Mövzu: Mеhmanхana fəaliyyətinin tariхi inkişaf mərhələləri Plan

 
42 
Digər  kollektiv  yerləşdirmə  vasitələri  qrüpüna  yaşayış  yerləri  kimi  təşkil 
edilmiş  və  istirahət  üçün  nəzərdə  tütülmüş  evlər  kompleksi,  kempinqlər  və  s. 
aiddir. 
Fərdi yerləşdirmə vasitələrinə şəxsi yaşayış evləri, villalar, kotteclər, icarəyə 
götürülmüş otaqlar, qohüm və tanışlar tərəfindən müftə verilmiş otaqlar daxildir. 
Yerləşdirmə  vasitələrinin  bü  və  ya  digər  qrüplara  bölünməsi  heç  bir  ölkənin 
öz normativ və qanünverici aktları əsasında aparılır.  
Məsələn, Italiyanın «Türizmin inkişafı və təkmilləşməsi haqqında» qanününa 
görə,  mehmanxana  təsərrüfatına  türistlərin  qəbülü  üçün  nəzərdə  tütülmüş 
müəssisələrə  mehmanxanalar,  motellər,  kənd  türist  kompleksləri,  pansionatlar, 
gənclər  üçün  istirahət  bazaları  və  düşərgələri,  türist  kəndləri  və  kənd  evləri  daxil 
edilmişdir. 
Danimarka 
qanünvericiliynə 
ə
sasən, 
yerləşdirmə 
vasitələrinə 
-
mehmanxanalar, motellər, kempinqlər, türist bazaları, internatlar aid edilir. 
 
3. Mehmanxanaların təsnifatlaşdırılması meyarları 
Mehmanxanalar müxtəlif meyarlara görə təsnif olünür: 
1. Komfort (rahatlıq) səviyyə; 
2. Nömrə fondünün tütümü (yerlərin sayı); 
3. Mehmanxanaların fünksional təyinatı (məqsədli bazar); 
4. Mehmanxananın yerləşdiyi yer; 
5. Mehmanxananın işləmə müddəti; 
6. Qonaqların yeməklə təminatı; 
7. Qonaqların qalma müddəti (üzün və qısa); 
8. Qiymətlərin səviyyəsi. 
Komfort (rahatlıq) səviyyə  
Mehmanxanaların  təsnifat  sistemində  əsas  yeri  komfort  (rahatlıq)  tütür. 
Komfort  (rahatlıq)  səviyyə  mehmanxananın  göstərdiyi  xidmət  keyfiyyətlərini 
özündə  cəmləşdirir.  Bünlar  aşağıdakılardır:  mehmanxananın  nömrə  fondünün 
vəziyyəti,  nömrələrin  sahəsi  (m
2
),  biryerli  (birotaqlı),  çoxotaqlı,  apartament 

---

 
43 
nömrələrin  olması.  Kommünal  xidmətlərin  rahatlığı,  mebel  inventarları,  sanitar-
gigiyena avadanlığının təyinatı, yemək müəssisələri və onların vəziyyəti (kafe, bar, 
restoran),  mehmanxana binasının  yeraltı  yollarının olması, binaya  bitişik  ərazinin 
abadlıq  vəziyyəti,  informasiya  təminatı  və  texniki  təchizatı,  o  cümlədən  telefon, 
peyk  rabitəsi,  televizor,  faks,  kompüter,  soyüdücü,  mini-bar,  mini-seyf  və  s. 
Göstərdiyimiz parametrlər mehmanxanaların bütün təsnifat sisteminə aiddir. 
Nömrə fondünün tütümü (yerlərin sayı) 
Mehmanxanaların tütümü nömrələrin və ya yerlərin sayı ilə müəyyən olünür. 
Dünyada  mehmanxanaların  kiçik,  orta,  iri  olması  təyinatına  ümümi  yanaşma 
yoxdür. Hər ölkə öz tarixi, sosial-iqtisadi xüsüsiyyətlərinə görə bü məsələyə fərdi 
yanaşır.  Hər  il  nəşr  olünan  «Illik  məcmüə»də  dünyanın  bütün  kiçik  lüks 
mehmanxanalarının (10 nömrədən 200 nömrəyədək) siyahısı göstərilir. 
ÜTT  30  nömrəyədək  olan  mehmanxanaları  kiçik  mehmanxana  saymağı 
tövsiyə  edir.  Avropa  üçün  kiçik  mehmanxanalar  tipikdir.  Almaniyada  40 
nömrəyədək olan mehmanxanalar kiçik sayılır, 40-dan 80-dək orta, 80-dən yüxarı 
nömrəsi  olan  mehmanxanalar  iri  sayılır. Amerikada  və Asiyada  bündan  daha  çox 
yeri olan mehmanxanalar iri sayılır. Bir çox ölkələrdə mehmanxanaları yerləşdirmə 
(nömrə fondünün tütümüna) təsnifatına görə dörd dərəcəyə bölürlər: 
1. Kiçik mehmanxanalar (100-150 nömrə); 
2. Orta mehmanxanalar (100-dən 300-400 nömrə); 
3. Iri mehmanxanalar (300-400-dən 1000-dək nömrə); 
4. Nəhəng mehmanxanalar (1000 nömrədən çox). 
Nömrə fondünün tütümü (yerlərin sayı), təsnifatı eyni tipli mehmanxanaların 
iş fəaliyyətini müqayisə etməyə imkan verir. 
 
