1.
Valyuta ilə sazişlərin bağlandığı beynəlxalq iqtisadi münasibətlər sferalarının mövcudluğu
və xüsusiyyətləri. Bu cür sahələrin həcmi nə qədər böyükdürsə valyuta iqtisadi şokların
nəticələrini bir o qədər yüngülləşdirir. Bu cür sazişlərin sahəsi nə qədər genişdirsə valyuta
bir o qədər likviddir. Çünki, belə olan halda, daha çox sayda iqtisadi subyektlər bu
valyutanı ödəmə vasitəsi kimi qəbul edəcəklər. 100 milyon nəfər üçün pul rolunu oynayan
valyuta 1 milyon nəfər üçün pul rolunu oynayan digər valyutadan daha likviddir. Bu cür
sahələrin xüsusiyyətlərinin müəyyən edilməsində müəyyən çətinlik mövcuddur, çünki bu
cür xüsusiyyətlər bir neçə dənədir. Birincisi, bu xüsusiyyətlər “sahə” daxilində pul təklifi
aiddir. Ikincisi, bura müxtəlif makroiqtisadi göstəricilər aiddir. Hazırkı ana üç bu cür sahə -
dollar zonası, avro zonası və iena zonası formalaşmışdır.
2.
Pul siyasətinin sabitliyi. Əgər ölkədə yüksək inflyasiya dərəcsi mövcuddursa onda onun
valyutası dünya pulu rolunu oynamaq iqtidarında deyildir. Əsrin əvvəli və ortalarında bu
problem valyutanın qızıla və ya digər qiymətli metala bağlanması yolu ilə həll edilirdi.
Hazrıda, bu cür bağlanmaların olmadığı bir şəraitdə mərkəzi bankların həyata keçirdikləri
siyasətin elementləri əsas rolu oynayırlar. Monetar siyasətin sabitliyinin əsas xüsusiyyəti
kimi onun şəffaflığı, açıqlığı çıxış etməlidir. Bu şəffaflıq nə qədər yüksəkdirsə, iqtisadi
subyektlərin inflyasiya gözləntiləri bir o qədər aşağı olacaq. Istənilən halda valyuta
zonalarının mərkəzi banklarının əsas məqsədilərindən biri qiymətlərin sabitliyi olmalıdır.
3.
Mübadilə məzənnəsinə nəzarətin olmaması. Bu da nisbətən azad valyuta bazarının olması
deməkdir.
4.
Güclü və ardıcıl mərkəzi hakimiyyət. Pul siyasətinin sabitliyi mərkəzi siyasi hakimiyyətin
gücü və sabitliyi ilə müəyyən olunur. Zəif dövlət bir qayda olaraq zəif valyutaya malik
olur. Mərkəzi hakimiyyətin zəifləməsinin (məsələn, müharibə nəticəsində) bir nəticəsi də
adətən inflyasiyanın güclənməsi olur.
5.
Valyuta ehtiyatlarının mövcudluğu və həcmi. Ölkənin malik olduğu valyuta ehtiyatları nə
qədər çox olarsa valyutanın dünya valyutasına çevrilməsi üçün şərait bir o qədər münbit
olar.
6.
Aşağı faiz dərəcələri. Bu əlamət iqtisadiyyatın normal inkişafı üçün zəruri olan
göstəricilərdən biri kimi çıxış edir.
Valyuta sisteminin digər aparıcı elementi valyuta məzənnəsi rejimi hesab edilir.
Dostları ilə paylaş: