril mə si üçün mü ra ci ət et miş şəxsin ma raq ları na zidd və hü quq ları nın hə yata keçi ril mə si nə ma ne olan hər han sı hə rə kəti et mə mə li” 159
lə ya qət və iş gü zar nü fu zunu lə kə lə yə bi lə cək hə rə kət lərə (və ya hə rə kət siz liyə) yol ver mə mə li dir” 160 .
mis si ya sı na mü hüm say da və kil lərin hü quq-mü ha fi zə or qan ları ilə əmək daş- lıq edib, təm sil et dik ləri in san ların iş gən cə və pis-rəf tar, qa nun suz azad lıq dan məh rum et mə kimi in san hü quq ları po zuntu ları na yol ver dik ləri bil di ril miş dir. Hal buki, bü tün bun lar həmin və kil lərin in ti zam mə su liy yəti nə cəlb edil mə si nə sə bəb olan hal lar sı ra sı na aid edil mir. Və kil lər Kol le gi ya sı ya bu cür hal lara qar şı çox dö züm lü mü na si bət gös tə rir, ya da əsas və zi fə lərin dən biri olan və kil lərin pe şə to xu nul maz lığı nı qo ru maq mə su liy yəti ni yeri nə ye tirə bil mir 161
. Mis si ya müd dətin də BHK-ya müx tə lif mən bə lər dən ve ri lən mə lu mata əsa sən, bəzən bir və kilin rəs mi ola raq ey ni za man da on lar la işin üzə rin də iş lədi yi, la kin prak ti ka da sə mə rə li hü quqi xid mət gös tə rə bil mə di yi mə lum ol du. La zımi sə- nəd lərə im za ata raq, və kil gös tər di yi xid mət lərin mü qa bi lin də ödə niş (qo no rar) alır. Bu hə rə kət lər və kil lərin pe şə eti ka sı na zidd ol maq la ya naşı, mü da fiə et di yi şəxs lərin əda lət li məh kə mə araş dır ma sı hü ququ nu po za raq, onları cinayət ic ra- atın da sə mə rə li mü da fiə dən məh rum edir. Bu təc rü bə nin və kil lər ara sın da ya- yıl mış bir prak ti ka ol ma sı na bax may araq, on lara qar şı heç bir in ti zam təd bir ləri gö rül mür. Son za man lar xü susi lə ge niş vü sət alan üçün cü ka te qo ri ya iş lər, müx tə lif əsas- lar la in san hü quq ları mü da fi ə çi ləri nə qar şı yö nə lən iş lər dir. Bir çox iş lər ha kim- lər tə rəfin dən irəli sü rül müş iş lər dir ki, hə min iş lər də və kil lərin məh kə mə pro- sesi za manı etik davra nış qay da ları nı poz duğu id dia olu nur. Mis si ya müd dətin də Bey nəl xalq Hü quq şü nas lar Ko mis si ya sı na yük sək nü fuz lü və ya si ya si xa rak- ter li iş lər də Və kil lər Kol le gi ya sı nın və kil ləri mü da fiə et mək iq ti darın da olma dığı və ya sa də cə is tə mə di yi bil di ril di. Və kil lər Kol le gi ya sı si ya si ak tiv in san ları, in- san hü quq ları mü da fi ə çi ləri ni və ya si ya si li der ləri mü da fiə edən və kil lərə qar şı alət rolun da çıxış edə rək, on ların və kil lik dən uzaq laş dı rıl ma sı na və ya on lara qar şı hər han sı sa in ti zam təd biri gö rül mə si nə na il olur. Bun dan əla və, in ti zam
159
Vəkillər və Vəkillik Fəaliyyəti haqqında Qanun, sit., maddə 16.I.
160 Vəkillərin davranış qaydaları haqqında Əsasnamə, maddə 8.2.
161 Sinqvi Bəyannaməsi, sit., bənd 99(b); Nazirlər Komistəsinin üzv Dövlətlərə vəkilli ixtisasının azad hə yata keçirilməsi haqqında R (2000) 21 nömrəli Tövsiyyəsi, sit., prinsip V.4(g). Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|