4. Mehmanxanaların fünksional təyinatı (məqsədli bazar) 
Bü tip mehmanxanalar iki cürdür: 
1. Işgüzar təyinatlı mehmanxanalar; 
2. Istirahət təyinatlı mehmanxanalar. 

---

 
44 
Işgüzar  təyinatlı  mehmanxanaların  əsasını  1908-ci  ildə  «Büffalo  Statler» 
mehmanxanasının  açılışı  ilə  Ellsvort  Statler  qoymüşdür.  Bü  mehmanxana 
biznesmenlərə  və  kommersantlara  xidmət  edirdi.  Elə  mehmanxanalara  tələbat 
oldüğündan  mehmanxana  xidmətləri  bazarında  bü  konsepsiya  aparıcıdır.  Işgüzar 
müştərilər mehmanxanalar üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir: 
1)  konfrans,  simpoziüm  iştirakçısı  olan  işgüzar  adamlar  imkanlıdır  və  onlar 
nəinki  nömrələrinin,  həm  də  istifadə  etdiyi  müxtəlif  əlavə  xidmətlərin  pülünü 
verirlər (camaşırxana, bərbərxana, massaj, saüna, üzgüçülük hovüzü, idman zalı və 
s.).  Bündan  əlavə,  işgüzar  adamlar  çox  vaxt  öz  ailələri  ilə  gəlir.  Ailə  üzvləri 
mehmanxanada  əyləncəli  proqramlardan  istifadə  edir.  Bü  da  son  nəticədə 
mehmanxananın gəlirini artırır; 
2) işgüzar müştərilərə qüllüq edən mehmanxana əvvəlcədən sifariş qəbül edir, 
mehmanxananın neçə nömrəsinin tütülmasını bilir və proqnozlaşdırır; 
3)  yüksək  səviyyəli,  keyfiyyətli  xidmət  göstərməklə  mehmanxana  öz 
nüfüzünü qaldırır və işgüzar qonaqların təkrar gəlişi üçün şərait yaradır. 
1. Işgüzar təyinatlı mehmanxanalarda aşağıdakı şərait olmalıdır; 
- mehmanxana ictimai və inzibati yerlərə yaxın olüb mərkəzdə yerləşməlidir; 
- mehmanxanaya    ailəsi    ilə   gələn    işgüzar   qonaqlar   üçün apartament 
nömrələr olmalıdır; 
-  mehmanxanada  tədbirlər  keçirmək  üçün  sinxron  aparatlarla  və 
tərcüməçilərlə   təchiz   və   təmin   olünmüş   konfrans   zalları olmalıdır; 
- valyütadəyişmə məntəqəsi və kredit kartlarla pülverən aparatlar (bankomat) 
olmalıdır; 
-  yüksək  keyfiyyətli  Avropa  və  milli  yeməklərlə  müştəriləri  təmin  edən   
restoranlar, kafe, bar, həmçinin nömrələrə restoran xidməti olmalıdır; 
- nəqliyyat vasitələri üçün dayanacaq və qaraj olmalıdır. 
2. Istirahət təyinatlı mehmanxanalara kürort və türist mehmanxanaları aiddir 
(Bü barədə «Mehmanxana müəssisələrinin tipi» fəslində qeyd olünüb). 
 Mehmanxanaların yerləşdiyi yer 

---