Microsoft Word tez tumu değişi doc

10 

3.2. Yöntemler 

 

Bu bölümde çalışma alanının jeoloji, jeotermal akışkanın hidrojeokimyası, izotop 

jeokimyası, örnek alımı çalışmalarında kullanılan arazi, laboratuvar ve büro çalışma 

yöntemleri tanıtılmıştır. 

  

3.2.1. Jeolojik çalışmalar 

 

Çalışma alanının stratigrafik ve yapısal özelliklerinin belirlenmesi için jeoloji 

haritasının hazırlanması ve birimlerin ayırtlaması yapılmıştır. Önceki çalışmalar 

ayrıntılı olarak incelenmiş, bu veriler arazi çalışmaları ile desteklenerek jeolojik 

birimler stratigrafik ve petrografik özelliklerine göre ayrılarak genelleştirilmiş 

stratigrafik sütun kesiti ve 1: 25.000 ölçekli jeoloji haritası derlenmiştir.   

 

3.2.2. Örnek alımı ve in-situ analiz yöntemleri 

 

Örnek alınacak su kaynakları seçilirken, suların fiziksel ve kimyasal tüm özelliklerini 

yansıtabilecek örnek noktaları tercih edilmiştir Arazide örnek alımı, örneğin 

laboratuvara getirilmesi ve korunması belirli standartlara uygun olarak yapılmalıdır. 

Ortamı temsil edecek doğru örneğin alınması büyük önem taşımaktadır. 

Hidrojeokimyasal analizler için örnek alımında polipropilen örnek şişeleri 

kullanılmıştır. Her örnek noktasında anyon ve katyonlar için ayrı ayrı 100 ml.’lik 

polipropilen şişelere örnek alınmıştır. Örnek alınan şişeler en az 3 kez örnek suyu ile 

çalkalanmış daha sonra içinde hava kabarcığı kalmamasına dikkat edilerek kapakları 

kapatılmıştır. Laboratuvar ortamına getirilinceye kadar geçen sürede katyon 

örneklerinin korunması amacıyla derişik HNO

3

 ilave edilerek pH<2 olması 

sağlanmıştır. Duraylı izotop analizleri için (δ

18

O ve δD) 1 adet 100 ml.lik,  trityum 

(

3

H) analizleri için 500 ml.’lik polipropilen örnek şişeleri kullanılmıştır. Örnekler 

şişelendikten ve etiketlendikten sonra +4

o

C’de muhafaza edilerek laboratuvara 

getirilmiştir.    

 

---

11 

Çalışma kapsamında yapılan arazi çalışmaları sonucu (Ekim 2009 ve Mart 2010) 

toplam 8 adet örnek alınmıştır (Şekil 4.2). Bunların 4 adedi jeotermal akışkan 

kuyularından, 3 adedi yeraltısuyu kuyularından ve 1 adedi de yüzey suyu 

(Hamamçayı) suyundan alınmıştır. Bu örneklerde in-situ ve hidrojeokimyasal 

analizler yapılmıştır. 4 adet örnekte ise izotop analizleri yapılmıştır.  Arazide yapılan 

in-situ analizleri suyun sıcaklığı (T), hidrojen iyonu konsantrasyonu (pH), elektriksel 

iletkenliği (EC), su içinde çözünmüş oksijen miktarı (O

2

), redoks potansiyeli (Eh), 

alkalinite-asiditesi ve suyun sertliği gibi parametrelerdir (Şekil 3.2). Çizelge 3.1’de 

in-situ ölçüm cihazları ve özellikleri verilmiştir. Alınan örneklerin hidrojeokimyasal 

analizler ise laboratuvara getirildikten 2-3 gün içerisinde tamamlanmıştır.  

 

   

 

Şekil 3.2. Arazide örnek alımı ve in-situ ölçümlerinin yapılması 

 

Çizelge 3.1. Çalışmalarda kullanılan in-situ ölçüm cihazları ve özellikleri 

In-situ parametresi 

Ölçüm 

birimi 

Cihazın adı ve markası 

Sıcaklık 

o

C Termometre-Testo-95-1 

pH  

pH 

metre-WTW 

330i 

Redoks potansiyeli (Eh) 

mV 

pH metre-WTW pH95 

Elektriksel iletkenlik (EC) 

μS/cm 

Elektriksel iletkenlik ölçer-WTW cond 330i ve 340i 

Çözünmüş oksijen 

içeriği (O

2

) 

mg/l 

Oksimetre-WTW Oxi 340 

Alkalinite 

mmol/l 

Alkalinite test kiti-Merck Aquamerck 11109 

Asidite 

mmol/l 

Asidite test kiti-Merck Aquamerck 11109 

Toplam sertlik 

o

f 

Toplam sertlik test kiti-Merck Aquamerck 11104 

Karbonat sertliği 

o

f Karbonat 

sertliği test kiti-Merck Aquamerck 11103 

---

12 

3.2.3. Hidrojeokimyasal analiz yöntemleri 

 

Çalışma kapsamında alınan tüm örneklerin in-situ ve hidrojeokimyasal analizleri 

Süleyman Demirel Üniversitesi Jeotermal Enerji, Yeraltısuyu ve Mineral Kaynakları 

Araştırma ve Uygulama Merkezi bünyesinde bulunan cihazlar kullanılarak 

gerçekleştirilmiştir. Hidrojeokimyasal analizlerde kullanılan cihazlar aşağıda 

tanıtılmış ve özellikleri Çizelge 3.2’de verilmiştir.  

 

ICP-OES (Inductively Coupled Plasma Optical Emission Spectroscopy) cihazının 

temel prensibi yüksek derişimde katyon ve buna eşdeğer derişimde elektron içeren, 

elektriksel olarak iletken bir gaz ortamı olan plazmada, atomlar ve iyonların 

uyarılması ile yaydıkları 

emisyonun 

ölçülmesidir. Plazma görüntüsü alev gibi 

olmakla beraber bir yanma olayı yoktur. ICP kaynağı iyonlaşmış bir argon gazı akışı 

ile genellikle 27 veya 40 MHz’lik güçlü bir radyofrekans alanının eşleştirilmesi ile 

elde edilir. Örnek genellikle sıvı fazda, aeresol şeklinde yüksek sıcaklıktaki 

plazmaya gönderilir. Bu tanecikler plazmada sırasıyla kurur, parçalanır, atomlaşır, 

iyonlaşır ve oluşan atom ve iyonlar uyarılır. Elementin atomik ve iyonik çizgileri bir 

spektrometre ve uygun bir bilgisayarla değerlendirilerek analiz tamamlanır. 

 

IC (İyon Kromatografisi), bir karışımda bulunan bileşenlerin birbirinden ayrılmasını 

gerçekleştiren ve bu sayede kalitatif ve kantitatif analizlerinin yapıldığı yöntemlerin 

genel adıdır. Bir karışımdaki iki ya da daha fazla bileşenin, hareketli (taşıyıcı) bir faz 

yardımıyla, sabit (durgun) bir faz arasından değişik hızlarda hareket etmeleri esasına 

dayanır. Mobil fazın içerisinde yer alan bileşenler, sabit faza ait dolgu maddesiyle 

etkileşmeleri sebebiyle, bir miktar tutulurlar. Bu tutulma, örnekteki farklı bileşenler 

için farklı miktarlarda olur. Böylece bileşenler sabit fazın sonlarına doğru, farklı 

hızlarda ilerledikleri için, birbirinden ayrılmış vaziyette sabit fazı farklı zamanlarda 

terk ederler. Bu şekilde sabit fazdan çıkan bileşenlerin derişimleri uygun bir biçimde 

ölçülür ve zamana veya mobil fazın kullanılan hacmine karşı y-ekseninde 

işaretlenerek “kromatogram” denilen grafikler elde edilir.  

 

---