Müdafi əsiz müdafi əçilər: Azərbaycanda vəkillik sənətinin sistematik problemləri
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Peşə Etikası
MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI 22 şəxs lər, ha be lə əv vəl lər Azər bay can Res pub li ka sı Kon s ti tu si ya Məh kə mə si nin ha kimi, apel lya si ya və kas sa si ya ins tan si ya sı məh kə mə ləri nin sədri və zi fə- sin də iş lə miş şəxs lər ya zılı testi ver mə dən, şi fa hi mü sa hi bə dən keç mə dən və ic bari tə limə cəlb olun ma dan və kil ola bi lər lər 98 . İkili və tən daş lığı, di gər döv- lət lər qar şı sın da öh də lik ləri olan 99 , qa nun la mü əy yən edil miş qay da da fə a liy- yət qa bi liy yəti ol ma yan və ya məh dud fə a liy yət qa bi liy yət li he sab olun muş, qa nun ve ri ci lik lə mü əy yən edil miş qay da da alınan tib bi rə yə əsa sən əqli qü- sur ları na görə və kil lik fə a liy yəti ni hə yata ke çir mə yə qa dir ol ma yan qəs dən az ağır, ağır və ya xü susi lə ağır ci na yət tö rət mə yə görə məh kum luğu ödə nil mə- miş və ya gö tü rül mə miş, ba rə sin də tib bi xa rak ter li məc buri təd bir lərin tət biq edil mə si haq qın da qa nuni qüv və yə min miş məh kə mə qə rarı olan şəxs lər və kil ola bil məz lər 100
. Döv lət qul luğun da ça lışan şəxs lər yal nız tut duq ları və zi fə dən azad edil dik dən və sözü ge dən qa nun la mü əy yən edil miş qay da da və kil sta tusu əl də et dik dən son ra və kil lik fə a liy yəti ilə məş ğul ola bi lər lər 101 . Və kil sta tusu nu əl də et mə miş şəxs tə rəfin dən və kil adın dan qa nun suz is ti fa də olun ma sı qa nun ve ri ci lik lə mü- əy yən edil miş qay da da mə su liy yətə sə bəb olur 102 .
ları düz gün təş kil olun mur və na mi zəd lərin se çi min də ix ti yari qə rar lar ve ri lir. Belə ki, İx ti sas Ko mis siyası tə rəfin dən na mi zədin bi lik və ba ca rığı nı qiy mət- lən dir ər kən is ti fa də edə bi lə cəyi me yar lar ba rə də heç bir tə li mat möv cud de yil. Bun dan əla və, yu xa rı da da qeyd olun duğu kimi, ix ti sas im ta han ları uzun il lər mü tə ma di ol araq ke çi ril mə di yi üçün və kil lərin say tər ki bin də öl kə üz rə cid di ça- tış ma maz lıq qal maq da dır. Xüsusən, Bey nəl xalq Hü quq şü nas lar Ko mis si ya sı ilə söh bət lər də hü quq şü nas- lar tə rəfin dən şi fahi im ta han la bağ lı na ra hat lıq lar səs lən di ril di. İd di a lara əsa- sən, ve ri lən su al lar ya ix ti yari xa rak ter da şı yır, ya da fər di olaraq im ta han gö tü rən şəxsin is tə yin dən asılı olaraq se çi lir. İm ta han Ko mis si ya sı na su al lar ve rər kən ve ri lən su al ların əda lət li, şəf af ıq prin sip ləri nə əsas lan ma lı ol ma sı haq qın da hər han sı məh du diy yət qo yul ma mış dır. Bə zən, prak ti ka da hü quq sa- hə si nə ai diy yatı ol ma yan su al ların ve ril mə si hal ları na rast gə lin di yi də qeyd olu nur. Na mi zəd lərin se çil mə si ilə bağ lı hər han sı tə li mat möv cud de yil. Bu sə- bəb dən də, im ta han pro sesi ay dın me to do lo gi ya ya ma lik olam yıb, sis tem li xa- rak ter da şı mır. İm ta han ların qiy mət lən dir mə sis temi də prob lem li dir. Mis si ya müd dətin də BHK-ya bal lar üz rə qiy mət lən di ril mə nin hər han sı stan dart lara, ob yek tiv qay- da lara əsas lan ma dığı və şəf af ol ma dığı bil di ril di. Bun dan əla və, nə ti cə lərin İm- ta han Ko mis si ya sı nın öz şəxsi mü la hi zə ləri nə əsas lan dı rıl dığı da səs lə nən fi kir- lər için də idi. Bu cür hal, nə ti cə lərin bi lik və ba carı ğa əsas lan ma yan, öz ba şı na qiy mət lən dir mə nin nə ti cə si ol duğu nu de mə yə im kan ve rir. Mə sə lən, BHK-ya bil di ril di ki peşə təc rü bə sin də mü əy yən sa hə lər də iş təc rü bə si nə ma lik ol maq və kil li yə qə bul pro sesin də ma neə rolunu oy na ya bi lər, on lara QHT-lərdə, hö kü- mətə mü xa lif he sab edi lən hü quq şü nas lar la (“mü xalif hü quq şü nas lar” da ad- lan dı rı lır) bir gə fə a liy yət gös tər məyi mi sal gös tər mək olar.
98
99 Qanun bu öhdəliklərin nələrdən ibarət olmasını qeyd etmir. 100
Vəkillər və vəkillik fəaliyyəti haqqında Qanun, sit., maddə 8(II).
101 Ibid., maddə 8(IV).
102 Ibid., maddə 8(V). MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI 23 Peşə Etikası Və kil qu rum ları nın ən va cib fun k si ya ların dan biri “və kil pe şə si nin şə rəf və lə ya- qəti ni, vic dan lı lığı nı, sə riş tə li liyi ni, etik davra nış qay da ları nı və in ti zamı nı tə min et məkdir” 103 . BMT Əsas Prin sip lərin də qeyd olun duğu kimi, və kil lərin pe şəkar davra nış qay da ları hə min pe şə üz rə mə sul qu rum va si tə si lə, və ya qa nun ve ri ci- lik lə mü əy yən ləş di ril mə li dir 104 . Möh kəm davra nış ko deksi və kil lərin bey nəl xalq stan dart lara uy ğun ol araq, yük sək pe şə stan dart ları nın tə min edil mə si və cə- miy yət də və kil liyin mü dafi ə si üz rə davra nış qay da ları nın mü əy yən edil mə sin də va cib alət lər dən he sab olu nur 105
. Bey nəl xalq stan dart lara əsa sən, və kil pe şə kar fə a liy yəti ni qa nun ve ri ci li yə, stan dart lara və pe şə eti ka sı na uy ğun olaraq yük sək mə su liy yət ilə yeri nə ye ti- ril mə li dir 106 . Bu ra da əsas diq qət və kil lər üçün pe şə öh də lik ləri kimi ta nı nan vic- dan lı davra nış və dü rüst lü yə yö nəl dil mə li dir 107
. Və kil lər qay da lara, stan dart lara və etik nor ma lar əsasın da müş tə ri ləri nin is tək ləri uy ğun olaraq azad, qor xu suz və cə sa rət lə fə a liy yət gös tər mə li dir lər 108
. BMT Əsas Prin sip ləri qeyd edir ki “və kil lər müş tə ri ləri nin ma raq ları na hör mət lə ya naş ma lı dır lar” 109 . Prin sip lər həm çi nin qeyd edir ki, və kil lər müş tə ri ləri qar şı- sın dakı və zi fə və öh də lik ləri ni hər za man dü rüst, müs tə qil və ən pe şə kar sə viy- yə də hə yata ke çi ril mə li dir 110 . Ən yük sək sə viy yə də hü quqi xid mət lər gös tə ril- mə si de dik də: “(a) Müş tə ri lərin hü quq və öh də lik ləri nə uy ğun olaraq və kil lərin hü quq və və zi fə ləri, həm çi nin hü quq sis temi nin fə a liy yət da i rə si çər çi və sin də məs lə hət lər ver mək; (b) Müş tə ri lərə bü tün im kan lar da xi lin də yar dım et mək və on ları ma raq ları nın mü da fiə si üçün la zımi ad dım lar at maq; (c) Eh ti yac olar sa, müş tə ri ləri məh kə mə lər də, tri bu nal lar və ya in zi bati or qan lar qar şı sın da təm sil və mü da fiə et mək” 111 .
yal nız Qa nunun tə ləb ləri nə ta be dir lər 112
. Qa nuna mü əy yən edir ki və kil lər hü- quqi yar dım üçün mü ra ci ət edən fi ziki və hü quqi şəxs lərin mü da fi ə çi si ol maq; on ların mə na fe ləri ni təh qi qat, is tin taq, məh kə mə, di gər döv lət or qan ların da, təş ki lat ların da, qey ri-döv lət təş ki lat ların da, xa ri ci öl kə lər də və bey nəl xalq təş- ki lat lar da təm sil et mək; öz fə a liy yətin də qa nun ve ri ci lik lə qa da ğan olun ma mış və və kil eti ka sı na zidd ol ma yan bü tün üsul lar dan və va si tə lər dən is ti fa də et- mək; pe şə fə a liy yəti ni hə yata ke çir mək lə əla qə dar müs tə qil araş dır ma lar apar- maq; müx tə lif or qan lar dan və mü əs si sə lər dən sü but lar top la maq; xü susi bi lik tə ləb edən mə sə lə lərin araş dı rıl ma sı üçün mü tə xəs sis lər dən rəy al maq; qa- nun ve ri ci lik lə nə zər də tu tul muş qay da da tex ni ki va si tə lər dən is ti fa də et mək;
103
Sinqvi Bəyannaməsi, sit., bənd 99(b).
104 Vəkillərin Rolu ilə bağlı Əsas Prinsiplər, sit., prinsip 26.
105 Şərq Tə rəf daş lığı La yi hə si He sa batı, Şərq Tə rəf daş lığı Öl kə lərin də Məh kə mə İs la hat ları nın Güc lən di ril mə si, İş çi Qrup “Tək mil Məh kə mə Sis temi”, İn san Hü quq ları və Qa nunun Ali li yi Baş İda rə si, səh. 68, Strazburq, may 2012.
106
Vəkillərin Rolu ilə bağlı Əsas Prinsiplər, sit., prinsip 14.
107 Avropa Vəkilləri Davranış Qaydaları 28 ok tyabr 1988-ci ildə Av ro pa Və kil lər Kol le gi ya sı və Hü quq Cə- miy yət ləri Şu ra sı (AVLHCŞ) Ple nar İc la sı tə rəfin dən qə bul edi lib və 28 no yabr 1998, 6 de kabr 2002 və 19 may 2006-cı illərdə AVLHCŞ tə rəfin dən də yiş di ri lib, Ümumi Prin sip lər 2.2.
108 Sinqvi Bəyannaməsi, sit., bənd. 83.
109 Vəkillərin Rolu ilə bağlı Əsas Prinsiplər, sit., prinsip 15.
110 Ibid., prinsip 14.
111 Ibid., prinsip 13.
112 Vəkillər və vəkillik fəaliyyəti haqqında Qanun, sit., maddə 15(I). Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|